Năm 2014, tự do báo chí toàn cầu xuống đến mức thấp nhất trong hơn một thập niên, theo phúc trình được một tổ chức theo dõi nhân quyền quốc tế công bố ngày hôm nay.
Cuộc thăm dò hàng năm của Freedom House cho biết các nhà báo trên toàn thế giới gặp phải những hạn chế do nhiều thế lực áp đặt, bao gồm những chính phủ chuyên chế, các phần tử khủng bố và các chủ nhân truyền thông có những quyền lợi về kinh doanh.
Các nước tệ hại nhất trong bảng sắp hạng gồm 199 quốc gia và vùng lãnh thổ là Bắc Triều Tiên, Uzbekistan, Turkmenistan, Belarus, Cuba, Syria, Iran và Crimea. Na Uy, Thụy Điển và Bỉ đứng đầu danh sách.
Freedom House nói, một cách tổng quát chỉ có 14% dân số thế giới sống trong những quốc gia tự do “nơi việc tường thuật những tin tức chính trị được thực hiện một cách mạnh mẽ, an toàn của những nhà báo được đảm bảo, việc nhà nước can thiệp vào công việc của truyền thông ít xảy ra và báo chí không bị những áp lực pháp lý và kinh tế".
Phúc trình cho rằng tự do báo chí bị sụt giảm là vì có sự gia tăng những luật lệ hạn chế báo chí. Phúc trình nói những luật lệ này được thông qua vì những lý do an ninh quốc gia.
Một lý do khác được nêu lên làm cho tự do truyền thông bị giảm sút là các nhà báo trong nước và nước ngoài không có khả năng tiếp cận và tường thuật một cách tự do tại những nơi có biểu tình và những vùng có giao tranh.
Phúc trình phần lớn đưa ra những nhận xét tiêu cực về Trung Đông và Bắc Phi, nơi một đợt sóng các cuộc biểu tình trên đường phố, được nói đến như là Mùa Xuân Ả Rập, đã đưa đến ít kết quả trong việc tăng tiến tự do.
Phúc trình cho biết “Sau những thắng lợi lịch sử tại Trung Đông vào năm 2011, chỉ có một quốc gia tiếp tục đạt được tiến bộ trong việc thực hiện lời hứa của Mùa Xuân Ả Rập. Tunisia có số điểm cao nhất trong các quốc gia Ả Rập trong hơn một thập niên dù vẫn thuộc các nước Tự do Một Phần.”
Freedom House ước lượng chỉ có 2% những người sống tại Trung Đông và Bắc Phi là có khung cảnh tự do báo chí. Freedom House đặc biệt nhấn mạnh đến sự sụt giảm tại Ai Cập, Libya, Syria và Iraq—là những quốc gia trong năm qua đã chứng kiến những gia tăng về các hoạt động quân sự.
Tại Châu Mỹ, phúc trình ghi nhận sự thụt lùi về tự do tại Honduras, Peru, Venezuela, Mexico và Ecuador. Tại Cuba, tự do báo chí được xếp hạng nghèo nàn dù Hoa Kỳ đang có những hành động nhằm tái lập quan hệ ngoại giao với quốc gia cộng sản này.
Phúc trình cho biết “Dù có việc trả tự do cho hơn 50 tù chính trị vào cuối tháng 12 năm ngoái, các nhà báo vẫn còn bị giam giữ trong năm 2014 và việc kiểm duyệt vẫn còn tràn lan, làm cho Cuba trở thành quốc gia có thành tích tồi tệ nhất trong vùng với 91 điểm.
Châu Á có những nước có thành tích tự do báo chí tệ hại nhất thế giới như Bắc Triều Tiên cũng như những nước có lịch sử tự do báo chí nghèo nàn như Lào, Việt Nam và Trung Quốc.
Bà Vanessa Tucker thuộc Freedom House mô tả điều bà gọi là sự can thiệp cao độ của chính phủ Trung Quốc đối với truyền thông xã hội và truyền thông truyền thống trong nước.
Bà Tucker nói với Đài VOA rằng tại Trung Quốc “Con số khổng lồ các nhân viên nhà nước theo dõi những điều phát biểu trên mạng, đưa ra những chỉ dẫn hàng ngày về những gì có thể tường thuật và tường thuật như thế nào và theo dõi những nhà báo nếu họ không tường thuật một cách thích hợp.”
Miến Điện chứng kiến sự đảo ngược về tự do báo chí vào năm 2014, một khuynh hướng tiếp sau một vài năm có cải thiện sau khi chấm dứt sự cai trị của quân đội vào năm 2011.
Bà Sarah Cook, một nhà phân tích kỳ cựu về Đông Á của Freedom House nói “Năm nay chúng tôi chứng kiến một số nhà báo không những chỉ bị bắt giữ mà còn bị bỏ tù. Một số nhà báo nước ngoài cũng gặp những hạn chế khắc nghiệt về visa.”
Theo Freedom House, khu vực Âu-Á vẫn còn là vùng tệ hại nhất về tự do báo chí, đặc biệt là sự sụt giảm tại Nga.
Phúc trình cho biết “Chính phủ Nga xiết chặt việc kiểm soát tin tức và thông tin trong một môi trường vốn đã hạn chế truyền thông. Nhà cầm quyền dùng lẫn lộn các biện pháp như thay đổi luật lệ, áp lực kinh tế, và tuyên truyền xuyên tạc, đặc biệt đối với xung đột tại Ukraine để nhằm thực hiệu mục tiêu của chính phủ.”
Châu Âu là khu vực có thứ hạng cao nhất trong vùng, dù nơi này bị sụt giảm lớn hàng thứ hai trong thập niên qua.
Tiểu vùng Sahara Châu Phi là vùng duy nhất cho thấy có tăng tiến về tự do báo chí trong năm 2014 dù phúc trình nói “hầu hết các nước có được sự tăng tiến bắt đầu từ một nền tảng thấp, như Cộng hòa Trung Phi và Guinea-Bissau”.
Phúc trình chỉ trích Hoa Kỳ vì điểm số sụt một điểm do việc giam giữ, quấy nhiễu và đối xử thô bạo đối với các nhà báo trong những cuộc biểu tình đòi quyền dân sự tại thành phố vùng trung tây Ferguson, bang Missouri.
Phúc trình cũng nói “Những người bênh vực tự do báo chí vẫn còn quan ngại về một vài tập tục và chính sách của chính phủ liên bang, kể cả việc chính quyền Obama tương đối kiểm soát chặt chẽ tin tức ra khỏi Tòa Bạch Ốc và các cơ quan chính phủ.”
