Trung Quốc ngày 6/12 kêu gọi các giới chức Hoa Kỳ không cho Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn quá cảnh nước Mỹ trên đường bà sang Guatemala vào tháng tới, vài ngày sau khi Tổng thống tân cử Donald Trump làm cho Bắc Kinh tức giận bằng cuộc điện đàm với bà Thái, phá vỡ tiền lệ nhiều thập niên.
Trung Quốc rất nghi ngờ bà Thái vì nghĩ rằng bà muốn thúc đẩy Đài Loan chính thức độc lập. Đài Loan là một đảo tự trị nhưng Bắc Kinh xem như là một tỉnh ‘khó trị’.
Cuộc điện đàm giữa bà Thái và ông Trump hôm thứ sáu tuần qua là cuộc nói chuyện lần đầu tiên giữa một Tổng thống tân cử hay một Tổng thống đương nhiệm Mỹ và một nhà lãnh đạo Đài Loan kể từ năm 1979 khi Tổng thống Jimmy Carter chuyển sự công nhận ngoại giao của Mỹ sang Trung Quốc thay vì Đài Loan.
Bà Thái sẽ đi thăm Guatemala, một trong những nhóm nhỏ các đồng minh ngoại giao của Đài Loan trong hai ngày 11 và 12 tháng 1 năm tới, Bộ trưởng Ngoại giao Guatemala Carlos Morales cho Reuters biết.
Báo Liberty Times của Đài Loan, được xem như thân cận với Đảng Dân Tiến đang cầm quyền của bà Thái, hôm 5/12 loan tin là bà sẽ đến New York đầu tháng tới trên đường đi thăm Nicaragua, Guatemala và El Salvador.
Đài Loan chưa chính thức xác nhận chuyến đi của bà Thái, nhưng những chuyến viếng thăm đồng minh của Đài Loan trong vùng thường được phối hợp với một chặng quá cảnh tại Mỹ và gặp gỡ các giới chức thân thiện với Đài Loan.
Báo Liberty Times cho biết chuyến đi của bà Thái diễn ra trước lễ nhậm chức của Trump vào ngày 20 tháng 1, 2017 và phái đoàn của bà Thái sẽ tìm cách gặp các giới chức của ông Trump kể cả chánh văn phòng Tòa Bạch Ốc, Reince Priebus.
Một cố vấn cho toán chuyển tiếp của ông Trump nói, theo ông, rất ít có khả năng về một cuộc gặp giữa bà Thái với ông Trump nếu bà quá cảnh qua New York.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói nguyên tắc một nước Trung Hoa (theo đó Đài Loan là một phần của Trung Quốc) thường được cộng đồng quốc tế công nhận, đồng thời tố cáo mục đích thực của bà Thái tự nó đã quá ‘rõ ràng.’
Bộ Ngoại giao Trung Quốc trong một tuyên bố gởi cho Reuters nói Trung Quốc hy vọng Hoa Kỳ “không cho bà Thái quá cảnh và không gởi một tín hiệu sai lầm cho những lực lượng đòi Đài Loan độc lập.”
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Mark Toner hôm 5/12 nói ông không có tin tức để loan báo về việc bà Thái có gặp các giới chức Mỹ nếu bà ghé lại New York trên đường tới Trung Mỹ hay không, nhưng cho phép quá cảnh như thế là một tập tục lâu đời của Mỹ “phù hợp với bản chất không chính thức trong mối quan hệ giữa Hoa Kỳ với Đài Loan.”
