Trung Quốc lập mục tiêu không khí sạch

Sau một năm với mức ô nhiễm lên đến kỷ lục, khiến Bắc Kinh nhận được sự tán tụng ngoài ý muốn của quốc tế và sự phê phán nghiêm khắc trong nước, Trung Quốc đã định ra các chỉ tiêu kiên quyết về khí sạch và ra lệnh cho các thành phố cắt giảm khí thải độc hại tới 25% trong vòng 3 năm tới.

Quyết định này được coi là tín hiệu mới nhất về quyết tâm của Bắc Kinh là áp dụng các tiêu chuẩn gay gắt hơn về môi trường đối với các tỉnh thành, mà cho đến giờ này phần lớn được đánh giá dựa vào thành tích kinh tế không thôi.

Các chỉ tiêu bao gồm việc cắt giảm hai loại phân tử độc hại, PM 2.5 và PM 10, là các vật chất chính gây ô nhiễm không khí.

Theo Bộ Bảo vệ Môi trường, là cơ quan đã định ra các chỉ tiêu hồi hôm qua, việc cắt giảm khí thải sẽ thay đổi tùy theo vùng và tính cả mức ô nhiễm ghi nhận được cũng như nhu cầu kinh tế của khu vực.

Các khu vực tương đối ô nhiễm và phát triển nhiều hơn như Bắc Kinh, Thiên Tân và tỉnh Hà Bắc kế cận bị đặt dưới chỉ tiêu cắt giảm cao nhất, và sẽ phải giảm mức tập trung PM 2.5 tới 25% trước năm 2017. Các khu vực khác, như Nội Mông, sẽ phải cắt giảm 10% mức PM 2.5.

Các chuyên gia phân tích ở Trung Quốc hoan nghênh quyết định này, mà họ cho là chứng tỏ quyết tâm của chính phủ trung ương muốn giải quyết một trong các mối quan ngại lớn nhất về sức khỏe đối với cư dân thành thị ở Trung Quốc. Nhưng một số tỏ ý thận trọng về việc liệu các thành phố có theo đúng được chỉ tiêu hay không.

Ông Mã Vĩnh Lương, một giáo sư về môi trường ở Ðại học Thanh Hoa, nói rằng các chỉ tiêu sẽ khó mà đạt được bởi vì nước này vẫn còn đang thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ở nhiều khu vực chưa phát triển.

Ông nói: “Nhu cầu về nguồn lực để nuôi nền kinh tế sẽ không thay đổi, và nhu cầu về than đá thực ra đang tăng thêm.”

Than đá là nguồn năng lượng lớn nhất của Trung Quốc và cũng góp phần nhiều nhất vào nạn ô nhiễm không khí.

Chính phủ đã tìm cách đa dạng hóa nguồn điện năng và định ra giới hạn về sản lượng than trong tương lai. Nhưng tổn phí và sự khan hiếm các nguồn năng lượng sạch hơn như khí đốt thiên nhiên, năng lượng mặt trời và gió đã khiến cho than đá vẫn là chọn lựa dễ dàng nhất cho việc phát triển nhanh và rẻ tiền.

Giáo sư Mã nói: “Ðể cắt giảm lượng than đá, sẽ phải có một sự tái điều chỉnh hoàn toàn cơ cấu kinh tế của Trung Quốc và việc này sẽ có một tác động tiêu cực đối với sự tăng trưởng.”

Tuy nhiên, một sự tái điều chỉnh như thế đang được xúc tiến, ít nhất qua các tuyên bố của nhiều giới chức hàng đầu của Trung Quốc.

Hồi tháng 12, Cục Tổ chức Trung ương, một bộ phận đầy thế lực của đảng đặc trách việc xử lý thăng chức cán bộ - đã công bố một chỉ thị nói rõ rằng việc xét duyệt thường lệ các nhà quản lý địa phương sẽ không phải chỉ dựa vào tăng trưởng GDP mà thôi.

Mặc dầu văn kiện không đề ra một biện pháp thay thế bao gồm các chỉ tiêu về môi trường, các cơ quan khác như Bộ Bảo vệ Môi trường, dường nhu đã tập trung ngày càng nhiều vào việc chống lại các tác động xấu của phát triển công nghiệp.

Ô nhiễm không khí của Trung Quốc, mà một cuộc khảo cứu của Tổ chức Y tế Thế giới cho là thủ phạm gây ra 500.000 ca chết yểu mỗi năm, là một trong những mặt tiêu cực rõ nhất của mức tăng trưởng GDP phi thường của Trung Quốc.

Ông Bành Tiểu Xuyên, một giáo sư tại Trường Y Tế Công cộng của Ðại học Bắc Kinh nói rằng mặc dầu các chỉ tiêu mới về không khí không nói rõ ra điều ấy, các giới chức sẽ phải chịu trách nhiệm trực tiếp về chất lượng không khí trong khu vực của mình.

Ông Bành nói: “Họ đã đích thân ký một thỏa thuận, và nếu họ không đạt được chỉ tiêu, họ sẽ phải chịu trách nhiệm. Không những họ có thể không được đề bạt, mà còn có thể bị bãi chức nữa.”

Văn kiện hôm thứ ba đưa ra một số khuyến cáo về cách thức cắt giảm các chất ô nhiễm trong không khí, kể cả cắt giảm việc sử dụng than đá, loại trừ sản lượng công nghiệp lỗi thời và xử lý việc sử dụng xe hơi.

Năm ngoái là một năm đặc biệt xấu về không khí ở khắp Trung Quốc. Bất chấp các nỗ lực của chính phủ, nhiều thành phố đã ghi nhận các mức ô nhiễm kỷ lục khiến một số địa phương phải đóng cửa các trường học và các cơ sở kinh doanh.

Tại thủ đô Bắc Kinh, theo các giới truyền thông Trung Quốc, cứ 6 ngày lại có 1 ngày bị ô nhiễm nặng.