Sau khi Hội Tiêu Chuẩn và Bảo Vệ Người Tiêu Dùng (VINASTAS) công bố kết quả khảo sát cho thấy gần 70% mẫu nước mắm có hàm lượng thạch tín vượt ngưỡng, một cuộc tranh luận đã bùng ra trên truyền thông Việt Nam về việc liệu nước mắm của Việt Nam có còn an toàn hay không.
VINASTAS công bố kết quả khảo sát nước mắm ngày 17/10 trong đó cho thấy toàn bộ 150 mẫu nước mắm đóng chai của 88 nhãn hiệu được lấy mẫu trên thị trường có chứa hàm lượng asen tổng hợp – tức thạch tín – cao hơn mức cho phép.
Theo trang web của VINASTAS, chương trình khảo sát nước mắm này là một phần trong chiến dịch “An toàn thực phẩm cho người tiêu dùng” được phát động đầu năm nay. Tuy nhiên, công bố này đã gây ra những tranh cãi về tính xác thực của cuộc khảo sát. Theo truyền thông trong nước đã có những câu hỏi được nêu lên về động cơ của VINASTAS là gì.
Vụ trưởng vụ pháp chế của Bộ Y Tế Nguyễn Huy Quang cho VOA Việt Ngữ biết về điều gây tranh cãi trong nghiên cứu này:
"Theo quy chuẩn của bộ Y Tế ban hành, với hàm lượng asen hữu cơ thì an toàn cho người sử dụng, còn asen vô cơ mới không bảo đảm an toàn. Ở đây có vấn đề là công bố đấy không minh bạch rõ ràng vì vượt quá đây là asen hữu cơ ở trong nước mắm sản xuất truyền thống từ lâu đời của Việt Nam thì an toàn cho người sử dụng. Nhưng không phát hiện ra mẫu nào có hàm lượng kim loại nặng là asen vô cơ."
Ông Quang cho biết thạch tín hữu cơ an toàn cho người sử dụng trong khi thạch tín vô cơ thì không và sự mập mờ trong việc công bố này đã gây hiểu nhầm trong dư luận quần chúng và người tiêu dùng.
Theo Tổ Chức Y Tế Thế Giới, thạch tín vô cơ có nồng độ độc tố cao và nếu bị phơi nhiễm với chất này trong 1 thời gian dài qua nước uống và đồ ăn có thể gây ung thư và các bệnh về da. Nó cũng được cho là có liên quan đến những dị tật phát triển, bệnh tim mạch, nhiễm độc thần kinh và bệnh tiểu đường.
Theo ghi nhận của báo Người Lao Động ngày 19/10, việc tiêu thụ nước mắm trên thị trường trong nước đã chậm lại. Trong khi đó theo VietNamNet đưa tin, 5 hiệp hội nước mắm đã kiến nghị lên thủ tướng chính phủ về thông tin nước mắm chứa arsen gây thiệt hại cho doanh nghiệp và người tiêu dùng. Lãnh đạo 5 hiệp hội, trong đó có Hội Lương Thực Thực Phẩm TpHCM và Hiệp Hội Chế Biến và Xuất Khẩu Thủy Sản Việt Nam, đã kiến nghị thủ tướng chỉ đạo kiểm tra và đánh giá mức độ gây thiệt hại của thông tin mà VINASTAS công bố đối với ngành sản xuất nước mắm truyền thống trong nước.
Ông Quang của bộ Y Tế giải thích thêm về sự việc này:
"(Hội) công bố khảo sát này với mục đích gì? Có đúng với tôn chỉ mục đích của hội người tiêu dùng không hay khảo sát này lại do một doanh nghiệp nước mắm công nghiệp (tài trợ). Nên nó tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường Việt Nam."
Hàng năm, người Việt Nam tiêu thụ khoảng 200 triệu lít nước mắm nhưng chỉ có khoảng 50 triệu lít được sản xuất theo phương pháp truyền thống. Phần còn lại là sản xuất theo phương pháp công nghiệp trong đó tinh chất của cá được trộn với các loại phụ gia và chất bảo quản. Một số nhãn hàng nước mắm truyền thống trong nước như Mắm Phú Quốc đã xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới.
Tuy nhiên, VINASTAS đã lên tiếng phủ nhận những cáo buộc cho rằng hội đã dùng tiền của doanh nghiệp để tiến hành khảo sát này. Phó tổng thư ký hội Vương Ngọc Tuấn khẳng định với ZingNews rằng khảo sát được thực hiện đúng quy trình và khách quan và muốn đưa đến người tiêu dùng những thông tin đầy đủ hơn về thành phần dinh dưỡng và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm nước mắm hiện nay ở Việt Nam.
Để trấn an dư luận, bộ Y Tế đang tiến hành thanh tra và kiểm tra độc lập các mẫu nước mắm trên thị trường hiện nay. Theo tiến sĩ Quang cho biết, bộ dự định công bố kết quả kiểm tra vào ngày 22/10.
