Các cơ quan truyền thông nhà nước Trung Quốc nói một con số kỷ lục các giới chức ở vùng Tân Cương hẻo lánh và đầy biến động miền tây bắc nước này đã bị đặt dưới sự điều tra về tham nhũng hồi năm ngoái.
Cuộc trấn át ngày càng mãnh liệt diễn ra vào lúc Tân Cương chứng kiến sự gia tăng đáng kể về điều mà chính phủ nói là những vụ tấn công khủng bố tàn bạo.
Trang web Mạng Thiên San của chính quyền địa phương Tân Cương loan tin có ít nhất 54 viên chức cấp quận đã bị đặt dưới sự điều tra trong năm ngoái, với gần 700 vụ có liên quan đến nhận hối lộ.
Các cuộc điều tra đã nhắm mục tiêu vào các cấp lãnh đạo địa phương như Thị trưởng thành phố Hoà Điền Adil Nurmemet, người đứng đầu một xí nghiệp quốc doanh lớn và nguyên hiệu trưởng trường Đại học Cảnh sát Tân Cương, ông Lí Diên Minh.
Uỷ ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương của Đảng Cộng Sản nói mới đây 32 giới chức đã bị bãi nhiệm vì nhận hối lộ và các vi phạm khác có liên quan đến việc quản lý các cuộc hành hương đến thánh địa Mecca.
Tân cương có một khối dân Hồi giáo đông đảo và chính phủ Trung Quốc hạn chế gắt gao số người có thể đi hành hương mỗi năm, có nghĩa là nhiều người phải xếp hàng chờ nhiều năm để được đi.
Thanh lọc giới chức
Ông Vương Diêu Tân, cựu bí thư Sở Tư pháp Tân Cương nằm trong số những người bị cáo giác có liên quan đến âm mưu nhận hối lộ.
Ông James Leibold, một học giả về đạo đức tại trường Đại học La Trobe của Australia nói những gì đang xảy ra ở Tân Cương lọt vào khuôn thức mà chiến dịch chống tham nhũng đang theo ở các nơi khác của Trung Quốc, dưới quyền lãnh đạo của chủ tịch Tập Cận Bình.
Ông nói: “Ông Tập đang theo đuổi các giới chức đảng thường bị coi là tham nhũng hay lơi là trong việc lãnh đạo theo đúng chủ thuyết, nhưng về bối cảnh, tôi nghĩ điều ngày càng rõ ràng đây còn là có liên quan đến chuyện thanh lọc các cá nhân bị coi là có tiềm năng thiếu trung thành.”
Chỉnh đốn công việc tại Tân Cương giàu tài nguyên và đa dạng về sắc tộc là trọng điểm thiết yếu của ông Tập Cận Bình. Tân Cương là một cửa ngõ cho các nỗ lực quảng bá quan hệ tốt hơn với các nước láng giềng phía tây ở Nam và Trung Á và điều mà Trung Quốc gọi là dự án Con đường Tơ lụa Mới. Nó cũng được coi là trung tâm điểm các nỗ lực của ông nhằm thúc đẩy một quốc gia Trung Hoa thống nhất hơn về sắc tộc.
Nhưng vùng này nằm giáp ranh với Pakistan, Afghanistan và tây bắc Ấn Độ cũng được coi là tiền tuyến trong một cuộc chiến của Trung Quống chống lại khủng bố và cực đoan tôn giáo.
Ông Barry Sautman là một giáo sư nghiên cứu về các chính sách sắc tộc của Trung Quốc tại trường Đại học Khoa học Kỹ thuật Hongkong.
Ông nói truy lùng các giới chức an ninh khó hơn ở Tân Cương bởi vì làm như thế có thể khơi ra những thắc mắc về đường lối của đảng nhằm duy trì sự ổn định.
Ông nói: “Tôi nghĩ rất có thể, chẳng hạn như ở các nơi khác của Trung Quốc, chạm đến những người có liên quan đến những bộ phận khác nhau của guồng máy an ninh, nhuu Công An Cục chẳng hạn, và làm như thế còn khó hơn bởi vì tình hình an ninh và vai trò mà những người này đóng.”
Tân Cương đã chứng kiến một sự tăng vọt trong các vụ bạo động năm ngoái. Sau ít nhất 2 vụ tấn công lớn, mấy chục giới chức đã bị công khai khiển trách vì không ngăn chặn được bạo động. Một số còn bị bãi chức.
Ông James Leibold không có gì lạ khi các giới chức bị khiển trách, trong tình hình khả năng duy trì ổn định xã hội lâu nay vẫn là một phần quan trọng trong việc đánh giá thành tích của họ. Nhưng ông nói bản chất công khai của sự trừng phạt là điều bất ngờ.
Ông nói: “Trước đây, đó là một vấn đề thuộc về đảng, một vấn đề được xử lý kín đáo. Có người được điểm tốt, có người bị điểm xấu. Có thể có người bị đập nhẹ hay gạt qua một bên. Nhưng công khai làm việc ấy, thì tôi không thể không nghĩ là có liên quan đến việc đảng muốn làm ra vẻ gắt gao đối với các phần tử khủng bố.”
Liên đới
Rất giống với những nơi khác ở Trung Quốc, có những thắc mắc nêu ra về việc chiến dịch chống tham những có thể lên đến mức cao nào ở Tân Cương. Đã có nhiều lời đồn đoán trên báo chí tiếng Hoa về số phận của bí thư Tân Cương Trương Xuân Hiền.
Tin tức đã tập trung vào những mối liên hệ mà người ta cho là ông Trương đã có với giới chức lớn nhất chưa được nêu danh trong chiến dịch chống tham nhũng là ông Chu Vĩnh Khang. Ông Chu bị bắt và bị khai trừ khỏi đảng hồi đầu tháng 12 vì bị cáo buộc tiết lộ bí mật nhà nước và nhận hối lộ. Trường hợp của ông đã được giao cho các công tố viên.
Ông Sautman nói rằng khi ông Trương đến Tân Cương, ông đã được nhiều người coi là linh động và cởi mở hơn các những người lãnh đạo trước đây ở đó. Người ta hy vọng là ông có thể đạt được vài tiến bộ trong việc giảm thiểu bạo động, nhưng việc đó đã không xảy ra.
Ông nói: “Liệu ông có liên hệ với ông Chu Vĩnh Khang hay không, liệu chuyện đó có bị theo đuổi hay không, có lẽ không tạo được cách biệt lớn về mặt có lẽ ông sẽ không ngồi yên cho dù các liên hệ của ông ra sao hoặc thành tích của ông như thế nào với các cấp lãnh đạo chóp bu ở Bắc Kinh.”
Ông Leibold nói mặc dầu bạo động liên tục trong vùng và quan hệ của ông Trương với ông Chu đã dung dưỡng nhưng lời đồn về việc ông có thể bị bãi nhiệm, ông vẫn còn giữ nguyên chức vụ. Tuy nhiên, ông Leibold cho rằng ông vẫn có thể bị bãi chức hoặc thậm chí bị truy tố nữa.
Ông nói: “Nếu ta nhìn vào chiến dịch chống tham nhũng, tôi nghĩ Chủ tịch Tập Cận Bình đã tính toán khá kỹ về cách thức xúc tiến, về việc triệt hạ ai trước. Mọi việc không được thực hiện một cách ngẫu nhiên và có lẽ ông Trương là một người đang chờ chết.”
Tuy nhiên, ông Trương dường như không nao núng. Phát biểu trong một cuộc họp mới đây về chiến dịch chống tham nhũng ở Tân Cương, ông lên tiếng ủng hộ các chính sách của chủ tịch Tập Cận Bình và chiến dịch chống tham nhũng. Ông nêu ra rằng các giới chức Tân Cương đã nhất quyết ủng hộ và thực hiện các chính sách của đảng trong năm vừa qua.
Trong các nhận định đưa ra, ông Trương kêu gọi các đảng viên gánh vác trách nhiệm và thanh lọc hàng ngũ đảng y như một người nắm mũi con bò rừng một cách chặt chẽ bằng cả hai tay.
