Ngày điều trần thứ năm của Quốc hội Mỹ về cuộc tấn công Điện Capitol ngày 6/1 năm 2021 của những người ủng hộ cựu Tổng thống Donald Trump đã nghe trình bày về việc làm thế nào ông Trump gây áp lực với Bộ Tư pháp để giúp ông bám lấy quyền lực sau khi thua cuộc bầu cử năm 2020.
Ủy ban Hạ viện điều tra vụ bạo loạn đã nghe lời khai từ ba cựu quan chức hàng đầu - quyền Bộ trưởng Tư pháp lúc đó Jeffrey Rosen, cấp phó của ông là Richard Donoghue, và lãnh đạo Văn phòng Tư vấn Pháp lý Steven Engel.
Dưới đây là những ý chính từ phiên điều trần hôm 23/6:
Trump tìm cách sa thải Bộ trưởng Tư pháp
Ông Trump đã bất mãn trước điều mà ông xem là Bộ Tư pháp không làm gì để điều tra hay xác nhận tuyên bố sai sự thật của ông về gian lận bầu cử.
Từ ngày 23/12 năm 2020 đến ngày 3/1 năm 2021, ông Trump đã gọi điện hay gặp ông Rosen gần như mỗi ngày khi những nỗ lực bám víu quyền lực của ông trở nên ngày càng cấp bách. Ông muốn ông Rosen theo đuổi nhiều phương cách khác nhau, bao gồm chỉ định một công tố viên đặc biệt để điều tra nghi ngờ gian lận bầu cử.
Khi ông Rosen nói với ông Trump trong một cuộc họp ngày 27/12 rằng Bộ Tư pháp không thể chỉ búng tay một cái và thay đổi kết quả bầu cử, Trump nhanh chóng trả lời, “Những gì tôi muốn ông làm là chỉ cần nói bầu cử bị gian lận và để những việc còn lại cho tôi và các nghị sĩ Cộng hòa,” ông Donoghue nhớ lại.
Là luật sư môi trường của Bộ Tư pháp, ông Jeffrey Clark, là người đóng vai trò then chốt trong nỗ lực của ông Trump để sử dụng cơ quan này hỗ trợ nỗ lực của ông nhằm lật ngược thất bại trong cuộc bầu cử trước ứng viên Dân chủ Joe Biden.
Ông Clark đã gặp ông Trump tại Phòng Bầu dục nhiều lần mà cố vấn Nhà Trắng Pat Cipollone hoặc lãnh đạo Bộ Tư pháp không hề hay biết, bỏ qua trình tự báo cáo thông thường và khiến ông Rosen tức giận.
Vào ngày 3/1 năm 2021, ông Clark nói với ông Rosen rằng Tổng thống Trump đã đề nghị cho ông làm bộ trưởng Tư pháp và rằng ông sẽ chấp nhận. Ông Rosen đã xin gặp khẩn ông Trump tại Nhà Trắng, cùng với Donoghue và Engel, để thuyết phục ông bỏ ý nghĩ đó.
Ông Donoghue khai chứng rằng ông nói với ông Trump rằng toàn bộ dàn lãnh đạo bộ sẽ từ chức trong vòng vài giờ nếu ông sa thải Rosen. Ông Trump quay sang Engel và hỏi ông ấy có từ chức không, ông Engel trả lời là ‘có’ và ông Clark ‘sẽ không còn ai để mà lãnh đạo ở bộ’.
Lời nói này dường như đã khiến ông Trump từ bỏ ý định của mình, ông Donoghue nói.
Cuộc họp đêm giao thừa
Hai ông Rosen và Donoghue đã dự một cuộc họp với tổng thống tại Nhà Trắng vào đêm giao thừa, khi đó ông Trump hỏi tại sao Bộ Tư pháp không thu giữ các máy bỏ phiếu mà những người ủng hộ Trump cáo buộc đã bị thao túng để đánh cắp cuộc bầu cử.
Ông Rosen cho biết cơ quan ông không có thẩm quyền pháp lý để thực hiện bước đi đó, câu trả lời không thuận tai ông Trump, ông Donoghue nhớ lại.
Ông Rosen nói với ông Trump rằng Bộ An ninh Nội địa đã điều tra và không thấy có gì sai sót ở các máy bỏ phiếu.
Vào cuối cuộc họp, ông Trump nói: “Mọi người nói với tôi là tôi nên cho cả hai ông về vườn”.
Ông Donoghue cho biết ông đã nói với ông Trump: “Thưa ngài Tổng thống, ngài muốn thực hiện quyền lãnh đạo gì cũng được. Nhưng hãy hiểu rằng Bộ Tư pháp Mỹ vận hành dựa trên sự kiện, bằng chứng và luật pháp. Và những điều đó sẽ không thay đổi.”
Bức thư tự sát
Ông Clark đã soạn một bức thư gửi đến các cơ quan lập pháp bang ở một số bang do Đảng Cộng hòa kiểm soát, bao gồm cả Georgia, nhằm gieo rắc nghi ngờ về chiến thắng của ông Biden.
Bức thư cáo buộc Bộ Tư pháp có lo ngại về kết quả bầu cử ở nhiều bang. Vào thời điểm lá thư được viết, Bộ Tư pháp đã xác định rằng không hề có gian lận trên diện rộng.
“Ông Donald Trump nói sẽ cho ông Clark làm bộ trưởng tư pháp, thay thế ông Rosen, và hiểu rằng ông Clark sẽ gửi bức thư này và có các hành động khác mà tổng thống yêu cầu,” dân biểu Cộng hòa Liz Cheney, phó chủ tịch Ủy ban Quốc hội điều tra về cuộc tấn công ngày 6/1, cho biết.
Bức thư không được gửi đi sau khi cả ông Rosen và ông Donoghue từ chối ký tên. Ông Cipollone, cố vấn Nhà Trắng, nói rằng bức thư độc hại đến mức nó không bao giờ nên được nhìn thấy nữa bởi vì nếu nó được công khai, nó sẽ là ‘bức thư tự sát’.
Vệ tinh Ý
Ông Trump đã thúc ép các quan chức Bộ Tư pháp điều tra một thuyết âm mưu vô căn cứ trên mạng rằng một nhà thầu quốc phòng Ý đã tải phần mềm lên vệ tinh để chuyển phiếu bầu từ Trump sang Biden.
Ông Rosen cho biết thuyết âm mưu vốn được một cựu sĩ quan tình báo Mỹ thúc đẩy đã bị lật tẩy.
Dân biểu Cộng hòa Scott Perry đã nhắn tin hỏi chánh văn phòng của Trump, ông Mark Meadows rằng: “Tại sao chúng ta không thể làm việc với chính phủ Ý?”
Bộ trưởng Quốc phòng khi đó là Christopher Miller đã gọi đến tùy viên quân sự tại đại sứ quán ở Ý để yêu cầu điều tra, ủy ban cho biết, và xem đây là bằng chứng cho thấy Trump lợi dụng bộ máy chính phủ để phục vụ mục đích cá nhân của mình.
Ân xá cho các thành viên Cộng hòa
Ít nhất năm đồng minh Cộng hòa của ông Trump ở Quốc hội muốn được Nhà Trắng ân xá sau khi ủng hộ nỗ lực của ông nhằm lật ngược thất bại trong cuộc bầu cử năm 2020, các nhân chứng nói với ủy ban.
Trong lời khai quay video sẵn, các trợ lý Nhà Trắng cho biết các dân biểu Andy Biggs, Mo Brooks, Matt Gaetz, Louie Gohmert và Scott Perry đã tìm kiếm sự ân xá để họ được miễn truy tố.
Dân biểu Adam Kinzinger, thành viên Cộng hòa trong ủy ban, người đã hứng chịu làn sóng chỉ trích từ những người đồng đảng, đã có một phát biểu gay gắt trước ủy ban: “Lý do duy nhất tôi biết khi ai đó xin ân xá là vì họ nghĩ họ đã phạm tội.”iêđ
