Hai bộ trưởng quốc phòng của Mỹ và Philippines cho biết hôm thứ Sáu 30/7 rằng Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã khôi phục một thỏa thuận quan trọng về sự hiện diện của quân đội Mỹ ở quốc gia Đông Nam Á. Động thái này đảo ngược lại quyết định trước đây đã gây ra mối quan ngại ngày càng tăng ở Washington và Manila.
Hiệp định Thăm viếng Quân sự (VFA) đặt ra các quy định về việc luân chuyển hàng nghìn binh sĩ Mỹ ra, vào Philippines để tham gia các cuộc tập trận và thao diễn. Hiệp định trở nên quan trọng hơn khi Mỹ và các đồng minh đối đầu với một nước Trung Quốc ngày càng lấn lướt.
Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana nói ông không biết chắc vì sao mà ông Duterte lại đảo ngược như vậy, chỉ biết rằng ông ấy đưa ra quyết định sau khi gặp Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin tại Manila hôm 29/7.
Harry Roque, người phát ngôn của ông Duterte, sau đó cho biết quyết định của tổng thống "căn cứ vào việc giữ vững lợi ích cốt lõi chiến lược của Philippines ... và việc phía Mỹ làm rõ về các nghĩa vụ và cam kết của họ Hiệp ước phòng thủ chung (MDT)".
Quyết định của ông Duterte sẽ không làm thay đổi nhiều trên thực tế, vì hiệp định chưa bị hủy bỏ, nhưng tuyên bố chính thức nêu trên mang lại sự ổn định cho cả hai nước.
"Điều này mang lại sự chắc chắn cho chúng tôi từ nay về sau, chúng tôi có thể lập kế hoạch tầm xa và thực hiện các cuộc thao dượt, tập trận khác nhau", Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Austin nói trong cuộc họp báo với người đồng cấp Philippines.
Philippines là đồng minh có ký hiệp ước với Hoa Kỳ, và một số thỏa thuận quân sự giữa 2 nước phụ thuộc vào VFA.
Ông Duterte từng tuyên bố sẽ chấm dứt VFA sau khi Hoa Kỳ từ chối cấp thị thực cho một thượng nghị sĩ Philippines, vị này là đồng minh của tổng thống. Nhưng ông Duterte đã nhiều lần trì hoãn ngày hết hiệu lực của hiệp định, lần gần đây nhất là vào tháng trước, vẫn giữ hiệp định cho đến cuối năm.
Đối với Hoa Kỳ, việc họ có khả năng luân chuyển binh sĩ là điều quan trọng không chỉ đối với công tác phòng thủ của Philippines, mà còn cả về mặt chiến lược khi đương đầu với hành vi lấn lướt của Trung Quốc trong khu vực.
Trong tháng này, Hoa Kỳ đã lặp lại lời cảnh báo tới Trung Quốc rằng một cuộc tấn công vào các lực lượng Philippines ở Biển Đông sẽ kích hoạt hiệp ước phòng thủ chung giữa Mỹ và Philippines có từ năm 1951.
