Bài diễn văn về tình trạng liên bang hằng năm của Tổng Thống thường vẫn là một kết hợp giữa những ưu tiên về chính sách và sân khấu chính trị. Và bài diễn văn năm nay có một chuyển biến, với nhiều nhà lập pháp của cả hai đảng ngồi chung với nhau như một dấu hiệu đoàn kết sau khi xảy ra thảm kịch nổ súng tại tiểu bang Arizona mới đây làm 6 người thiệt mạng và nhiều người khác bị thương, trong đó có nữ dân biểu Gabrielle Giffords.
Bầu không khí chính trị toàn quốc có vẻ như dịu bớt chút ít kể từ khi xảy ra vụ bắn bà Giffords, và Tổng Thống Obama đã tận dụng thời điểm này để đưa ra lời kêu gọi đoàn kết và hợp tác.
Ông Obama nói: “ Chúng ta sẽ cùng nhau tiến tới hoặc không làm được gì cả bởi vì những khó khăn mà chúng ta phải đối diện to lớn hơn vấn đề đảng phái, to lớn hơn vấn đề chính trị.”
Tổng Thống Obama phải đối phó với một thực tế chính trị mới tại thủ đô Washington trong đó có sự kiểm soát của Đảng Cộng Hòa tại Hạ Viện và thế đa số của Đảng Dân Chủ tại Thượng Viện bị thu hẹp.
Trọng tâm chú ý duy nhất của Đảng Cộng Hòa kể từ khi diễn ra cuộc bầu cử hồi tháng 11 năm ngoái là bãi bỏ đạo luật cải tổ hệ thống bảo hiểm sức khỏe của Tổng Thống và thâu nhỏ tầm cỡ của chính phủ liên bang.
Dân biểu tiểu bang Wisconsin Paul Ryan đã đọc bài diễn văn chính thức của Đảng Cộng Hòa đáp lại bài diễn văn của Tổng Thống. Ông nói:
Ông Ryan cho biết: "Chúng ta đang ở một thời điểm mà nếu sự gia tăng tầm cỡ của chính phủ không được kiểm soát, và không bị thách thức, thì thế kỷ tốt đẹp nhất của Hoa Kỳ sẽ bị coi như thế kỷ quá khứ của chúng ta."
Nhưng, trong một diễn biến khác thường khác, có một bài diễn văn thứ nhì đáp lại bài diễn văn của Tổng Thống do nữ dân biểu Đảng Cộng Hòa Michelle Bachmann thuộc tiểu bang Menisota thực hiện, thay mặt các nhóm Tea Party trên cả nước.
Bà Bachman nói: "Vì quý vị, Hạ Viện sẽ đáp ứng và chúng ta mới chỉ bắt đầu việc sửa sai những tai hại đã xảy ra trong mấy năm vừa qua."
Các chính trị gia ôn hòa nhìn thấy những dấu hiệu của hy vọng trong bài diễn văn về tình trạng liên bang của Tổng Thống. Chiến lược gia Đảng Cộng Hòa, ông Mark McKinnon, đồng sáng lập viên một nhóm cánh trung được gọi là “Không Nhãn Hiệu” cổ võ cho sự hợp tác lưỡng đảng.
Ông McKinnon nói: "Chúng tôi nghĩ là có một sự hòa dịu thật sự trong không khí chính trị tại thủ đô Washington và chúng tôi cho rằng sự hòa dịu này sẽ đưa tới các cuộc thảo luận tốt đẹp hơn và cuối cùng sẽ tìm được giải pháp cho những vấn đề mà chúng ta đang phải đương đầu.”
Ông McKinnon nói rằng những người có khuynh hướng chính trị độc lập trên cả nước dường như sẽ ủng hộ Tổng Thống Obama trở lại, một phần là vì những thành công lưỡng đảng vào cuối khóa Hạ Viện vừa qua và một phần bởi vì bầu không khí chính trị tự kiềm chế sau khi xảy ra thảm kịch nổ súng tại Tucson, Arizona.
Ông McKinnon nói tiếp: "Rõ ràng là ông Obama được tưởng thưởng vì di chuyển về cánh trung. Ông đã chuyển theo đường lối trung dung mau chóng hơn nhiều so với cựu Tổng Thống Bill Clinton đã làm vào thời gian này trong nhiệm kỳ Tổng Thống của ông. Ông Clinton phải mất từ sáu tháng tới một năm để quay sang cánh trung và ông Obama đã làm được việc đó trong vòng vài tháng sau các cuộc bầu cử giữa khóa."
Các nhà phân tích khác tin rằng ngôn từ chính trị ôn hòa sẽ là một hiện tượng ngắn hạn.
Ông John Fortier làm việc với Viện Kinh Doanh Mỹ (American Enterprise Institute) dự đoán trong những tháng sắp tới, hai đảng chính trị sẽ tập trung nhiều hơn vào cuộc bầu cử Tổng Thống năm 2012.
Ông Fortier cho boiết: "Có một số cơ hội nhỏ cho hai đảng làm việc với nhau, nhưng cũng nhìn về cuộc bầu cử đó là lúc mà ta biết là việc gì cũng sẽ tùy thuộc vào chiều hướng chính trị, lúc mà mọi vấn đề sẽ gặp khó khăn hơn để hoàn tất, và hai đảng sẽ phải có những điểm khác biệt nhau lớn hơn cho cuộc bầu cử năm 2012."
Theo các cuộc thăm dò ý kiến, thì Tổng Thống Obama nhận được tỷ lệ ủng hộ thấp một thời gian ngắn sau cuộc bầu cử giữa khóa hồi năm ngoái với thắng lợi lớn của Đảng Cộng Hòa. Nhưng các chuyên gia nhận xét rằng điểm ủng hộ dành cho Tổng Thống đã lên trở lại trong những tuần lễ mới đây, một bài học cho cả hai đảng thấy rằng trong nền chính trị Hoa Kỳ, sự thay đổi thường xảy diễn một cách bất ngờ.
Các nhà phân tích chính trị nói rằng, Tổng Thống Barack Obama tiếp tục di chuyển đường lối về cánh trung hôm Thứ Ba với bài diễn văn về tình trạng liên bang đọc trước lưỡng viện quốc hội. Nhưng các chuyên gia nói rằng, triển vọng về sự hợp tác lưỡng đảng và về sự hợp tác giữa Tổng Thống với các thành viên đảng Cộng Hòa đối lập vẫn không có gì là chắc chắn, như bài tường thuật của thông tín viên đài VOA Jim Malone.