Một quan chức của Bộ Ngoại giao Mỹ nhận định rằng quan hệ quân sự giữa Việt Nam và Hoa Kỳ 'tiến triển khá chậm', và điều đó 'phản ánh sự thận trọng từ cả hai phía'.
Ông Scot Marciel, Phó trợ lý Ngoại trưởng Mỹ đặc trách khu vực Đông Á – Thái Bình Dương, phát biểu như vậy hôm 1/10 sau khi giới thiệu Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh lên phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS).
Quan chức ngoại giao kỳ cựu của Mỹ từng có thời gian làm việc tại Việt Nam nói:
“Quan hệ quân sự tiến triển khá chậm, và tôi nghĩ điều đó phản ánh sự thận trọng của cả hai phía. Tôi không thể nói thay cho phía Việt Nam. Nhưng về phía Mỹ, chúng tôi tiếp tục quan ngại về tình hình nhân quyền ở Việt Nam, và chúng tôi cũng thường xuyên trao đổi về vấn đề này. Tuy vậy, chúng tôi tiếp tục hợp tác trong lĩnh vực quân sự. Đại tướng Martin Dempsey, Chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng liên quân, gần đây đã tới thăm Việt Nam để thảo luận về sự hợp tác mang tính thực tiễn, nhất là về vấn đề trợ giúp nhân đạo cũng như vấn đề cùng nhau hợp tác trong khu vực. Lĩnh vực hợp tác quân sự, như tôi nói, tiến triển chậm chạp hơn, nhưng là một lĩnh vực quan trọng.”
Ông Phạm Bình Minh hiện đang có mặt ở Washington và có cuộc thảo luận với Ngoại trưởng Mỹ John Kerry vào trưa ngày 2/10.
Trước khi bước vào cuộc thảo luận chính thức, ông Kerry nói rằng hai bên đã đạt được tiến bộ đáng kể về thỏa thuận hạt nhân dân sự cũng như kinh tế và các vấn đề quan trọng đối với cả hai bên. Ông nói:
“Chúng tôi vẫn còn những việc cần phải làm, và một trong những vấn đề chúng tôi muốn hoàn tất, đó là thỏa thuận thương mại xuyên Thái Bình Dương, TPP. Việt Nam đã cùng chúng tôi nỗ lực để đạt được điều đó. Chúng tôi tiếp tục trao đổi về các vấn đề trong mối quan hệ song phương như nhân quyền, phát triển kinh tế, khả năng làm ăn của các doanh nghiệp tư nhân. Tất cả đều là những vấn đề quan trọng. Tôi mong đợi tham gia vào cuộc thảo luận hôm nay.”
Tiếp lời ông Kerry, Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam cho biết ông tới Washington để thảo luận về mối quan hệ song phương cũng như cách thức để làm sâu sắc thêm mối bang giao này.
Hồi tháng Năm, khi căng thẳng Việt-Trung lên tới đỉnh điểm, nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ đã mời người đồng nhiệm Việt Nam sang Mỹ 'để trao đổi về một loạt các vấn đề song phương lẫn khu vực'.
Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam nói tại CSIS rằng việc Hà Nội củng cố quan hệ với Washington không ảnh hưởng tới bất kỳ mối bang giao nào khác. Ông Minh nói:
“Chúng tôi đã thiết lập mối quan hệ với tất cả các nước lớn. Với Trung Quốc, chúng tôi có mối quan hệ đối tác chiến lược. Còn với Mỹ, chúng tôi có mối quan hệ đối tác toàn diện. Chúng tôi phát triển quan hệ với một nước, và điều đó không cản trở bất kỳ mối quan hệ nào với các nước khác. Đó là chính sách của chúng tôi.”
Trong chuyến công du Mỹ lần này, ông Minh đã nhiều lần được hỏi về khả năng Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm vận sát thương, và nhà ngoại giao này đều trả lời rằng việc làm đó sẽ bình thường hóa quan hệ Việt – Mỹ toàn diện hơn nữa.
Những diễn biến gần đây khơi ra những đồn đoán cho rằng một quyết định cuối cùng sẽ được đưa ra vào cuối năm nay.
Ông Chris Brose, cố vấn chính sách đối ngoại và An ninh Quốc gia của Thượng nghị sĩ John McCain, cho biết rằng có sự cân nhắc giữa việc dỡ bỏ lệnh cấm với các quyền lợi quốc gia của Mỹ.
“Về vấn đề vũ khí sát thương, một số người trong Quốc hội, trong đó có Sếp của tôi, đã xem xét tới việc cân bằng vấn đề chiến lược và thương mại với những vấn đề bên trong Việt Nam như quản trị, nhân quyền cũng như sự kỳ vọng của chúng tôi đối với những vấn đề đó. Những gì đã đạt được về lệnh cấm vận vũ khí sát thương, nhất là dự thảo nghị quyết mà Thượng nghị sĩ McCain cùng với một số thượng nghĩ sĩ khác bảo trợ, chỉ là những bước đi đầy thận trọng nhằm xem xét các quyền lợi quốc gia và chiến lược thực sự trong việc làm sâu sắc hơn sự hợp tác với Việt Nam liên quan tới các vấn đề khu vực, hợp tác quân sự”.
Ông Brose nói thêm rằng những bước cải thiện nhân quyền của Việt Nam thời gian qua, dù không toàn diện, là lý do dẫn tới việc Mỹ cân nhắc nới lỏng lệnh cấm vận vũ khí “vì mục đích an ninh hàng hải và bảo vệ bờ biển” của Việt Nam.
Trong khi đó, Phó trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Scot Marciel nhấn mạnh tầm quan trọng của vấn đề nhân quyền đối với việc củng cố toàn diện quan hệ Việt Mỹ.
Nhà ngoại giao này nói rằng Hoa Kỳ không theo đuổi chính sách đổi chác trong mối bang giao với Việt Nam. Ông Marciel nói:
“Chúng tôi không theo đuổi hình thức nếu anh thả 3 nhà bất đồng chính kiến, chúng tôi sẽ làm điều X, Y, Z”.
