Hoa Kỳ sẵn sàng bảo vệ Philippines trước bất kỳ cuộc tấn công nào ở Biển Đông, Tổng thống Joe Biden khẳng định hôm 11/4, trong bối cảnh căng thẳng trên biển gia tăng giữa Manila và Bắc Kinh, hãng tin AFP cho biết.
“Bất kỳ cuộc tấn công nào vào máy bay, tàu thuyền hoặc quân đội Philippines ở Biển Đông sẽ kích hoạt hiệp ước phòng thủ chung (MDT) của chúng tôi,” ông Biden phát biểu khi ông chủ trì hội nghị thượng đỉnh ba bên lần đầu tiên với Philippines và Nhật Bản tại Nhà Trắng.
Trong bài phát biểu khai mạc hội nghị thượng đỉnh, ông Biden đã nói rõ rằng các cam kết quân sự của Washington đối với nước đồng minh châu Á là ‘sắt đá’.
Hiệp ước phòng thủ chung giữa Mỹ và Philippines đã tồn tại trong hơn 70 năm. Theo đó, nếu một trong hai nước bị tấn công thì nước kia phải có nghĩa vụ hỗ trợ.
Theo nhà lãnh đạo Mỹ, việc tăng cường quan hệ an ninh giữa Mỹ, Nhật và Philippines là rất quan trọng để duy trì khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do, rộng mở, năng động và thịnh vượng, tờ Inquirer của Philippines tường thuật.
“Như quý vị đã nghe tôi nói trước đây, trong những năm tới phần lớn lịch sử trên thế giới của chúng ta sẽ được viết ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Với tư cách là ba nước đồng minh, ba đối tác, ba nền dân chủ đáng tự hào đại diện cho nửa tỷ người, hôm nay chúng tôi cam kết cùng nhau viết nên câu chuyện đó và viết nên tương lai của chúng tôi,” ông Biden nói.
Một ngày sau hội nghị thượng đỉnh ba bên, Trung Quốc hôm 12/4 đã triệu tập các nhà ngoại giao Nhật Bản và Philippines để bày tỏ bất bình về những phát biểu tiêu cực về họ, Reuters dẫn nguồn từ Bộ Ngoại giao nước này cho biết.
“Chúng tôi lên án quyết liệt và phản đối mạnh mẽ những phát biểu này,” người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, bà Mao Ninh, nói trong một cuộc họp báo thường kỳ ở Bắc Kinh để đáp lại bài diễn văn của Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida trước Quốc hội Mỹ mà trong đó ông gọi Trung Quốc là thách thức lớn nhất thế giới.
Bình luận về cuộc gặp thượng đỉnh ở Nhà Trắng, bà Mao nói rằng Trung Quốc phản đối mạnh mẽ chính trị ‘tiểu hội’ của các nước này và bất kỳ hành động nào kích động hay làm gia tăng căng thẳng.
“Trung Quốc phản đối việc thành lập các hội nhóm riêng biệt trong khu vực,” bà Mao nói.
Giám đốc châu Á vụ của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, ông Lưu Kinh Tùng, cũng đã gặp một quan chức đại sứ quán Nhật Bản là Akira Yokochi, để ‘phản đối nghiêm khắc’ về những phát ngôn tiêu cực về Trung Quốc, cơ quan này cho biết trong một tuyên bố khi bày tỏ mối quan ngại nghiêm trọng và bất bình mạnh mẽ của Trung Quốc.
Ông Lưu cũng đã có “những phản đối nghiêm khắc” với đại sứ Philippines tại Trung Quốc Jaime Flor Cruz. Đại sứ Cruz đã bị Bộ Ngoại giao Trung Quốc triệu tập do Philippines đã có “những phát ngôn và hành động tiêu cực” về Trung Quốc trong cuộc gặp thượng đỉnh.
Bà Mao cũng cáo buộc Manila phớt lờ một thỏa thuận ngầm mà Bắc Kinh nói họ đã đạt được với tổng thống tiền nhiệm Rodrigo Duterte mà theo đó Manila sẽ không đưa vật liệu xây dựng ra con tàu bị mắc cạn ở Bãi Cỏ Mây.
Ông Duterte hôm 12/4 nói với tờ Hoàn cầu Thời báo rằng ông tin Mỹ đang chỉ đạo chính phủ mới của Philippines.
“Khi tôi còn là tổng thống Philippines, không có tranh cãi ở Biển Đông, hai nước chúng tôi đã có thể trở lại (quan hệ) như bình thường,” ông nói.
“Tôi biết khá chắc rằng chính Mỹ đang đưa ra chỉ thị cho Philippines. Họ nói với chính phủ Philippines hiện tại đừng sợ (chiến đấu) vì Mỹ sẽ hỗ trợ Manila.”
Trung Quốc ngày càng quyết đoán trong các tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ Biển Đông, gạt bỏ các yêu sách cạnh tranh từ một số quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Philippines.
Sau cuộc gặp thượng đỉnh vào cuối ngày 11/4, ba nhà lãnh đạo của Mỹ, Nhật Bản và Philippines đã đưa ra "Tuyên bố tầm nhìn chung", phác thảo một loạt sáng kiến hợp tác kinh tế và quốc phòng, đồng thời chỉ trích "hành vi nguy hiểm và hung hăng ở Biển Đông" của Trung Quốc.
Tuyên bố cho biết ba quốc gia sẽ tiến hành huấn luyện và tập trận hải quân chung cùng với các đối tác như Australia.
Tổng thống Biden cũng đã liệt kê ra một số lĩnh vực chính mà Mỹ, Nhật và Philippines sẽ củng cố hợp tác, trong đó có công nghệ, năng lượng sạch, chuỗi cung ứng chất bán dẫn.
Diễn đàn