Một thông tư của cựu Tổng thống Richard Nixon vừa được công bố cho thấy nhà cựu lãnh đạo Hoa Kỳ lo ngại vụ thảm sát ở Quảng trường Thiên An Môn năm 1989 sẽ gây tổn hại lâu dài đến bang giao giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ.
Quỹ Richard Nixon có trụ sở ở California vừa phổ biến một tài liệu mật mà ông Nixon đã gởi cho các đại biểu Quốc hội sau chuyến đi thăm Bắc Kinh của ông chỉ 5 tháng sau khi quân đội Trung Quốc trấn áp các cuộc biểu tình ôn hòa tại trung tâm Bắc Kinh, khiến hàng trăm người, nếu không phải là hàng ngàn người, thiệt mạng.
Ông Nixon nói rằng ông đã hội đàm với Chủ tịch Đặng Tiểu Bình và các nhà lãnh đạo hàng đầu khác của Trung Quốc trong 20 giờ, và ông nhận ra rằng quan hệ giữa hai nước rơi vào tình trạng tệ hại nhất kể từ chuyến thăm mang tính đột phá của ông đến Bắc Kinh trước đó 17 năm.
Ông Nixon nói rằng hai bên nhìn vào biến cố Thiên An Môn từ hai “quan điểm hoàn toàn khác nhau” và hố ngăn cách giữa hai quan điểm đó “hoàn toàn không thể hàn gắn được.”
Cựu Tổng thống Nixon nói rằng Hoa Kỳ không nên “tha thứ những gì đã xảy ra,” nhưng ông cũng nói rằng Washington không nên để sự việc này “gây thương tổn lầu dài” đến mối bang giao với Bắc Kinh.
Ông lưu ý rằng bất đồng giữa hai nước thậm chí trở nên sâu rộng hơn trước chuyến thăm của ông đến Bắc Kinh năm 1972, nhưng bất chấp những bất đồng không thể hòa giải được đó, cả hai nước đều thừa nhận một lợi ích chung vượt lên trên trong việc đương đầu với Liên Xô.
Ông Nixon, mất năm 1994, nói rằng “đoạn tuyệt với các nhà lãnh đạo Trung Quốc” sẽ gây tổn hại cho cho quyền lợi của cả Hoa Kỳ lẫn Trung Quốc.
Ông Nixon nói rằng Hoa Kỳ không nên chấp nhận rủi ro trở thành “thù địch” mà thay vào đó nên trở thành “đồng minh” với Trung Quốc vào thế kỷ 21.
Thông tư được phổ biến 40 năm sau chuyến thăm lịch sử của Tổng thống Nixon đến Trung Quốc, đánh dấu bước đầu trong việc mở rộng các mối quan hệ Mỹ-Trung.
Thông tư của cựu TT Nixon: Nên làm bạn thay vì thù với Trung Quốc
