Chính quyền Việt Nam vừa công bố sách trắng tôn giáo, xem đó là “tuyên ngôn” về chính sách đảm bảo quyền tự do tôn giáo, nhưng các nhóm tôn giáo độc lập lại coi động thái này là “bức bình phong” nhằm che đậy các vi phạm kéo dài tại Việt Nam, nguyên nhân đã khiến Washington đưa Hà Nội vào danh sách theo dõi đặc biệt.
Chính quyền Việt Nam phát hành sách trắng tôn giáo hôm 9/3/2023, sau hơn 16 năm kể từ năm 2007, trong đó “khẳng định các tôn giáo đều bình đẳng trước pháp luật”, và rằng “Nhà nước không phân biệt đối xử vì lý do tín ngưỡng, tôn giáo”.
“Không một cá nhân, tổ chức tôn giáo nào hoạt động theo đúng pháp luật mà bị ngăn cấm”, truyền thông nhà nước dẫn sách trắng cho biết. “Người dân cũng hoàn toàn tự do lựa chọn theo hoặc không theo một tín ngưỡng, tôn giáo nào. Nhà nước bảo đảm sinh hoạt tín ngưỡng, tôn giáo của đồng bào dân tộc thiểu số”.
Phát biểu tại buổi ra mắt sách trắng, ông Nguyễn Tiến Trọng, Phó Trưởng Ban Tôn giáo Chính phủ, được truyền thông trong nước dẫn lời cho biết “Nhà nước Việt Nam không ngừng hoàn thiện hệ thống pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo nhằm đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng, tôn giáo của người dân”.
Từ Bà Rịa – Vũng Tàu, Hòa thượng Thích Vĩnh Phước, một thành viên thuộc Tăng đoàn Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, một tổ chức không được Hà Nội công nhận, nêu nhận định với VOA về việc chính quyền Việt Nam công bố sách trắng tôn giáo.
“Việc vừa rồi bị chính phủ Hoa Kỳ đưa vào danh sách gần như đến danh sách CPC (Countries of Particular Concern – Quốc gia cần Quan tâm đặc biệt) – một việc đã làm xấu cho bộ mặt của nhà nước Cộng sản Việt Nam, cho nên họ phải đưa sách trắng để nói với thế giới rằng có tự do tôn giáo, nhưng thực chất các tổ chức tôn giáo độc lập tại Việt Nam luôn bị nhà nước đàn áp bằng cách này, cách nọ”.
Vào tháng 12/2022, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đưa Việt Nam vào danh sách Theo dõi Đặc biệt (Special Watch List - SWL) vì các vi phạm tự to tôn giáo trong thời gian dài. Theo các luật định của Hoa Kỳ, các quốc gia bị đưa vào danh sách SWL mà không cải thiện trong một thời gian nhất định sẽ bị đưa vào danh sách CPC và sẽ chịu các biện pháp trừng phạt của Washington.
Ngay sau đó, Bộ Ngoại giao Việt Nam lên án động thái này của Mỹ, nói rằng việc Việt Nam bị đưa vào danh sách cần theo dõi đặc biệt (SWL) là “thiếu khách quan” và “dựa trên những thông tin không chính xác”.
Cùng quan điểm với Hòa thượng Thích Vĩnh Phước, Linh mục Đinh Hữu Thoại thuộc Dòng Chúa Cứu Thế Việt Nam, người đang bị chính quyền cấm xuất cảnh, nêu nhận định với VOA:
“Việt Nam vừa ra sách trắng về tôn giáo, tôi nghĩ đây có lẽ là một cách để họ chống chế việc vừa rồi bị Bộ Ngoại giao Mỹ đưa vào danh sách SWL. Thực tế vấn đề tự do tôn giáo ở Việt Nam xưa nay vẫn vậy… Sách trắng với nội dung tuyên truyền mà xưa nay họ tuyên truyền rằng “Việt Nam có tự do tôn giáo”, “Nhà nước tôn trọng tự do tôn giáo”…”
“Họ có thể dùng quyển sách này để trưng ra cho thế giới thấy rằng Việt Nam có tự do tôn giáo như những gì họ viết. Nhưng thực tế thì không đúng như những gì họ viết”, Linh mục Thoại cho biết thêm.
Linh mục thuộc Dòng Chúa Cứu Thế nói thêm rằng nếu thế giới muốn tìm hiểu về tự do tôn giáo Việt Nam thì hãy gặp gỡ trực tiếp các nhóm tôn giáo độc lập không được chính quyền công nhận, chứ sách trắng này chỉ là “bức bình phong” che chắn mà thôi.
“Họ có thể dùng quyển sách này để qua mặt quốc tế thôi, để lừa các tổ chức quốc tế. Nếu quốc tế muốn tìm hiểu tự do tôn giáo thật thì phải trong Việt Nam, hoặc là phải có những thông tin trung thực qua những tổ chức tôn giáo độc lập để họ nói sự thật về thực trạng ở Việt Nam.
“Chứ còn qua kênh nhà nước, hay qua quyển sách đó - một bình phông [phong] rất đẹp do họ vẽ ra…Vì thực tế không phải như vậy!”.
Từ An Giang ở đồng bằng sông Cửu Long, ông Lê Quang Hiển, Chánh thư ký Ban Trị sư Trung ương Giáo hội Phật giáo Hòa Hảo Thuần túy, đồng thời là Thư ký Hội đồng Liên tôn, tổ chức tập hợp các nhóm tôn giáo độc lập ở Việt Nam, chia sẻ quan điểm với VOA hôm 13/3 về sự ra đời của sách trắng tôn giáo:
“Đối với nhà nước CHXHCN Việt Nam này, đó là lừa bịp thế giới, lừa bịp người dân trong nước, nói rằng “Việt Nam có tự do về tôn giáo, nhân quyền”, nhưng mà đó là một vấn đề quá xa vời vì dân chúng Việt Nam hiện tại sống ở đây hiểu thế nào “tự do tôn giáo” rồi!
“Đây là một cách đánh lừa dư luận đối với quốc tế, Việt Nam muốn cho Hoa Kỳ thấy rằng Việt Nam là một nước “tôn trọng quyền tự do tôn giáo”.
“Những giáo hội độc lập không theo nhà nước, như của chúng tôi đã có từ trước 1975, dù có xin phép, nhưng cũng không bao giờ được công nhận”.
Từ Thành phố Hồ Chí Minh, Hòa thượng Thích Không Tánh, thành viên của Hội đồng Liên tôn Việt Nam, nói với VOA:
“Nhà cầm quyền ở Hà Nội thấy rằng họ cần đối phó với vấn đề của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đưa ra, nên ra quyển sách trắng này nhằm nói rằng “Việt Nam có tự do tôn giáo, tín ngưỡng” để đối phó lại và trả lời cho mọi người biết rằng việc BNG Hoa Kỳ đưa Việt Nam vào danh sách SWL là “không đúng”.
“Lâu nay, mỗi khi các tổ chức nhân quyền quốc tế có văn kiện gì lên án nhà cầm quyền Cộng sản Việt Nam vi phạm tự do tôn giáo, tín ngưỡng…thì họ cũng đưa ra các văn bản khẳng định các quyền tự do ở Việt Nam…để đối phó với việc bị lên án”, Hòa thượng Thích Không Tánh cho biết thêm.
Sách trắng tôn giáo Việt Nam được truyền thông nhà nước xem là “một trong những công cụ chuyển tải thông tin chính thống, trung thực tới các nước, các tổ chức quốc tế quan tâm đến lĩnh vực nhân quyền, tôn giáo làm cơ sở tham chiếu chứng minh cho nỗ lực của Việt Nam”. Đồng thời sách này được xem là “tuyên ngôn rộng rãi chính sách ưu tiên của Việt Nam đối với quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo”.
Ông Nguyễn Văn Long - Chánh Văn phòng Ban Tôn giáo Chính phủ cho biết, trong buổi ra mắt sách: “Cùng với ban hành nhiều chủ trương, chính sách bảo đảm sự đa dạng, hòa hợp và bình đẳng tôn giáo, Việt Nam luôn tạo điều kiện cho các tổ chức tôn giáo hoạt động theo Hiến chương, Điều lệ và quy định pháp luật; khuyến khích, tạo điều kiện để các tổ chức tôn giáo phát huy nguồn lực tham gia các hoạt động an sinh xã hội, thực hiện chính sách nhân quyền, đấu tranh phản bác các luận điệu vu cáo Nhà nước Việt Nam vi phạm nhân quyền”.
Vào đầu năm 2007, sau khi được Hoa Kỳ đưa ra khỏi danh sách CPC trong giai đoạn 2004-2005, Ban Tôn giáo Chính phủ, Bộ Ngoại giao Việt Nam công bố sách trắng về “Tôn giáo và Chính sách tôn giáo ở Việt Nam” dày 87 trang được cho là nhằm “giúp cho nhân dân trong và ngoài nước, bạn bè quốc tế” hiểu hơn về tình hình sinh hoạt tôn giáo ở Việt Nam cũng như chính sách của Chính phủ Việt Nam đối với công tác tôn giáo.
Chính quyền Việt Nam thường xuyên lên tiếng bác bỏ các buộc vi phạm tự do tôn giáo. Trong văn bản phản hồi yêu cầu bình luận của VOA vào tháng 11/2022, Bộ Ngoại giao Việt Nam viết: “Việt Nam luôn thực hiện nhất quán chính sách tôn trọng và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo”, đồng thời nói thêm rằng “các quyền này được ghi nhận trong Hiến pháp 2013 và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan và được bảo đảm, tôn trọng trên thực tế”.
(Bài viết có sự đóng góp của Huy Nguyễn)
Diễn đàn