Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ngày 28/7 có cuộc điện đàm lần thứ năm. Ông Tập cảnh báo Mỹ chớ ‘đùa với lửa’ trong vấn đề Đài Loan giữa lo ngại tăng cao về chuyến thăm khả dĩ của Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi tới Đài Loan.
Theo tường thuật của truyền thông nhà nước Trung Quốc, ông Tập nói với ông Biden rằng Hoa Kỳ nên tuân thủ ‘nguyên tắc một nước Trung Hoa’ và nhấn mạnh rằng Trung Quốc kiên quyết phản đối sự độc lập của Đài Loan và sự can thiệp của các thế lực bên ngoài.
Bắc Kinh đã đưa ra những cảnh báo leo thang về hậu quả nếu bà Pelosi đến thăm Đài Loan, một động thái đầy kịch tính mạnh mẽ, mặc dù không phải là chưa từng có, về sự ủng hộ của Hoa Kỳ đối với Đài Loan trong lúc Đài Loan nói rằng họ đang đối mặt với các mối đe dọa kinh tế và quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc.
Truyền thông nhà nước Trung Quốc trích lời ông Tập nói với ông Biden: “Những ai đùa với lửa sẽ bị bỏng mà thôi.” “(Chúng tôi) hy vọng phía Hoa Kỳ thấy rõ điều này.”
Tòa Bạch Ốc cho biết cuộc gọi kéo dài hơn hai giờ. Các quan chức Mỹ trước đó cho hay cuộc điện đàm sẽ có một chương trình nghị sự rộng rãi, bao gồm thảo luận về cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine, điều mà Trung Quốc vẫn chưa lên án.
Tuy nhiên, về cốt lõi, các quan chức Mỹ cho biết họ coi cuộc trao đổi này là một cơ hội nữa để quản lý sự cạnh tranh giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, vốn có mối quan hệ ngày càng bị che lấp bởi những căng thẳng về Đài Loan. Đài Loan được cai trị một cách dân chủ. Ông Tập đã thề sẽ thống nhất Đài Loan với đại lục bằng vũ lực nếu cần.
Washington không có quan hệ chính thức với Đài Loan và theo ‘chính sách một Trung Quốc’ công nhận Bắc Kinh, thay vì Đài Bắc, về mặt ngoại giao. Nhưng luật pháp Hoa Kỳ buộc chính phủ Mỹ có nghĩa vụ cung cấp cho Đài Loan các phương tiện để tự vệ, và áp lực đã gia tăng trong Quốc hội Mỹ yêu cầu ủng hộ Đài Loan rõ nét hơn.
“Đây là việc giữ cho các đường dây liên lạc cởi mở với chủ tịch Trung Quốc,” phát ngôn viên an ninh quốc gia Tòa Bạch Ốc John Kirby nói với các phóng viên trước cuộc gọi.
Một người được thuyết trình về việc lập kế hoạch cho cuộc gọi cho hay chính quyền Biden cho rằng sự giao tiếp giữa của các nhà lãnh đạo với nhau là cách tốt nhất để giảm căng thẳng về Đài Loan.
Một số nhà phân tích tin rằng ông Tập cũng muốn tránh leo thang trong lúc mưu tìm nhiệm kỳ thứ ba chưa từng có tại đại hội của Đảng Cộng sản cầm quyền Trung Quốc dự kiến vào mùa thu.
Ông Biden cũng muốn thảo luận về các vấn đề khí hậu và cạnh tranh kinh tế, nguồn tin này nói, cũng như ý tưởng đặt giới hạn giá đối với dầu của Nga để trừng phạt Moscow vì cuộc chiến ở Ukraine, một vấn đề mà Bộ trưởng Ngân khố Janet Yellen đã đưa ra với những người đồng cấp Trung Quốc trước đó vào tháng 7.
Chính quyền Biden đã tranh luận về việc liệu có nên dỡ bỏ một số thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc như một cách để giảm lạm phát đang tăng vọt hay không, nhưng các quan chức Mỹ không nghĩ là việc này sẽ được quyết định trước cuộc gọi.
Khi ông Biden nói chuyện lần cuối với ông Tập vào tháng 3, ông đã cảnh báo về ‘những hậu quả’ nếu Bắc Kinh hỗ trợ vật chất cho cuộc chiến của Nga và chính phủ Mỹ tin rằng lằn ranh đỏ đó đã không bị vượt qua kể từ đó.
Đài Loan đã phàn nàn về việc Trung Quốc tăng cường các cuộc điều động quân sự trong hai năm qua để tìm cách và buộc Đài Loan phải chấp nhận thuộc chủ quyền của Bắc Kinh. Ngay trước cuộc gọi ngày 28/7, quân đội Đài Loan nói họ đã bắn pháo sáng để cảnh báo một máy bay không người lái ‘dòm ngó’ một hòn đảo có vị trí chiến lược và kiên cố gần bờ biển Trung Quốc, có thể là để thăm dò khả năng phòng thủ của Đài Loan.
Các quan hệ độc hại
Tòa Bạch Ốc đã nhắc lại rằng chính sách ‘một Trung Quốc’ của họ không thay đổi bất chấp những đồn đoán về chuyến đi khả dĩ của bà Pelosi, điều mà Chủ tịch Hạ viện vẫn chưa xác nhận.
Lần cuối cùng một Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ đến thăm Đài Loan là vào năm 1997, và với tư cách là một nhánh đồng bình đẳng của chính phủ, hành pháp Hoa Kỳ có rất ít quyền kiểm soát đối với việc đi lại của Quốc hội.
Kể từ đó, Trung Quốc đã phát triển mạnh mẽ hơn về mặt quân sự và kinh tế, và một số nhà phân tích lo ngại chuyến thăm như vậy vào thời điểm quan hệ căng thẳng có thể thúc đẩy một cuộc khủng hoảng qua tuyến đường thủy trên eo biển Đài Loan rộng 160 km ngăn cách Trung Quốc và Đài Loan.
Ông Kirby cho biết chính quyền Biden đã liên lạc với văn phòng của bà Pelosi để đảm bảo rằng bà có mọi thông tin cần thiết để đưa ra quyết định về chuyến đi của mình.
Trung Quốc đã đưa ra một số gợi ý về các phản ứng cụ thể có thể xảy ra nếu bà Pelosi, một người lâu nay chỉ trích Trung Quốc đặc biệt là về các vấn đề nhân quyền, đến thăm Đài Loan.
Diễn đàn