Một kẻ độc tài tham nhũng, ba bản án, đó là số phận bi đát của Manuel Noriega, nhà độc tài quân sự nước Panama ở Trung Mỹ, đang được báo chí Pháp, Nam Mỹ và Hoa Kỳ nhắc đến mấy hôm nay.
Ngày 11-12 vừa qua Manuel Noriega bị trục xuất và áp giải từ Pháp về Panama trong một chuyến máy bay như một tên tội phạm quốc tế đặc biệt. Giữa tháng 11 chính tổng thống Panama là Ricardo Martinelli đã đến Paris để bàn về số phận của Noriega. Trả lời các nhà báo, ông cho biết : “Chúng tôi yêu cầu chính phủ Pháp trục xuất Manuel Noriega về Panama để ông ta trả lời về những tội ác đối với nhân dân nước chúng tôi” . Ông giải thích thêm: ”Việc xét xử mới về những tội ác giết người, tra tấn sẽ tách khỏi những bản án mà ông ta đã bị xử ở nước ngoài” . Tổng thống R. Martinelli cho các báo Pháp biết rõ là Panama không còn là thiên đường thuế quan như thời Noriega sau khi đã ký nhiều hiệp định về quan thuế với các nước.
Manuel Noriega, năm nay 77 tuổi, là người hùng của nước Cộng hòa Panama từ năm 1982,
khi ông đang là chỉ huy đội quân phòng vệ Panama, tự phong là tướng, là lãnh đạo cao nhất sau khi tổng thống Panama Omar Torrijos chết đột ngột năm 1981. Trong hơn 6 năm cầm quyền, ông biến chính quyền Panama thành một ổ độc tài quân phiệt đầu cơ buôn bán ma túy quy mô lớn, vừa đàn áp mọi xu hướng dân chủ trong nước, vừa khiêu khích Hoa Kỳ, khi Hoa Kỳ đang có quyền quản trị kênh đào Panama cho đến cuối năm 1999. Sau này, từ ngày 1/1/2000 Panama đã khôi phục chủ quyền trên toàn bộ kênh đào Panama. Do Hoa Kỳ bỏ vốn xây dựng, con kênh dài 80 km này được khánh thành năm 1914, nối liền Đại Tây Dương với Thái Bình Dương.
Cuộc đời của Noriega khá ly kỳ. Hưởng lạc, vụ lợi, cờ bạc, ăn chơi, liều lĩnh và tráo trở, ông từng là cộng tác viên lâu năm của Cục tình báo trung ương Hoa Kỳ CIA, từng giúp CIA thâm nhập một số tổ chức thân Nga, thân cộng sản ở Trung Mỹ như Nicaragua, Bolivia và Colombia, cũng như trong việc thu thập tin tức từ Cuba.
Ngày 20/12/1989 theo lệnh của Tổng thống George H. W. Bush, quân đội Hoa Kỳ đã thực hiện một hành động quân sự trừng phạt và lật đổ chính quyền Noriega, bắt Noriega làm tù binh, giúp nhân dân Panama phục hồi chính quyền dân sự hợp hiến. Chiến dịch này diễn ra gọn trong 3 tuần lễ, mang tên “Vì Chính Nghĩa” - Operation Just Cause -, sau khi quân lính của Noriega bắn chết một số thường dân Hoa Kỳ. Lúc ấy, vùng kênh đào thuộc quyền quản trị của Hoa Kỳ do nước Panama nhượng lại, có 35 ngàn cư dân Hoa Kỳ sinh sống trong vùng. Noriega kháng cự trong 2 tuần lễ, rồi trốn trong sứ quán của tòa Thánh Roma, ra hàng quân đội Hoa Kỳ ngày 3/1/1990, bị giam như tù binh.
Tháng 4/1992 tòa án Miami ở bang Florida xét xử Noriega về tất cả 8 tội danh kể cả tội buôn bán ma túy, giết người, lạm quyền, rửa tiền, và tuyên án ông ta 40 năm tù giam, sau đó giảm án xuống 30 năm, rồi giảm tiếp xuống còn 17 năm, do thái độ nhận tội và sức khỏe sa sút. Noriega được ra khỏi nhà tù tháng 9/2007.
Chính phủ Pháp yêu cầu Hoa Kỳ chuyển Noriega sang Pháp vì ông ta cũng đã phạm một số tội nặng cần phải bị xét xử. Theo hồ sơ điều tra, Noriega và tòng phạm đã hoạt động buôn ma túy, vũ khí, rửa tiền, buôn bán bất động sản phi pháp trên đất Pháp. Sau mấy năm thương lượng, tháng 4/2011 Hoa Kỳ đã trục xuất và áp giải đương sự sang Pháp. Tháng 7/2011 tòa án Pháp tuyên phạt Noriega 7 năm tù giam về các tội kinh tế và tịch thu một số tài khoản ngân hàng và bất động sản ông ta, trong đó có một ngôi nhà trị giá 3,6 triệu đôla. Gần đây, theo yêu cầu của chính phủ Panama, Pháp đồng ý trục xuất Noriega về Panama để thụ án. Trên đất Pháp, tòa án bác bỏ yêu cầu của luật sư của Noriega xin cho tội phạm được hưởng quy chế tù binh chiến tranh như ở Hoa Kỳ, ông ta bị giam ở nhà tù La Santé, giữa Paris. Cảnh ông già Noriega yêng hùng khi trẻ nay thân tàn ma dại, ốm yếu, ngày 11/12 vừa qua bị áp giải, trục xuất khỏi Pháp về Panama, tối đó bị giải vào trại giam El Renaces để chờ ra tòa nữa, sao mà bi thảm!
Trở về Panama, số phận của Noriega sẽ ra sao? Theo lời tổng thống Panama mới đây khi ghé qua Paris, ông ta sẽ bị xét xử lại với một số tội danh mới về chà đạp nhân quyền, đặc biệt là tội tra tấn và ám sát, sau khi đã bị xử vắng mặt và kết án 20 năm tù giam trước đây ở Panama, chưa kể 7 năm tù giam do nước Pháp vừa xử. Theo báo chí Panama, chính quyền tại đây cho biết do tuổi cao, đau ốm, ông ta có thể bị quản thúc thay cho bị giam trong nhà tù.
Số phận cay đắng của một người hùng 6 năm dài “làm vua ma túy” cả khu vực kênh đào Panama - một thời hoàng kim là vương quốc của nạn buôn lậu, cờ bạc, ma túy, trốn thuế và rửa tiền - nay đối mặt với ba tòa quan lớn ở 3 nước khác nhau, để phải thụ lý 3 bản án lớn, thật đáng làm cho mọi chế độ độc đoán và tham nhũng ở mọi nơi, - Phi, Mỹ, Á, Âu - suy ngẫm cho hết nhẽ về tương lai và số phận của bản thân mình và nhóm lợi ích của mình vậy.
* Blog của Nhà báo Bùi Tín là blog cá nhân. Các bài viết trên blog được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
