Vụ tấn công bằng phi đạn vào một chiếc máy bay dân sự bay cao trên vùng trời miền đông Ukraine làm 298 người trên máy bay thiệt mạng, được xem như một thời điểm quan trọng trong cuộc khủng hoảng Ukraine. Trung Quốc nói chiến tranh tại đây là một cuộc tranh chấp nội bộ cần được thương thuyết một cách hòa bình. Tuy nhiên Trung Quốc đã không tham dự các chế tài do phương Tây lãnh đạo chống lại Moscow. Theo tường thuật của thông tín viên Rebecca Valli ở Hồng Kông, hiện chưa rõ lập trường này của Trung Quốc có thể thay đổi tiếp theo thảm kịch mới nhất hay không.
Sau vụ máy bay MH17 bị bắn rơi, Trung Quốc và cộng đồng quốc tế chia buồn cùng với gia đình nạn nhân.
Trong một thông cáo được công bố không lâu sau thảm kịch này, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết họ cảm thấy hết sức đau buồn về vụ rớt máy bay và hy vọng sẽ sớm tìm ra được nguyên nhân.
Tuy nhiên trong khi một số nước, gồm có Australia và Hoa Kỳ tố cáo Nga vũ trang cho phiến quân tại Donetsk và cung cấp hỗ trợ kỹ thuật với phi đạn bắn rơi chiếc máy bay, Trung Quốc đã không đưa ra lời buộc tội nào.
Ông Chu Phong, giáo sư môn quan hệ quốc tế tại Trường đại học Bắc Kinh, nói Trung Quốc sẽ không vội vã đưa ra một kết luận quá sớm, và sự nghiêm trọng của biến cố này đòi hỏi phải có một cuộc điều tra quốc tế độc lập.
“Nếu Nga bị xét thấy chịu trách nhiệm trong vụ này, thì Nga sẽ phải gánh chịu trách nhiệm. Tuy nhiên chúng ta không thể tùy tiện chọn ra một kết luận và nói rằng Nga chắc chắn đứng đằng sau vụ này.”
Truyền thông nhà nước Trung Quốc cũng đưa ra thông điệp tương tự trong một bài xã luận hôm thứ Sáu.
Tân Hoa Xã nói, “Giữa lúc chưa có những chứng cứ thuyết phục về việc ai là người chịu trách nhiệm trong vụ bắn rơi chiếc máy bay Malaysia MH17 xấu số trên vùng trời miền đông Ukraine, bất cứ việc kết luận vội vã nào về vụ máy bay rới chỉ làm hại cho các nỗ lực điều tra vô tư và làm dịu tình hình.”
Bài xã luận nêu ra lập trường của Tổng thống Nga Vladimir Putin là Ukraine phải chịu trách nhiệm vì thảm họa này xảy ra trên lãnh thổ Ukraine.
Ông David Zweig, giáo sư chính trị học tại Trường đại học Khoa học Kỹ thuật Hong Kong nói sự tự chế của Trung Quốc phản ánh lập trường nước đôi của Trung Quốc đối với vụ tranh chấp tại Ukraine.
“Lập trường này rất phù hợp với quan điểm của Trung Quốc về những phần tử ly khai tại miền đông Ukraine: một mặt, Trung Quốc không thích những phần tử này, nhưng mặt khác, Trung Quốc cũng không muốn làm tổn hại những mối quan hệ với Tổng thống Putin.”
Việc Nga sát nhập Crimea, cùng với những chứng cứ ngày càng nhiều là ông Putin đang bảo trợ cho các lực lượng phiến quân tại miền đông Ukraine, đã không được hoan nghênh tại Trung Quốc.
Bắc Kinh lâu nay vẫn lớn tiếng hô hào cho nguyên tắc không can thiệp vào việc nội bộ các nước khác, và tại Trung Quốc, họ đổ lỗi cho các phần tử ly khai làm cho căng thẳng tăng cao tại những khu vực đa dạng về sắc tộc như Tây Tạng và Tân Cương.
Giáo sư Zweig nói: "Nếu các phần tử ly khai tại Ukraine bị mang tiếng xấu, việc này không tổn hại đến Trung Quốc. Chỉ khi nào phe ly khai có liên hệ chặt chẽ hơn với Nga thì lúc đó Trung Quốc mới quan tâm nhiều hơn.”
Để đáp lại với vụ máy bay bị bắn rơi, Hoa Kỳ loan báo sẽ nới rộng phạm vi của những biện pháp chế tài đối với Nga.
Trong khi các nhà phân tích tại Trung Quốc nói thảm kịch này có thể làm nhiều người chú ý hơn nữa đến cuộc tranh chấp tại Ukraine, nhưng chính phủ Trung Quốc có phần chắc sẽ không ủng hộ những biện pháp chế tài hay công khai chỉ trích Nga.
