Dãy đảo tranh chấp giữa Nhật Bản và Trung Quốc
Dãy đảo tranh chấp giữa Nhật Bản và Trung Quốc- Người Nhật gọi Senkaku, người Trung Quốc gọi Điếu Ngư.
- Gồm 8 đảo không người ở.
- Nằm trong khu vực có nhiều dầu khí và thủy sản phong phú.
- Diện tích đất tổng cộng của 8 đảo là 6 kilomet vuông.
Tình trạng leo thang mới nhất trong cuộc tranh chấp đảo ở Biển Ðông Trung Hoa bắt đầu hồi tháng 4, khi đô trưởng Tokyo Shintaro Ishihare cho biết ông đang thương nghị để mua 4 trong số 5 hòn đảo thuộc một quần đảo của một gia đình Nhật Bản đã sở hữu chúng từ nhiều thập niên. Nhóm đảo không có người được Nhật Bản đặt tên là Senkaku, và Trung Quốc gọi là Ðiếu Ngư.
Một người theo chủ nghĩa dân tộc nổi tiếng là Ishihara nói ông muốn đoan chắc rằng các hòn đảo này thuộc chủ quyền Nhật Bản, là nước đã đơn phương tách rời các đảo này vào năm 1895. Thủ tướng Nhật Yoshihiko Noda sau đó cho biết chính phủ trung ương cũng đang nói chuyện với gia đình Kurihara về việc mua lại những hòn đảo đó.
Giáo sư trường Ðại học Tokyo Kiichi Fujiwara cho rằng các hành động của Nhật bản có thể được giải thích một phần như phản ứng trước triển vọng về một thỏa thuận giữa đô trưởng Tokyo và gia đình Kurihara. Theo giáo sư Fujiwara, gia đình này cùng với những người Nhật khác có chủ trương dân tộc dã nghi ngờ đảng Dân chủ Nhật Bản đương quyền kể từ khi đảng này lên nắm quyền vào năm 2009.
Giáo sư Fujiwara nói: “Tình hình trở nên khá căng thẳng với chính phủ của Ðảng Dân chủ Nhật Bản vì nỗi lo ngại rằng ông Hatoyama, lúc đó là thủ tướng, sẽ vận động cho một mối quan hệ thân thiện hơn với Trung Quốc. Và sự kiện đó khơi ra một phản ứng mạnh từ phía các phong trào mà ta gọi là hữu khuynh ở Nhật Bản.”
Giới truyền thông Nhật Bản cho rằng việc đô trưởng Tokyo Ishihara tìm cách mua các hòn đảo gây lo ngại cho chính quyền của ông Noda, và một số giới chức cảnh báo rằng Trung Quốc có thể phản ứng một cách giận dữ nếu như ông Ishihara thành công. Thủ tướng dường như tin rằng việc chính phủ trung ương mua các hòn đảo có thể làm giảm bớt rủi ro.
Là một chuyên gia về quan hệ quốc tế, ông Fujiwara nói rằng những người Nhật theo chủ nghĩa dân tộc cũng đã có những mối quan ngại từ lâu nay về các hành động được cho là xâm lược của Trung Quốc ở các vùng biển có tranh chấp khác.
Ông Fujiwara nói: “Nhiều tàu đánh cá của Trung Quốc đã hoạt động trong vùng biển gần đó mà Việt Nam và Trung Quốc cũng nhận chủ quyền quanh quần đảo Trường Sa. Có mối lo ngại rằng phía Trung Quốc nay sắp đòi chủ quyền cả dãy đảo Senkaku hay Ðiếu Ngư và cũng dùng các hòn đảo này cho mục đích riêng của họ.”
Bà Bonnie Glaser là một chuyên gia nghiên cứu về Trung Quốc tại Trung tâm Sách lược và Quốc tế CSIS có trụ sở ở Washington. Bà nói đảng đương quyền Nhật Bản đang lắng nghe phe chủ trương dân tộc bởi vì không được mấy hậu thuẫn của công chúng và có thể buộc phải tổ chức bầu cử sớm trong năm nay.
Bà Glaser nói: “Họ đang tìm cách đáp lại những yêu sách của dân chúng và đồng thời cố gắng xử lý quan hệ với các lân quốc. Họ không đạt được mấy thành quả vào lúc này.”
Căng thẳng giữa Nhật Bản và Trung Quốc đã kéo dài từ tháng 9 năm 2010, khi một tàu đánh cá của Trung Quốc xâm nhập lãnh hải quanh nhóm đảo Ðiếu Ngư Senkaku và đụng độ với các tàu tuần duyên của Nhật Bản. Nhà chức trách Nhật Bản đã bắt giữ viên thuyền trưởng Trung Quốc khoảng 2 tuần lễ, khiến Trung Quốc nổi giận và ngưng xuất khẩu các chất liệu đất quý cho Nhật bản và đình chỉ các hoạt động trao đổi chính trị và văn hóa.
Chính phủ Trung Quốc cũng dành hậu thuẫn ngoại giao cho các nhà hoạt động Trung Quốc đổ bộ lên nhóm đảo trong tháng này và lên án việc Nhật Bản bắt giữ họ, và đòi phải phóng thích họ một cách vô điều kiện.
Các hành động của Trung Quốc là một phần trong phản ứng của Bắc Kinh trước các thách thức mới trong nước. Bà Glaser nói trong các thách thức này có việc chuẩn bị cho một đại hội đảng Cộng sản cầm quyền nhằm thông qua một sự chuyển đổi lãnh đạo 10 năm mới có một lần.
Bà Glaser cho biết: “Trước khi diễn ra đại hội đảng lần thứ 18 sắp tới vào cuối tháng 10 hay đầu tháng 11, tôi cho rằng giới lãnh đạo Trung Quốc rất lo lắng về việc bị coi là yếu đuối và không bảo vệ được sự toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền của Trung Quốc.”
Chính phủ Trung Quốc cũng đang tìm cách đẩy sự tập trung chú ý của cả nước ra khỏi những vụ tố cáo tham nhũng và lạm quyền có liên quan đến cựu giới chức đảng Bạc Hy Lai.
Ông Rory Medcalf là một nhà cựu ngoại giao của Australia và là một chuyên gia về châu Á của Viện Chính sách Quốc tế Lowy ở Sydney. Ông nói việc Trung Quốc khẳng định chủ quyền nhóm đảo cũng phản ánh tình cảm bài-Nhật đã bắt rễ sâu xa.
Ông Medcalf nói: “Chủ nghĩa dân tộc bài Nhật đã hiện hữu từ lâu tại Trung Quốc. Nó đã được nuôi dưỡng bởi đảng Cộng sản và nay đang trở nên khó kiểm soát hơn, một phần vì các phương tiện truyền thông xã hội.”
Chuyên gia Glaser của CSIS nói nhiều người Trung Quốc theo chủ nghĩa dân tộc đã dùng Internet để bầy tỏ sự phẫn nộ đối với Nhật Bản và chỉ trích chính phủ của họ là đã không có nhiều biện pháp hơn để bảo vệ chủ quyền Trung Quốc. Bắc Kinh đã bắt đầu khẳng định chủ quyền nhóm đảo vào năm 1971, 2 năm sau khi một cuộc nghiên cứu của Liên Hiệp Quốc cho thấy tiềm năng dầu khí trong khu vực. Trung Quốc nhấn mạnh rằng quần đảo này là lãnh thổ của Trung Quốc từ lâu trước khi Nhật sát nhập chúng.
Ông Medcalf nói nhóm đảo Senkaku hay Ðiếu ngư này đã trở thành một trọng điểm lớn của niềm tự hào dân tộc ở cả Trung Quốc và Nhật bản mà hai chính phủ cảm thấy bị thôi thúc phải đáp lại trước các hành vi bị cho là khiêu khích từ phía những người theo chủ nghĩa dân tộc của đối phương. Ông nói sự kiện đó tạo ra một chu kỳ hành động và phản ứng có khả năng rất nguy hiểm.
Ông Medcalf nói thêm: “Một trong những mối lo ngại lớn đối với tôi là không có một quy chế thông tin liên lạc hiện hành nhằm xây dựng niềm tin hữu hiệu nào giữa quân đội của hai bên để ngăn ngừa các sự cố vượt ra ngoài tầm kiểm soát. Do đó, thực sự là chúng ta đang có vấn đề.”
Ông Medcalf nói ông tin rằng hy vọng duy nhất để ngăn ngừa một cuộc khủng hoảng ngoại giao rộng lớn hơn là Nhật Bản và Trung Quốc phải “tỉnh táo” xử lý công luận của họ.
