Mỹ-Philippines tập trận chung trong lúc căng thẳng với Trung Quốc gia tăng

Gần 8.000 binh sĩ của Philippines và Hoa Kỳ sẽ tham gia cuộc thao dượt quân sự thường niên lần thứ 28 tại Philippines. Các cuộc diễn tập năm nay, theo kế hoạch, sẽ diễn ra ở 3 nơi, trong đó có Palawan – là hòn đảo dài gần 600 kilomét giáp với Biển Nam Trung Hoa.

Phát ngôn viên quân đội Philippines, Thiếu tá Emmanuel Garcia cho biết tất cả những hoạt động sẽ được giới hạn trong các khu vực rõ ràng là thuộc chủ quyền của Philippines. Ông tuyên bố:

"Những cuộc thao dượt này sẽ được thực hiện gần bờ biển của nhóm đảo Palawan. Chắc chắn là chúng tôi sẽ không tiến hành những cuộc thao dượt quân sự như vậy ở những nơi có tranh chấp hoặc ở những vùng biển không phải của mình. Rõ ràng là tất cả những cuộc thao dượt sẽ được thực hiện trên lãnh thổ Philippines."

Trung Quốc tuyên bố có chủ quyền đối với hầu như toàn bộ khu vực Biển Đông, dựa trên những tấm bản đồ của nhiều thế kỷ trước. 5 nước khác cũng đòi chủ quyền đối với khu vực giàu tài nguyên thiên nhiên này là Đài Loan, Việt Nam, Philippines, Brunei và Malaysia. Trung Quốc tố cáo Hoa Kỳ hỗ trợ cho các nước khác đòi chủ quyền ở Biển Đông thông qua những hành động như diễn tập quân sự.

Trong năm vừa qua chính phủ ở Manila đã nhiều lần phản đối điều mà họ cho là tàu bè Trung Quốc quấy nhiễu các hoạt động của họ trong vùng biển thuộc khu vực đặc quyền kinh tế của Philippines. Trung Quốc nhiều lần nói rằng họ đã hành động một cách hợp pháp trong vùng biển của mình.

Điều này có nghĩa là các cuộc tập trận năm nay sẽ không được xem là có tính chất thường lệ, theo nhận định của ông Carl Thayer, chuyên gia về an ninh Đông Nam Á của Đại học New South Wales ở Australia.

Ông cho biết các cuộc thao dượt quân sự luôn luôn được sắp xếp để bảo đảm là diễn ra bên ngoài những vùng biển có tranh chấp. Ông nói thêm như sau:

"Nhưng dù gì đi nữa các cuộc thao dượt này cũng đánh đi một thông điệp rõ ràng là Philippines đang tăng cường khả năng quân sự và Hoa Kỳ sẵn sàng hỗ trợ cho Philippines và là một sức mạnh răn đe đối với Trung Quốc. Như quí vị đã thấy điều này xảy ra ở một nước mà quân đội có thể nói là hầu như bị bỏ lơ trong quá khứ. Giờ đây họ vẫn là một nước yếu nhưng đang tăng cường sức mạnh, và thái độ của Trung Quốc đang làm cho chính phủ của Tổng thống Aquino phải yêu cầu Hoa Kỳ tăng cường sự hiện diện."

Tháng trươc, Tổng thống Philippines Benigno Aquino nói rằng nước ông sẵn sàng để cho binh sĩ Mỹ ghé vào thường xuyên hơn, trong lúc Washington chuyển trọng tâm quân sự về khu vực Á châu Thái bình dương.

Ông Rommei Banlaoi, Giám đốc Viện Nghiên cứu Hòa bình, Khủng bố và Bạo động Philippines, cho biết quan hệ đối tác hợp tác này cũng có lợi cho Hoa Kỳ. Ông nhận định:

"Philippines là một nước dân chủ và việc có được một đồng minh dân chủ ở Á châu là một việc có lợi cho Hoa Kỳ trong nỗ lực thăng tiến dân chủ trên toàn thế giới. Lợi ích thứ nhì là nhờ có được một mối quan hệ rất tốt với Philippines mà Hoa Kỳ cũng có khả năng để tiếp tục phát huy ảnh hưởng của mình ở khu vực Đông Nam Á."

Bên cạnh cuộc tập trận thu hút sự chú ý của nhiều người, Hoa Kỳ cũng đang giúp cho Philippines có được những trang thiết bị quân sự phù hợp với khả năng tài chánh của mình.

Tháng 8 năm ngoái, hải quân Philippines đã nhận từ Hoa Kỳ một chiến hạm lớp Hamilton và đưa vào hoạt động với tên mới là Gregorio Del Pilar. Theo dự liệu, Manila sẽ nhận thêm một chiến hạm khác từ Washington trong năm nay.

Philippines cũng đã nhận được cam kết hỗ trợ từ Ngoại trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton và các thượng nghị sĩ cấp cao khi họ tới thăm Manila hồi đầu năm nay.

Ông Patrick Cronin, Giám đốc Chương trình An ninh Á châu Thái bình dương của Trung tâm An ninh Hoa Kỳ Mới (Center for a New American Security) ở Washington, nhận định như sau về những diễn tiến này:

"Những cam kết này có thể bao hàm ý nghĩa là Hoa Kỳ chắc chắn sẽ ra tay giúp đỡ Philippines nếu họ lâm vào một vụ xung đột với Trung Quốc vì vụ tranh chấp lãnh thổ."

Ông Cronin giải thích thêm như sau về tầm quan trọng của những cam kết mới của Washington đối với Manila:

"Tuy liên minh Mỹ-Phi hứa hẹn là Hoa Kỳ sẽ trợ giúp cho việc phòng thủ của Philippines nói chung, nhưng hiệp ước này không nhất thiết có nghĩa là sự giúp đỡ sẽ được thực hiện tại những khu vực không rõ ràng hay có tranh chấp, đặc biệt là về ranh giới trên biển."

Giáo sư Cronin cũng không quên nhắc lại điều mà Hoa Kỳ vẫn thường xuyên tuyên bố là Washington tiếp tục giữ lập trường trung lập đối với những vụ tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông.

Mặt khác, giáo sư Thayer của Đại học New South Wales cho rằng Philippines sẽ phải chứng tỏ là họ có thể gánh vác trách nhiệm phòng thủ đất nước:

"Hoa Kỳ đang tìm kiếm các nước đồng minh và những đối tác chiến lược để chia sẻ gánh nặng trong lúc ngân sách bị cắt giảm. Vì vậy, các chiến hạm của Philippines càng thực hiện nhiều chừng nào những hoạt động tuần tiểu ở các vùng biển này với sự trợ giúp của Hoa Kỳ trong lãnh vực nắm vững tình hình trên biển, thì Philippines càng có thể xác lập chủ quyền của chính mình nhiều chừng đó."

Khi được hỏi về phản ứng của Trung Quốc đối với vụ tập trận chung giữa Philippines với Hoa Kỳ, một phát ngôn viên của đại sứ quán Trung Quốc ở Manila nói rằng Bắc Kinh hy vọng các nước liên hệ làm nhiều hơn nữa cho hòa bình và ổn định trong khu vực.