Nguyễn Quốc Khải
Trong khoảng bốn tháng kể từ khi chiến tranh Ukraine manh nha bùng nổ, giá xăng tăng vọt vì một hay nhiều yếu tố bao gồm chuỗi cung ứng bị xáo trộn, mức tiêu thụ vượt trội, mức sản xuất không đủ, và khả năng lọc dầu giới hạn. Cuối cùng, tin lành đã đến với người tiêu thụ.
Giá xăng dầu tiếp tục giảm
Trong hơn một tháng nay, giá xăng tiếp tục giảm tại Mỹ. Từ trung bình $5.014 / gallon vào giữa tháng 6, 2022 nay giá xăng hạ xuống còn $4.631 theo American Automobile Association (AAA). Giá xăng đặc biệt giảm mạnh tại Texas, Ohio, Illinois, và California. Trên toàn nước Mỹ có khoảng 10,000 trạm xăng bán với giá dưới $4 / gallon. Tuy nhiên giá xăng trung bình vẫn còn cao hơn khoảng $1.50 / gallon so với giá trung bình một năm trước đây là $3.15 / gallon.
Sau khi chiến tranh Ukraine bùng nổ, giá dầu thô tăng vọt lên $139 / thùng vào tháng 3, 2022 trên thị trường quốc tế, mức cao nhất kể từ 2008. Nay giá dầu thô hạ xuống dưới $100 / thùng theo tiêu chuẩn quốc tế Brent crude. Giá dầu thô theo tiêu chuẩn West Texas Intermediate cũng tụt xuống còn $93 / thùng.
Giá xăng dầu xuống thấp sẽ trực tiếp làm giảm lạm phát như qua chi phí chuyên trở và gián tiếp qua giá sản phẩm chế tạo bằng dầu như chất dẻo (plastic) và các hóa dầu (petrochemicals). Lạm phát trong tháng 6 lên cao 9.1%, một mức kỷ lục. Giá xăng dầu giảm sẽ một phần nào giúp mức lạm phát bớt đi trong thời gian tới.
Theo 24Live, một ngồn tin của Saudi Arabia, do cơ quan truyền thông Hoa Kỳ Insider phổ biến hôm nay, sau cuộc viếng thăm Trung Đông mới đây của Tổng Thống Joe Biden, Thái Tử Mohammed bin Salman đã đồng ý tăng sản xuất dầu thô từ 9 triệu thùng lên 13 triệu thùng mỗi ngày. 44.4% là một mức gia tăng đáng kể.
Theo Ô. Amos Hochstein, cố vấn cao cấp về năng lượng tại Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, không riêng Saudi Arabia, chính quyền Biden còn tiếp cận các nước khác trong khối Gulf Cooperation Council (GCC) để vận động tăng sản xuất dầu. GCC bao gồm Bahrain, Kuwait, Oman, Qatar, Saudi Arabia, và United Arab Emirates.
Với trợ giúp của các nước GCC, Ô. Amos Hochstein trông đợi giá xăng ở Hoa Kỳ sẽ xuống còn khoảng $4 / gallon. Ô. Patrick De Haan, chuyên viên nghiên cứu về xăng dầu của GasBuddy, tiên đoán rằng giá xăng thường sẽ có thể giảm xuống còn $3.99 / gallon vào giữa tháng 8, 2022. Trả lời một cuộc phỏng vấn của Boston Herald, Ô. Mark Schieldrop của AAA nhận xét rằng nếu giá dầu thô tiếp tục ở dưới mức $100 / thùng, giá xăng sẽ hạ dần xuống $4 / gallon.
Lý do giá xăng giảm
Một trong những lý do giá xăng xuống thấp trong vài tuần nay là vì mức cầu giảm. Người tiêu thụ bớt đốt xăng vì giá xăng lên cao. Vào ngày hôm qua 16-7-2022, tôi bơm vào xe hơi 15.39 gallon xăng thường, giá $4.999 / gallon. Dù Virginia đánh thuế thẳng vào công ty xăng dầu, tôi vẫn phải chi $76.92. Bây giờ dự định đi đâu tôi phải tính cho kỹ và đặc biệt phải tránh giờ kẹt xe.
Theo các nhà phân tách năng lượng, công chúng Hoa Kỳ mỗi ngày chi tiền xăng $140 triệu ít hơn so với tháng trước. Bộ Năng Lượng Hoa Kỳ cho biết rằng mức cầu về xăng trong vài tuần qua đã giảm bớt 1.35 triệu thùng mỗi ngày từ 9.41 triệu thùng xuống còn 8.05 triệu thùng, tương đương với khoảng hơn 10%.
Lý do thứ hai là lo ngại kinh tế sẽ giảm phát triển. Quỹ Dự Trữ Trung Ương (Federal Reserves) gần đây liên tục tăng lãi suất để giảm chi tiêu và lạm phát. Hậu quả là kinh tế sẽ giảm phát triển, nhiều hoạt động kinh tế sẽ co cụm lại và làm giảm bớt tiêu thụ năng lượng.
Trên thị trường quốc tế, mua bán xăng dầu tính bằng US dollar. Giá xăng dầu và sức mạnh của US dollar đối nghịch với nhau. Khi đồng US dollar mạnh, giá xăng dầu sẽ thấp tính theo US dollar, nhưng sẽ làm giá xăng ở những nơi khác cao, do đó mức tiêu thụ phải giảm. Đó là trường hơp đang xẩy ra trong vài tuần nay khi trị giá đồng US dollar tăng lên so với đồng Euro và một số ngoại tệ khác.
Những biện pháp giảm giá xăng dầu của chính quyền Biden
Vào tháng 3, chính quyền Biden đã bắt đầu giải tỏa một triệu thùng dầu trong kho dự trữ mỗi ngày trong sáu tháng. Biện pháp này có thể làm giảm giá mỗi gallon xăng từ 10 – 35 xu. Tuy nhiên một số nhà phân tách cho rằng ảnh hưởng của nó không đáng kể.
Vào tháng 4, chính quyền Biden cho phép bán loại xăng E15 có nhiều ethanol hơn và rẻ hơn. Tuy nhiên trong có khoảng 2,500 trạm xăng trên toàn nước Mỹ bán loại xăng pha trộn với ethanol.
Vào tháng 6, Tổng Thống Biden đã đề nghị tạm bỏ thuế xăng liên bang trong ba tháng trên toàn nước Mỹ, tương đương với khoảng $10 tỉ. Thuế xăng liên bang 18.4 xu / gallon giúp cho ngân sách quốc gia $45 tỉ, trang trải 95.7% tổng số chi phí bảo trì xa lộ liên bang vào năm 2021. Biện pháp này không chắc được Quốc Hội chấp thuận vì sẽ phải lấy tiền ở một nơi khác bù vào ngân sách bảo trì xa lộ và sẽ khuyến khích công chúng tiêu thụ xăng nhiều hơn.
Thay vì ngưng thu thuế xăng, một số tiểu bang đã áp dụng biện pháp giảm thuế xăng tiểu bang như Connecticut, Georgia, Maryland, New York, và Florida. Virginia đánh thuế thẳng vào công ty xăng. Thay vì giảm, Virginia tăng thuế xăng 7% bắt đầu có hiệu lực vào ngày 1/7/2022. Thống Đốc Glenn Youngkin (Cộng Hòa) đưa ra ba đề nghị ngưng đánh thuế xăng, nhưng đều bị Thượng Viện Virginia bác bỏ vì lợi nhuận của các công ty xăng gia tăng đáng kể. Ở Mỹ, chính trị là địa phương (“All politics is local.”) Bất kể lý lẽ kinh tế, các chính trị gia phải theo ý muốn của cử tri nếu muốn tại chức.
Chính quyền Biden đang tìm cách thúc đẩy những công ty Hoa Kỳ khai thác dầu trên 12 triệu mẫu Anh đất của chính phủ liên bang và 9,000 giấy phép đã được chấp thuận.
Một biện pháp khác mà chính quyền Biden đang cứu xét là đánh thuế trên lợi nhuận trời cho các công ty xăng dầu nhờ giá cao. Thị trường xăng dầu do một số ít công ty lớn chi phối bao gồm giá cả và mức sản xuất. Đây là lý do cần có sự can thiệp của chính quyền để duy trì môi trường cạnh tranh lành mạnh.
Một nghiên cứu mới đây của Center for American Progress cho thấy lợi nhuận của năm công ty dầu lớn ở Mỹ - Shell, ExxonMobil, BP, Chevron, và ConocoPhillips – trong ba tháng đầu của 2022 là $35 tỉ, tăng 300% hơn con số của ba tháng đầu của năm 2021.
Ngoài Saudi Arabia và các nước Trung Đông trong nhóm GCC, chính quyền Biden còn đang vận động ngoại giao hai nước Venezuela và Iran để sản xuất thêm dầu.
Thị trường xăng dầu tiếp tục bất ổn
Thị trường xăng dầu tại Mỹ xem ra được cải thiện tạm thời vì mức cầu giảm. Trong dài hạn, chiến tranh Ukraine chưa chấm dứt là một lý do sẽ làm thị trường xăng dầu còn có thể gặp nhiều bất ổn. Những biện pháp trừng phạt Nga trong lãnh vực xăng dầu do Hoa Kỳ và các nước đồng minh áp dụng trong đợt đầu xem ra không có hiệu quả như dự tính. Nga đã tìm ra khách hàng tiêu thụ mới là Trung Quốc, Ân Độ mặc dù phải bán với giá thấp.
Hoa Kỳ và đồng minh đang dự định một đợt cấm vận mới đối với xăng dầu Nga vào cuối năm nay bao gồm một số biện pháp như cấm bảo hiểm tầu chuyên chở xăng dầu Nga, ngăn chặn các tầu chở dầu vào các đường hàng hải quốc tế.
Nga tất nhiên sẽ phản công. Theo J.P. Morgan, một trong những kịch bản tồi tệ nhất là Nga ngưng cung cấp dầu toàn bộ làm cho xăng dầu cực kỳ khan hiếm. Theo Washington Post, giá xăng dầu có thể tăng trở lại trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm nay. Giá dầu thô có thể tăng vọt lên $380 / thùng.
Tham khảo
(1) Dan Avery, “Gas prices hit a 3-month low, but high fuel costs could be here for the long haul. Here’s why,” CNET, July 14, 2022.
(2) Evan Halper, “Gas prices may surge again ahead of midterm elections,” Washington Post, July 16, 2022.
(3) Christopher Helman, “Why Biden’s federal gas tax holiday would be bad for America,” Forbes, June 22, 2022.
(4) Ryan Hogg, “Saudi Arabia agrees to boost oil production after Joe Biden visits kingdom, report says,” Business Insider, July 16, 2022.
(5) Clifford Krauss, “Gas prices, a big inflation, are coming down sharply,” New York Times, July 13, 2022.
(6) Humeyra Pamuk, “Top US energy envoy expects further steps from OPEC producers on suppliers,” Reuters, July 17, 2022.
(7) Nick Lioudis, “What is the relationship between oil prices and inflation,” Investopedia, May 5, 2022.
(8) Cartie Porterfield, “Biden advisor says Gulf States could ramp up oil production – And gas prices may fall toward $4 per gallon,” Forbes, July 17, 2022.
(9) Dani Romero, “Gas price drop hits 30 straight days as oil prices continue to collapse,” Yahoo Finance, July 14, 2022.
(10) Laura Sanicola, “US gasoline prices are finally falling. Why?” Reuters, July 14, 2022.
Diễn đàn