Con số khổng lồ những vụ trẻ em không có giấy tờ nhập cư bất hợp pháp pháp vào Hoa Kỳ đang gây căng thẳng cho các toà án di trú khắp nước, nhất là tại Miami, tiểu bang Florida, có 13 ngàn vụ còn chưa giải quyết xong. Chính quyền Obama đã ra lệnh các vụ có liên quan đến trẻ em được ưu tiên giải quyết, trước các vụ người trưởng thành không có giấy tờ. Thông tín viên VOA Carolyn Presutti tìm hiểu về những vận hành bên trong toà án di trú liên bang. Thông tín viên này đã dành riêng một ngày bên vị luật sư di trú để nghe giải thích lịch làm việc nhanh hơn tác động ra sao đến đời sống của bà, và đời sống của những đứa trẻ.
Mặt trời chưa lên hẳn luật sư Elizabeth Sanchez Kennedy đã vội vàng đến toà nhà văn phòng trong bộ quần áo làm việc mà chân lại mang dép kẹp. Một tay cầm ly cà phê, còn cái túi đựng giấy tờ đeo trên vai. Bà nói:
“Không biết hôm nay công việc sẽ dồn dập, hay tôi sẽ chỉ ngồi không.”
Bà Sanchez-Kennedy đại diện cho những đứa trẻ tại toà án di trú Miami, nơi con số chỉ tăng lên.
Hơn 4 ngàn trẻ em không có giấy tờ được chuyển đến Florida trong 8 tháng đầu năm nay.
Bà chỉ có đủ thời giờ để vơ lấy những hồ sơ từ văn phòng của mình ở Sở Dịch vụ Pháp lý Công giáo trước khi chạy vội đến toà án.
Bà cho biết, “Con số trẻ cần người đại diện thực là tràn ngập.”
Hồi tháng 7, chính quyền Obama đã ra lệnh đẩy nhanh những vụ xét xử trẻ em vượt biên bất hợp pháp. Các luật sư gọi các vụ này là “sổ kiện hoả tiễn.”
“Tôi không biết liệu tiến trình này hay liệu số trẻ sẽ chậm lại.”
Đó là tiếng các em nhỏ không có giấy tờ bên trong một trại tạm giữ ở Texas. Khi trẻ bị bắt ở biên giới, các em ở trong những nhà tạm trú nơi chúng được nuôi ăn, đi học và có chỗ ở. Rồi chúng được gửi đến sống với người thân ở Hoa Kỳ cho đến khi các vụ được toà xử. Tiểu bang Florida nhận con số lớn nhất trong năm nay, chỉ sau Texas, New York và California.
Toà án Miami nằm trong một ngõ cụt yên tỉnh dọc theo bờ nước. Nhưng sự yên tĩnh dừng lại ở đó. Trẻ em, một số nắm chặt lấy tay người luật sư, tỏ vẻ sợ hãi khi đi bộ đến toà án. Nhiều em không rành ngôn ngữ, và đa số chưa hề vào bên trong một toà án.
Em Roxanna 15 tuổi. Em nói em rất lo lắng. Em không biết họ sẽ hỏi em điều gì. Em nói, “Em lo lắm. Em không biết họ sẽ hỏi em những gì."
Bên trong toà án, 2 chiếc bàn gỗ dài nằm trước một cái bục được nâng cao nơi vị quan toà ngồi. Trẻ em ngồi trên những chiếc ghế gỗ trơ trụi ở một cái bàn – với người luật sư nếu các em có. Luật sư của chính phủ ngồi ở chiếc bàn kia. Những người dự phiên xử được ngăn cách với đám trẻ bằng một hàng rào gỗ với một cái cổng đẩy ra vào.
Phiên xử đầu kéo dài chỉ có vài phút.
Những tổ chức ủng hộ như Americans for Immigran Justice đào tạo các luật sư để bênh vực cho các thân chủ trẻ tuổi. Các luật sư mở các lớp học về chấn thương mà trẻ em phải chịu đựng trong chuyến đi sang Hoa Kỳ, và tiếp tục phải đối mặt. Giám đốc Cheryl Little nói:
“Mối quan ngại của chúng tôi là trẻ em không có một luật sư nổi tiếng để giúp chúng trình bày lý lẽ, và chúng sẽ bị lọt qua các kẽ hở, và trong nhiều trường hợp, có thể bị quay trở lại với tình trạng bị sách nhiễu khủng khiếp hay cái chết.”
Đó là điều em Wilmer Fernando Lorenzo 17 tuổi lo sợ. Em và 3 người em trai đã trốn khỏi đám băng đảng Honduras. Em cho biết mọi người nói với em rằng em có thể ở lại Hoa Kỳ nếu em đến đây để đi học. Nay em biết tất cả đều là những lời nói dối vì chính quan toà mới là người quyết định:
“Mọi người đều nói là có thể ở lại nếu đến đây để đi học, nhưng nay tôi lấy làm ngạc nhiên tất cả đều là những lời nói dối, bởi vì thực ra quan toà mới là người quyết định.”
Một số người chống đối nói chính quyền Obama diễn dịch sai một bộ luật cấm trẻ em từ Trung Mỹ không bị trục xuất nếu không được xét xử. Ông David Caulkett làm việc cho tổ chức Floridians for Immigration Enforcement nói:
“Luật lệ của chúng ta không được thực thi. Sự kiện bọn trẻ sang đây chỉ khích lệ thêm những người khác vượt biên.”
Chính phủ Hoa Kỳ đã trì hoãn quyết định về cải cách di trú cho đến sau các cuộc bầu cử giữa kỳ trong tháng này. Vì thế trong lúc này, sổ kiện hoả tiễn lèo lái các vụ xử - giải quyết nhanh và ưu tiên cho các em nhỏ.
