Không khí hoang mang đang bao trùm lên Philippines sau khi ông Donald Trump đắc cử tổng thống Mỹ.
Các nhà phân tích và các giới chức Philippines nói rằng việc ông Trump lên làm tổng thống Mỹ có thể mang lại một số thay đổi trong quan hệ giữa hai nước đồng minh lâu đời này, trong đó có các quan hệ về kinh tế và an ninh.
Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã xích lại gần hơn với Trung Quốc trong những tháng gần đây, đồng thời gây gỗ công khai với Tổng thống Barack Obama. Quan hệ ngoại giao giữa Washington và Manila đã xấu đi sau khi ông Duterte phản ứng mạnh trước những lời chỉ trích của Mỹ về chiến dịch bài trừ ma túy đẫm máu của ông, đã giết chết hơn 4.000 người kể từ khi chiến dịch này bắt đầu hồi tháng 7 năm nay.
Nhưng đầu tuần này ông Duterte bày tỏ hy vọng có thể hợp tác với ông Trump.
Tổng thống Duterte nói:
“Tôi tin chắc là như vậy. Chúng tôi không chống đối gì nhau. Tôi luôn làm bạn với tất cả mọi người, nhất là với một tổng thống, một nguyên thủ quốc gia.”
Tuy nhiên ông Duterte tuyên bố việc ông Trump đắc cử tổng thống sẽ không làm ông thay đổi chính sách đối ngoại độc lập của ông. Ông nói nước ông, một cựu thuộc địa của Hoa Kỳ, kiên quyết bước ra khỏi bóng tối lệ thuộc vào Mỹ, và thậm chí sẽ đẩy mạnh quan hệ ngoại giao với Trung Quốc và Nga.
Trong một cuộc họp báo mới đây, ông Duterte khẳng định: “Tôi sẽ tiếp tục theo đuổi những gì mà tôi đã khởi sự. Tôi không có thói quen thay đổi những cam kết của mình.”
Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana nói quan hệ Mỹ-Phi “rất dễ chuyển biến” ngay tại thời điểm này.
Ông Lorenzana nói: “Chúng tôi cần biết rõ chính sách đối ngoại của Tổng thống tân cử Donald Trump, ông sẽ lên nhậm chức vào ngày 20 tháng Giêng năm tới. Chúng tôi sẽ chờ xem chuyện gì diễn ra và từ đó sẽ có phản ứng.”
Ông Jaime FlorCruz, giáo sư thỉnh giảng tại Ðại học Peking, nói: “Theo tôi thì chúng ta nên chờ những diễn biến trong 100 ngày đầu làm tổng thống của ông Trump.”
Giáo sư FlorCruz nhận định rằng ông Duterte đang tìm cách “khẳng định với các cường quốc rằng Philippines không phải là một nước lệ thuộc hay một lãnh thổ mở rộng của các nước lớn như họ vẫn nghĩ.”
Ông FlorCruz nói tiếp: “Theo tôi thì đó là một thái độ đúng đắn. Tôi cho rằng miễn là chúng ta đảm bảo mọi thỏa thuận ký với Trung Quốc hay Mỹ sẽ không có những ràng buộc kéo theo thì chúng ta hoàn toàn có thể tự hào rằng chúng ta có một chính sách đối ngoại độc lập.”
Ông Eralr Parreno của Viện Nghiên cứu Cải cách bầu cử và chính trị cho rằng quan điểm mang tính toàn cầu của ông Trump có thể sẽ thay đổi khi ông chính thức lên nhậm chức tổng thống.
Ông Parreno nói: “Hãy chờ cho đến khi ông Trump được Cơ quan Tình báo Trung ương và các cơ quan an ninh báo cáo. Tôi nghĩ rằng quan điểm của ông sẽ thay đổi. Cho đến giờ thì vẫn chưa thể dự đoán được về chính sách đối ngoại của ông Trump.”
Một nhà ngoại giao Philippines không muốn nêu tên trên báo chí nói: “Tôi lo ngại về những tranh chấp trên Biển Đông. Những yếu tố kinh tế có thể sẽ lấn át trong các mối quan hệ Mỹ-Phi. Điều đó có thể sẽ không xảy ra với bà Clinton, nhưng rất có thể sẽ xảy ra với ông Trump vì đó là lợi ích bằng tiền. Tuy nhiên vẫn còn quá sớm chưa thể xét đoán được.”
Nhà ngoại giao này nói thêm: “Có thể quan hệ Mỹ-Trung sẽ nồng ấm hơn bằng cái giá mà Philippines phải trả. Tuy nhiên nhận định của tôi có thể không đúng.”
Tờ Philippine Daily Inquirer có số ấn hành lớn nhất nước hôm thứ Hai đăng bài xã luận nói về “những ảnh hưởng tiêu cực từ các chính sách của Tổng thống Trump” về sản xuất hàng gia công, bảo hộ mậu dịch và di dân.
Bài xã luận nhan đề ‘Trump và kinh tế Philippines’ nói: “Nỗi lo lớn nhất là ngành sản xuất hàng gia công đang nở rộ. Ngành này đang tuyển dụng 1,2 triệu người lao động Philippines và tạo doanh thu 20 tỉ đôla một năm.” Bài viết cảnh báo rằng quan điểm bảo hộ mậu dịch của ông Trump đối với hàng sản xuất gia công “có thể đe dọa đà tăng trưởng của ngành công nghiệp gia công hàng xuất khẩu của Philippines.”
Nhưng Bộ trưởng Kế hoạch Kinh tế của Philippines, ông Ernesto Pernia không quá lo âu về dự đoán đó. Ông phát biểu trong một cuộc họp báo mới đây rằng Tổng thống Duterte chuẩn bị sẵn một kế hoạch xoay trục sang Trung Quốc để đón nhận chính quyền của Tổng thống Trump.
Ông Pernia nói: “Chúng ta có một lưới an toàn được Tổng thống Duterte chuẩn bị trước. Ông đã trông thấy trước, ông có khả năng tiên đoán. Ông đã quyết định xoay trục sang Trung Quốc. Thay vì chỉ phụ thuộc phần lớn vào Mỹ, nay chúng ta đã có thể đa dạng các nước bạn hữu của chúng ta. Do đó chúng ta sẽ không bị sụp đổ nếu quốc gia mà chúng ta lệ thuộc gặp khó khăn.”
Bộ trưởng Tài chánh Carlos Dominguez nói còn quá sớm để có thể xét đoán ảnh hưởng lâu dài của Tổng thống Trump đối với Philippines.
Ông Dominguez nói: “Khi là ứng cử viên và khi là tổng thống là hai người khác nhau. Chúng ta sẽ thấy những chính sách mà Tổng thống Trump sẽ thực hiện. Tôi nghĩ những người kinh doanh trên Thị trường Chứng khoán sẽ hơi lo lắng. Cá nhân tôi không chắc những ảnh hưởng sẽ như thế nào.”
Nhà phân tích chính trị Ramon Casiple nói rằng cả hai nhà lãnh đạo có “tầm suy đoán xuất chúng” và cả hai có thể hợp tác với nhau tốt hơn là giữa ông Duterte với ông Obama. Ông Casiple cũng dự đoán rằng chiến thắng của ông Trump có thể sẽ đặt ra một sự khởi đầu mới trong quan hệ Mỹ-Phi.
