Tổng giám đốc Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) Roberto Azevedo hôm thứ Sáu bày tỏ lo ngại về kế hoạch của Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế nhập khẩu lên thép và nhôm, cho thấy một sự can thiệp cực kỳ hiếm hoi vào chính sách thương mại của một nước thành viên WTO.
"WTO rõ ràng lo ngại về việc Mỹ loan báo kế hoạch áp thuế nhập khẩu lên thép và nhôm. Khả năng leo thang là thật, như chúng ta đã thấy từ những phản ứng ban đầu của các nước khác," ông nói trong một phát biểu ngắn ngủi mà WTO công bố.
"Một cuộc chiến tranh thương mại không có lợi cho bất cứ ai. WTO sẽ theo dõi sát tình hình."
Ông Trump hôm thứ Sáu lên giọng thách thức, nói rằng chiến tranh thương mại là điều tốt và dễ thắng, sau khi kế hoạch của ông áp thuế 25 và 10 phần trăm lên thép và nhôm nhập khẩu khơi ra chỉ trích toàn cầu và khiến thị trường chứng khoán thế giới sụt giảm.
Kế hoạch này đã bị chỉ trích trong một ủy ban của WTO vào tháng 6 năm ngoái, và đã khơi lên sự phẫn nộ của quốc tế kể từ khi ông Trump xác nhận ông dự định xúc tiến trong tuần này.
Ông Azevedo, người từng là nhà đàm phán thương mại của Brazil, bình thường phát biểu hết sức tế nhị và tránh chỉ trích bất kỳ thành viên nào của WTO. Ông nói việc các nước thành viên có sử dụng các quy định và hệ thống dàn xếp tranh chấp của WTO để giải quyết vấn đề hay không là tùy thuộc ở họ.
Nhưng kế hoạch áp thuế của ông Trump được xem là mối đe dọa tiềm năng đối với chính hệ thống này, vì nó dựa trên tuyên bố về "an ninh quốc gia," một lĩnh vực được miễn áp dụng các qui định của WTO.
Các nước thành viên WTO lâu nay tránh viện dẫn an ninh quốc gia vì sợ rằng nó có thể tạo ra một điều khoản miễn áp dụng những qui định vốn đã giúp quản lý thương mại của thế giới suốt gần một phần tư thế kỉ.
Nếu việc sử dụng ngoại lệ an ninh quốc gia lan rộng, các tranh chấp thương mại tiềm năng khác mà trong đó nó có thể được sử dụng bao gồm tranh cãi về luật an ninh mạng của Trung Quốc và trong cuộc chiến tranh kinh tế giữa Nga và Ukraine.
Nguy cơ "an ninh quốc gia" trở thành một biện pháp phòng vệ thường xuyên chỉ là một trong những nguy cơ mà WTO đang phải đối mặt. WTO đã cố gắng cập nhật các quy định của mình kể từ khi tổ chức này được thành lập vào năm 1995.
WTO cũng đối mặt với nguy cơ Mỹ phủ quyết những người được bổ nhiệm vào ban phán xử, có thể làm tê liệt cánh dàn xếp tranh chấp của WTO.
Trong một diễn biến khác có liên quan, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) hôm thứ Sáu cũng cảnh báo rằng thuế nhập khẩu của Mỹ có phần chắc sẽ gây tổn hại về kinh tế cho Mỹ và các đối tác thương mại của nước này và kêu gọi các nước giải quyết tranh chấp thương mại mà không dùng đến biện pháp trả đũa.
"Chúng tôi lo ngại rằng các biện pháp do Mỹ đề xuất sẽ thực sự mở rộng các tình huống mà trong đó các nước sử dụng lý do an ninh quốc gia để biện minh cho những hạn chế nhập khẩu trên diện rộng," phát ngôn viên IMF Gerry Rice nói.
