Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 31/3 công bố một đề xuất cơ sở hạ tầng trải rộng đầy tham vọng mà nếu được thực thi, sẽ thay đổi triệt để cách người Mỹ di chuyển, cách sản xuất điện, tốc độ kết nối Internet, chất lượng nước và chỉnh trang diện mạo các trường học.
Có tên gọi là Kế hoạch Việc làm Mỹ, dự án này đề xuất đại tu cơ sở hạ tầng mà cả hai đảng lớn – cũng như đa số dân Mỹ- đều mong muốn, bao gồm nâng cấp cầu, băng thông rộng và các tòa nhà.
Một phần của kế hoạch là nỗ lực xây dựng cơ sở hạ tầng năng lượng sạch mà bản thân nó được xem là một trong những sáng kiến tham vọng nhất từ trước đến nay của chính phủ liên bang nhằm giảm phát thải khí nhà kính, cùng với nỗ lực giải quyết bất bình đẳng sắc tộc và thúc đẩy kinh tế Mỹ cạnh tranh với Trung Quốc.
Đảng Dân chủ chiếm đa số trong Hạ viện và kiểm soát Thượng viện với đa số sít sao. Với việc các thành viên Cộng hòa đã lên tiếng lo ngại về cái giá của bản kế hoạch và việc tăng thuế doanh nghiệp để bù lại, Đảng Dân chủ một lần nữa có thể phải đẩy dự luật này qua các thủ tục phức tạp của Thượng viện mà sau đó quy mô của nó có thể bị thu hẹp lại đáng kể.
Nhiều thành viên Cộng hòa đã nói rõ rằng họ thấy đề xuất cơ sở hạ tầng của ông Biden là quá dàn trải và quá tốn kém.
Tổng thống Mỹ sẽ đến Pittsburgh vào thứ Tư 31/3 để công bố kế hoạch sẽ tạo ra những biến đổi lớn trong nền kinh tế Hoa Kỳ, có thể sánh với các chương trình Thỏa thuận Mới hay Xã hội Vĩ đại đã định hình nước Mỹ trong thế kỷ 20.
Các quan chức Nhà Trắng nói rằng việc chi tiền cho kế hoạch của ông Biden trong 8 năm tới sẽ tạo ra hàng triệu việc làm mới cùng lúc nước Mỹ chuyển hướng khỏi nhiên liệu hóa thạch và chống lại các nguy cơ của biến đổi khí hậu.
Đây cũng là nỗ lực nhằm cạnh tranh với việc Trung Quốc đầu tư vào công nghệ và các lĩnh vực công cộng. Trung Quốc hiện là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới và đang tiến nhanh, tranh giành vị trí số 1 của Hoa Kỳ.
Để có tiền chi cho các dự án cơ sở hạ tầng, tổng thống thuộc đảng Dân chủ nhắm đến đánh thuế doanh nghiệp cao hơn. Đây là một sự đánh đổi có thể dẫn đến những chống đối gay gắt từ cộng đồng doanh nghiệp và cản trở mọi nỗ lực hợp tác của phía đảng Dân chủ với các nhà lập pháp Đảng Cộng hòa.
Ông Biden hy vọng sẽ thông qua kế hoạch về cơ sở hạ tầng vào mùa hè, điều này có nghĩa là ông chỉ dựa vào phe Dân chủ có thế đa số mỏng manh ở Hạ viện và Thượng viện.
Nhà Trắng cho biết thành phần lớn nhất trong kế hoạch là 621 tỷ đô la dành cho cho đường xá, cầu cống, phương tiện công cộng, trạm sạc xe điện và cơ sở hạ tầng giao thông khác. Khoản chi này sẽ đưa nước Mỹ rời xa động cơ đốt trong mà ngành công nghiệp ô tô coi như là một công nghệ ngày càng lỗi thời.
Một khoản khác lên đến 111 tỷ đô la sẽ được chi để thay thế các đường ống nước bằng chì và nâng cấp hệ thống cống.
Internet băng thông rộng sẽ bao phủ nước Mỹ với khoản chi 100 tỷ đô la.
Bên cạnh đó, một khoản chi riêng rẽ, cũng ở mức 100 tỷ đô la, sẽ dành cho việc nâng cấp lưới điện để cung cấp điện sản xuất bằng năng lượng sạch.
Để có 2 nghìn tỷ đô la chi cho các dự án xây dựng và “cơ sở hạ tầng cứng”, chính quyền sẽ tăng thuế doanh nghiệp để thu về số tiền cần thiết trong vòng 15 năm và sau đó giảm dần thâm hụt trong tương lai, theo bản kế hoạch sắp được công bố của Nhà Trắng. Ông Biden sẽ thay đổi chính sách mang dấu ấn của chính quyền ông Trump bằng cách nâng thuế suất doanh nghiệp lên 28% từ mức 21% được ấn định hồi năm 2017.
Để ngăn ngừa việc các công ty chuyển lợi nhuận ra nước ngoài nhằm tránh né thuế, mức thuế tối thiểu đối với doanh nghiệp Mỹ hoạt động trên toàn cầu là 21% sẽ được áp dụng. Luật thuế cũng sẽ được cập nhật để các công ty không thể sáp nhập với một doanh nghiệp nước ngoài và tránh né thuế bằng cách chuyển trụ sở chính của họ đến một thiên đường thuế. Một biện pháp nữa là sở thuế (IRS) sẽ tăng cường kiểm toán đối với các tập đoàn.
Ngoài ra, trong những tuần tới, Tổng thống Biden sẽ đưa ra đề án về một loạt các khoản đầu tư vào “cơ sở hạ tầng mềm” như chăm sóc trẻ em, miễn trừ thuế cho hộ gia đình và các chương trình trong nước khác.
Đó là một khoản chi khác cũng khoảng 2 nghìn tỷ đô la. Để có số tiền này, chính quyền dự kiến tăng thuế đối với các cá nhân và gia đình giàu có, những người nắm thông tin về bản kế hoạch cho hay.
