Quốc hội Việt Nam bị chỉ trích nặng nề trên mạng xã hội sau khi nhiều tờ báo trong nước đưa tin cơ quan lập pháp không thông qua hai quy định về “đã uống rượu bia thì không lái xe”. Tuy nhiên, một chuyên gia độc lập lên tiếng cho rằng công luận nên thận trọng khi chưa nắm rõ bản chất của sự việc.
Nhiều báo trong đó có Lao Động, Người Lao Động, Pháp Luật Thành Phố Hồ Chí Minh loan tin vào hồi chiều hôm 3/6 rằng các đại biểu quốc hội “đã biểu quyết 2 lần” về quy định cấm điều khiển phương tiện giao thông khi trong máu có nồng độ cồn “nhưng đều không quá bán”. Vì vậy, quy định này “chưa được ghi” vào dự luật có tên “Phòng, chống tác hại của rượu, bia”.
Các bài báo cụ thể hơn cho hay dự luật nêu ra hai phương án về cấm mọi người lái xe sau khi sử dụng rượu bia. Trong đó, phương án 1 cấm điều khiển xe cộ khi trong máu hoặc khí thở có bất kỳ nồng độ cồn nào; và phương án 2 cấm điều khiển xe khi trong máu hoặc khí thở có nồng độ cồn vượt quá mức quy định được nêu trong luật về an toàn giao thông.
Tin cho hay quốc hội “biểu quyết hai lần” về phương án 1 với kết quả lần lượt là 48,76% và 44,21% ý kiến đồng ý, đều không vượt quá bán. Phương án 2 nhận được 49,59% số phiếu tán thành, cũng không quá bán.
Với các kết quả nêu trên, cả hai phương án không được ghi vào dự luật. Sau khi có kết quả, Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng nhận xét rằng “Quyết định một vấn đề liên quan đến hành vi của con người rất là khó khăn”, theo các bản tin trong nước.
Diễn biến này được báo Lao Động tường thuật dưới hàng tít “Quy định ‘đã uống rượu bia thì không lái xe’ chưa được Quốc hội áp dụng”; báo Pháp Luật Thành Phố Hồ Chí Minh sử dụng tiêu đề “Hai quy định về rượu, bia không được Quốc hội thông qua”; trong khi đó, báo Thanh Niên đặt tên cho bài viết của mình là “Quốc hội vẫn chưa quyết 'đã uống rượu bia thì không lái xe'”. Nhiều báo, trang mạng khác cũng đặt tít với từ ngữ tương tự.
Dư luận nhanh chóng phản ứng với phần lớn là các lời chỉ trích dành cho quốc hội. Một loạt những người có nhiều ảnh hưởng trên mạng xã hội như các nhà báo Bạch Hoàn, Hoàng Linh, Nguyễn Như Phong, nhạc sĩ Tuấn Khanh, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, nhà hoạt động Huỳnh Ngọc Chênh, v.v… khẳng định họ và phần đông cử tri “thất vọng”, “choáng váng” về việc chỉ có chưa đến 50% đại biểu quốc hội ủng hộ việc cấm lái xe sau khi uống rượu bia, trong khi có đến 42% không đồng ý.
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều đặt câu hỏi “Phải chăng trong quốc hội có những người nghiện rượu?” Về phần mình, nhà báo Nguyễn Như Phong cho rằng có thể “suy diễn” là số 42% đại biểu nêu trên “thường xuyên nhậu nhẹt và còn lái xe, hoặc con cái họ, hoặc chính lái xe của họ hay uống rươu bia” cho nên họ sợ nếu biểu quyết thông qua “thì có khi chính họ bị [xử lý] đầu tiên”. Một giả định khác ông Phong đặt ra là “số đại biểu này rất vô trách nhiệm trước đại nạn lái xe khi đã uống rượu bia” đang làm hàng ngàn người chết trong tai nạn giao thông ở Việt Nam mỗi năm.
“Cái mà dân đang cần là thông điệp mạnh mẽ từ quốc hội trong việc phòng chống tác hại của rượu bia”, nhà báo Hoàng Linh viết trên trang cá nhân. Ông đề nghị rằng luật pháp phải khắt khe hơn, theo đó “chỉ cần có uống rượu bia khi điều khiển phương tiện giao thông là có thể bị xử lý hình sự”.
Một bài đăng trên Facebook của nhà báo Bạch Hoàn được hơn 5.300 phản ứng yêu thích và gần 600 lời bình luận ủng hộ có đoạn “Thật kinh tởm cho cái gọi là biểu quyết của đại biểu Quốc hội”. Tuy nhiên, nữ nhà báo có tổng cộng hơn 195.000 người theo dõi cho hay chị “chẳng lấy gì làm bất ngờ” vì trong quốc hội có một số đại biểu “như Nguyễn Sỹ Cương, Dương Trung Quốc” vẫn đưa ra các “luận điệu bảo vệ các chính sách có lợi cho doanh nghiệp rượu bia bất chấp nguy cơ huỷ diệt giống nòi”.
Giữa lúc quốc hội đang hứng chịu búa rìu dư luận với những lời lẽ hết sức nặng nề, thạc sĩ luật Lê Nguyễn Duy Hậu lên tiếng cho rằng đang có một sự hiểu nhầm.
Sử dụng chữ in hoa với hàm ý nhấn mạnh, ông Hậu, một chuyên gia độc lập trong lĩnh vực chính sách và nhân quyền ở Việt Nam, đặt tên cho bài viết trên Facebook của mình là “Không đúng, Quốc hội không ủng hộ lái xe khi đã uống rượu thoải mái”.
Luật sư tốt nghiệp ở Đức lưu ý rằng theo quy định hiện nay của Luật Giao thông Đường bộ 2008, ngưỡng cho phép về độ cồn là 50 miligam/100 mililít máu hoặc 0,25 miligam/1 lít khí thở đối với người điều khiển xe máy (0.05%) và là 0 đối với người điều khiển ô tô, đồng nghĩa là là hiện nay, Việt Nam “đã rất khắt khe” với người điều khiển ô tô đến mức “hễ đã uống rượu thì không được cầm vô lăng”.
Về ngưỡng 0.05% đối với người lái xe máy, ông Hậu cho rằng nếu so sánh với các quốc gia trong khu vực thì Việt Nam vẫn khá khắt khe.
“Như vậy, có thể kết luận là việc cấm lái xe sau khi uống rượu là không có gì mới”, thạc sĩ, giảng viên luật Lê Nguyễn Duy Hậu viết.
Bàn đến cáo buộc của nhiều người cho rằng quốc hội “đã thông qua luật ‘tự do uống rượu khi lái xe’”, ông Hậu không ngần ngại khẳng định “Điều này là hoàn toàn sai sự thật”.
Theo chuyên gia này, việc hai phương án được đưa ra bỏ phiếu ở quốc hội là để lấy ý kiến từ các đại biểu, chưa phải để thông qua. Từ góc nhìn của mình, ông Hậu đưa ra quan điểm là về cơ bản, quốc hội vẫn “cấm sử dụng phương tiện giao thông sau khi đã uống rượu bia”, nhưng còn chưa nhất quán về ngưỡng nồng độ để cấm là thế nào.
Thạc sĩ luật phân tích thêm: “Phương án 1 là cấm tuyệt đối việc uống rượu lái xe và trên thực tế sẽ chỉ là kéo ngưỡng cho tài xế xe máy xuống mức 0 như tài xế ô tô. Phương án 2 thì có hai cách hiểu: hoặc giữ nguyên ngưỡng như hiện nay, hoặc để dành lại cho Luật Giao thông Đường bộ quy định cụ thể trong lần chỉnh lý tới”. Từ đó, ông Hậu đưa ra kết luận: “Không có phương án nào nói rằng từ nay tài xế được tự do uống rượu lái xe.”
Ông Hậu viết thêm rằng báo chí trong nước “phải chịu trách nhiệm vì đã giựt những dòng tít gây hiểu lầm” đồng thời bày tỏ hy vọng “mọi người khách quan và bình tĩnh hơn khi đánh giá vụ việc”.
