Ứng cử viên tổng thống Mỹ Đảng Cộng hòa Donald Trump đêm thứ Tư đã trình bày cặn kẽ chính sách nhập cư ưu tiên an ninh biên giới và bảo đảm rằng những người vào nước Mỹ chia sẻ những giá trị của Mỹ. Ông phát biểu trước những người ủng hộ ở bang Arizona thuộc miền tây nam bằng ngôn từ mạnh mẽ hơn nhiều so với ngôn từ mà ông sử dụng trước đó vài giờ ở Thành phố Mexico, nơi ông có một cuộc hội đàm mà ông mô tả là "quan trọng và thẳng thắn" với Tổng thống Mexico Enrique Peña Nieto.
Một ví dụ điển hình của sự khác biệt này là cam kết lâu nay của ông Trump xây một bức tường dọc biên giới giữa Mỹ và Mexico. Ông Trump cho biết sau cuộc hội đàm rằng ông và ông Peña Nieto đã bàn về kế hoạch này, nhưng không bàn về tuyên bố của ông Trump đòi Mexico thanh toán chi phí xây bức tường. Tuy nhiên, ông Peña Nieto cho biết ông đã nói rõ rằng Mexico sẽ không trả tiền cho việc đó.
Nhưng khi ông Trump tiết lộ kế hoạch nhập cư 10 điểm của ông ở Arizona, điểm đầu tiên mà ông nêu là một bức tường "cao lớn, vững chãi, đẹp đẽ." Ông nói:
"Và Mexico sẽ trả tiền cho bức tường đó. 100 phần trăm. Họ không biết điều đó, nhưng họ sẽ phải trả tiền cho bức tường đó."
Ông Trump phát biểu như vậy trong khi đám đông người ủng hộ hào hứng hô vang: "Xây bức tường đó!"
Sau nhiều tuần tin tức cho hay ông Trump có thể đang nới lỏng lập trường về vấn đề nhập cư, tối thứ Tư ông đề nghị thuê 5.000 nhân viên tuần tra biên giới mới, tăng gấp ba số lượng nhân viên chấp hành di trú và ngay lập tức trục xuất bất cứ ai bị bắt đang nhập cảnh bất hợp pháp. Ông cho biết tội phạm và những vụ vượt biên giới sẽ giảm mạnh và những băng đảng sẽ biến mất.
Ông nói thêm: "Những ưu tiên chấp pháp của chúng ta sẽ bao gồm việc loại trừ những kẻ phạm tội, những thành viên băng đảng, những mối đe dọa an ninh, những vụ ở quá hạn visa, những khoản phí công. Đó là những người lệ thuộc vào phúc lợi công cộng hoặc gây quá tải cho mạng lưới an sinh cùng với hàng triệu lượt nhập cảnh bất hợp pháp và ở quá hạn visa hồi gần đây, những người đã tới dưới thời chính quyền hủ bại này."
Vấn đề phải làm gì với con số ước tính 11 triệu người đang sinh sống ở Mỹ bất hợp pháp cho thấy sự khác biệt lớn giữa ông Trump và ứng cử viên tổng thống Đảng Dân chủ Hillary Clinton. Cả hai người đều muốn trục xuất những người phạm tội, nhưng ông Trump phản đối những sắc lệnh hành pháp mà Tổng thống Barack Obama đã ký ban hành để trì hoãn việc trục xuất một số nhóm người không có tiền án hình sự. Bà Clinton muốn bảo vệ họ, nhưng ông Trump mô tả việc này là "ân xá."
Ông Trump kêu gọi hoàn tất một hệ thống xuất nhập cảnh dùng kỹ thuật sinh trắc để theo dõi tốt hơn những người nhập cảnh, và kêu gọi mở rộng những hệ thống xác minh bằng điện tử để giúp chủ lao động tránh thuê mướn những người nhập cư bất hợp pháp.
Ông cũng nhắc lại kế hoạch đình chỉ việc cấp thị thực cho những người sống ở những nước mà người dân không thể được rà soát lí lịch một cách đầy đủ để bảo đảm rằng họ không phải là mối nguy cơ về an ninh. Những người nhập cảnh Mỹ cũng sẽ phải vượt qua những cuộc khảo hạch về tư tưởng.
Ông Trump nói rằng ông không muốn nhận những người tị nạn đến từ những nơi như Syria và Libya. Thay vào đó ông đề xuất lập ra "những khu tái định cư" tại khu vực quê nhà của họ, do những quốc gia vùng Vịnh chi trả. Nói tóm lại, ông mô tả chính sách của mình là giành lại đất nước.
Tại buổi vận động của mình hôm thứ Tư, bà Clinton mô tả Mỹ là một thế lực toàn cầu vì "tự do, công lý và phẩm giá con người," nói rằng người dân khắp nơi trông cậy Mỹ là nước lãnh đạo. Bà cựu ngoại trưởng chỉ trích chuyến thăm của ông Trump đến Mexico bằng cách nói rằng việc xây dựng mối quan hệ đòi hỏi sự nhất quán và sự khả tín.
Bà nói: "Việc tạo dựng mối quan hệ chắc chắn đòi hỏi nhiều thứ hơn là cố gắng bù đắp một năm toàn những lời sỉ nhục và bóng gió bằng việc ghé thăm láng giềng của chúng ta mấy tiếng đồng hồ rồi lại bay về nhà. Đâu phải làm vậy là được."
Sau đó bà Clinton viết trên Twitter rằng ông Trump đã thất bại trong cuộc khảo hạch đầu tiên về chính sách đối ngoại.
Bà viết: "Ngoại giao nhìn vậy chứ không hề dễ."
Tổng thống Mexico Enrique Peña Nieto cũng mời bà Clinton đến dự cuộc hội đàm ở Thành phố Mexico, nhưng ban vận động của bà chưa lên tiếng bình luận liệu việc này có diễn ra hay không.
Ông Peña Nieto cho biết trong cuộc họp báo với ông Trump rằng ưu tiên của ông là bảo vệ người Mexico ở bất cứ nơi nào họ có thể hiện diện và rằng những người sống ở Mỹ là những người có tài và trung thực, tôn trọng gia đình, cộng đồng và pháp luật.
Ông Peña Nieto cũng gọi biên giới là tài sản cho cả hai nước. Ông nói những người Mỹ xem nó là con đường cho ma túy và người nhập cư bất hợp pháp tràn vào đang nhìn thấy một "bức tranh kém hoàn chỉnh" và rằng Mỹ phải làm hết sức mình để ngăn chặn luồng vũ khí và tiền bạc đổ vào những băng đảng ma túy ở Mexico.
Ông Miguel Tinker Salas, giáo sư ngành Mỹ Latin tại Đại học Pomona, nói không có cơ may đông đảo người gốc Mỹ Latin sẽ bỏ phiếu cho ông Trump vào tháng 11, nhưng lưu ý rằng nhiều người ngần ngại ủng hộ bà Clinton vì cam kết của bà ban hành những cải cách nhập cư trong 100 ngày đầu tiên của chính quyền bà nghe giống như cam kết mà ông Obama đã đưa ra nhưng không hoàn thành được. Ông cũng cảnh báo chớ nên coi người gốc Mỹ Latin là nhóm cử tri chỉ quan tâm tới vấn đề nhập cư mà thôi, nói rằng đó chỉ là vấn đề quan trọng thứ tư hoặc thứ năm đối với hầu hết mọi người.
