Giải Nobel Kinh tế được trao cho 2 người Mỹ, 1 người Chypres gốc Anh

2 kinh tế gia Mỹ và 1 người Chypres gốc Anh đã được trao giải Nobel Kinh tế năm 2010 để ghi nhận công trình nghiên cứu của họ giúp giải thích những khó khăn trong việc làm sao để cho cung và cầu tương hợp được với nhau, nhất là trong thị trường lao động.

Hôm thứ hai, Hàn Lâm Viện Khoa Học Thụy Điển đã trao giải Nobel Kinh tế cho ông Peter Diamond thuộc viện Công Nghệ Massachusetts tức MIT, ông Dale Mortensen thuộc đại học Northwestern, và ông Christopher Pissarides thuộc trường kinh tế London. Viện Hàn Lâm đã ghi công của 3 kinh tế gia này vì đã "giúp chúng ta hiểu được những lề lối theo đó luật lệ và chính sách kinh tế ảnh hưởng đến nạn thất nghiệp, tình trạng có việc làm nhưng không thuê được người và đồng lương, như thế nào."

Lý thuyết có tên gọi là search friction, tìm hiểu về những khó khăn như làm sao lại có hai tình trạng xảy ra song hành: thất nghiệp lên cao nhưng đồng thời lại có rất nhiều việc làm mở ra. Công trình của ba nhà kinh tế nhận giải năm nay tìm hiểu về những tình huống nghịch lý rõ ràng như khi năng suất được cải thiện - tức là sản lượng của một đơn vị lao động - có thể thực sự đưa tới việc giảm mức thất nghiệp.

Giáo sư Mats Persson, một thành viên của Hàn Lâm Viện Khoa Học, giải thích: "Tình trạng nghịch lý này có thực trên thế giới. Quí vị không thể làm được gì nhiều trước những nghịch lý này. Nó vẫn có đó. Nhưng điều đó có nghĩa là thị trường không vận hành theo kiểu thị trường cạnh tranh toàn hảo như lề lối có từ trước đến nay. Nó phức tạp hơn thế nhiều, và lạ kỳ hơn nhiều. Lấy ví dụ, có thể có những nguồn lực chưa được sử dụng đúng mức, hoặc hàng tiêu thụ bán không được nhưng đồng thời lại có những khách hàng đi tìm đúng những mặt hàng như thế mà đỏ mắt không ra, cũng như trên thị trường lao động, nạn thất nghiệp cao nhưng đồng thời lại có việc làm mở ra nhưng không thuê mướn được người."

Từ văn phòng của ông tại trường Kinh Tế London, kinh tế gia Chirstopher Pissarides nói qua điện thoại rằng công trình nghiên cứu của ông bao hàm những ý nghĩa rõ ràng cho các nhà hoạch định chính sách, nhất là trong thời kỳ mà tỉ lệ thất nghiệp lên cao như hiện nay tại cả châu Âu lẫn Bắc Mỹ. Ông nói: "Điều chúng ta cần bảo đảm là không được để cho người mất việc bị thất nghiệp quá lâu, phải tạo cho họ kinh nghiệm làm việc trực tiếp, không nhất thiết là phải có những chương trình huấn nghệ tốn kém, nhưng là kinh nghiệm làm việc trực tiếp để họ không bị xa rời thị trường lao động. Và rồi ra họ sẽ hội nhập trở lại với những loại công ăn việc làm bình thường hơn."

Một trong những người được trao giải, giáo sư Peter Diamond thuộc học viện MIT, từng có thời là thầy học của Chủ tịch Cơ quan Dự trữ Liên bang Ben Bernake, và chính ông cũng đã được Tổng thống Obama đề cử làm thành viên của Ủy ban quản trị của cơ quan này. Nhưng việc đề cử của Tổng thống đã bị các Thượng nghị sỹ Cộng Hòa ngăn chặn kể từ tháng Tư năm nay.

Giải Nobel Kinh tế không có trong di chúc năm 1895 của ông Alfred Nobel. Được thành lập và tặng giữ bởi Ngân hàng Trung ương Thụy Điển Riksbanken năm 1968, giải thưởng này cũng kèm theo với 1 triệu 300 ngàn đô la giống như giải y học, hóa học, vật lý, văn chương và hòa bình. Tất cả những người được trao giải đều được mời đến Stockholm, Thụy Điển và Oslo, Na Uy, để tham dự lễ trao giải chính thức vào tháng 12.