Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Ash Carter nói chính quyền của Tổng thống đắc cử Donald Trump nên duy trì các quan hệ đối tác với NATO và các đồng minh trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương, trong khi buộc Nga phải chịu trách nhiệm về sứ mệnh mà nước này tuyên bố, là chống khủng bố và giúp chấm dứt cuộc chiến ở Syria.
Những khuyến nghị trên được đưa ra trong một bản tường trình mà ông Carter và các bộ trưởng nội các khác, chuẩn bị trình bày về những thành quả đã đạt được trong 8 năm nhiệm kỳ tổng thống của ông Barack Obama. Các tài liệu này, kèm theo một lá thư của Tổng thống Obama, vừa được công bố hôm thứ Năm, khoảng hai tuần trước khi ông Trump tiếp quản Tòa Bạch Ốc.
Ông Carter nêu bật đến những hành động đáp ứng của Hoa Kỳ đối với việc Nga sáp nhập bán đảo Crimea vào năm 2014, trong đó có tăng cường các cuộc tập trận chung và tái bố trí các thiết bị quân sự trong khu vực.
Nga đã phát động chiến dịch quân sự tại Syria vào cuối năm 2015 để hỗ trợ Tổng thống Syria Bashar al-Assad, một động thái mà ông Carter nói chỉ khiến cuộc xung đột trở nên “nguy hiểm và bạo lực hơn, và có tiềm năng kéo dài hơn nữa”.
Các lực lượng Syria đã ghi nhiều chiến công lớn chống các nhóm nổi dậy từ khi được Nga yểm trợ, như chiếm lại quyền kiểm soát thành phố Aleppo hồi tháng rồi. Nga tham gia cuộc xung đột và khẳng định mục đích của họ là truy kích những kẻ khủng bố. Nhưng rất nhiều cuộc không kích của Nga nhắm tấn công các khu vực nằm dưới quyền kiểm soát của các chiến binh thuộc các nhóm đối lập ôn hòa.
Ông Carter cũng chú trọng đến Iran, nói rằng việc Iran hậu thuẫn cho ông Assad, nhóm chủ chiến Hezbollah ở Lebanon và phiến quân Houthi ở Yemen là những ví dụ về “ảnh hưởng xấu” của Iran ở Trung Đông.
Nhưng ông cũng chỉ ra thỏa thuận mà Iran đã đạt được với sáu cường quốc thế giới trong việc kiềm chế chương trình hạt nhân của nước này để đổi lấy việc nới lỏng các biện pháp trừng phạt.
Đồng minh Israel của Hoa Kỳ đã lên án thỏa thuận này, và ông Trump cũng bày tỏ lập trường phản đối, gọi đây là “thỏa thuận tồi tệ nhất từng được thương lượng”.
Ông Carter nói Cơ quan Nguyên tử năng Liên Hiệp Quốc đã xác nhận Iran tuân thủ các cam kết với quốc tế, và duy trì thoả thuận này để kiềm chế tham vọng hạt nhân của Iran, sẽ phục vụ các lợi ích của nước Mỹ.
Ông Carter nói ông Trump nên đặt vào hàng ưu tiên quan hệ đối tác với Israel, kể cả cam kết Israel sẽ nhận được 38 tỉ đôla hỗ trợ an ninh trong 10 năm. Người đứng đầu Ngũ Giác Đài nhấn mạnh đến những thỏa thuận an ninh khác trong khu vực, bao gồm các quan hệ đối tác với những nước thành viên của Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh và việc bán vũ khí trị giá hơn 100 tỷ đôla cho các đối tác vùng Vịnh.
Thay đổi lớn trong Bộ Quốc phòng dưới thời ông Obama là tìm cách kết thúc cuộc chiến ở Iraq và Afghanistan. Các cuộc chiến này bắt đầu trong thời Tổng thống tiền nhiệm George W. Bush. Các hoạt động tác chiến ở Iraq đã kết thúc năm 2011 và ở Afghanistan vào năm 2014, khi nhiệm vụ giữ gìn an ninh được chuyển giao cho các lực lượng ở địa phương, vốn được xây dựng với sự trợ giúp của Hoa Kỳ.
Trong lá thư công bố hôm thứ Năm, ông Obama nêu bật thành tích là không có bất kỳ cuộc tấn công khủng bố do nước ngoài thực hiện, xảy ra ở Hoa Kỳ trong nhiệm kỳ của ông, và các nỗ lực không ngừng nhằm đánh bại Nhà nước Hồi giáo ở Iraq và Syria.
Ông Carter đơn cử thành tích tiêu diệt thủ lĩnh al-Qaeda Osama bin Laden trong một hoạt động quân sự của Mỹ năm 2011, và việc giết chết lãnh tụ Taliban Mullah Akhtar Mansur hồi năm ngoái.
Dưới quyền Tổng thống Obama, quân đội cũng như Cơ quan Tình báo Trung ương đã đẩy mạnh việc sử dụng máy bay không người lái để thực hiện các cuộc tấn công nhắm vào những phần tử khủng bố. Ông Carter cho biết các nhân viện điều khiển máy bay không người lái giờ còn đông hơn số phi công điều khiển máy bay trong quân đội.
Nhưng những cuộc không kích ngày một nhiều hơn cũng đi kèm với quan tâm về các mục tiêu bị đánh trúng và tiến trình làm quyết định trước khi thực hiện các cuộc không kích.
Báo cáo của ông Carter còn đề cập đến các nỗ lực nhằm thúc đẩy tính minh bạch trong các hoạt động quân sự của Hoa Kỳ, kể cả công bố các báo cáo về thương vong nơi thường dân và thảo luận các căn cứ pháp lý và chính sách về một số hành động.
Tòa Bạch Ốc đã phổ biến các phúc trình về số thường dân thiệt mạng trong các vụ không kích, nhưng những phúc trình này bị các nhóm bên ngoài đả kích, nêu ra những số liệu do họ ước tính cao hơn nhiều so với con số chính thức.
Bộ trưởng Carter cũng đề cập đến thay đổi văn hóa trong quân đội Mỹ trong tám năm qua. Ông khẳng định Ngũ Giác Đài “quyết tâm đổi mới” để ngăn chặn các vụ tự tử của các binh sĩ, đồng thời đặt vào hàng ưu tiên nỗ lực xóa bỏ nạn quấy rối tình dục. Ông Carter chỉ ra quyết định của Tổng thống Obama chấm dứt chính sách không cho những người đồng tính công khai phục vụ trong quân đội, đồng thời chấm dứt lệnh cấm các quân nhân chuyển đổi giới tính. Tổng thống Obama cũng đã mở ra tất cả các vị trí trong quân đội cho phụ nữ.
Bộ trưởng Quốc phòng sắp mãn nhiệm còn có những lời lẽ có ý chỉ trích Quốc hội. Ông nói Bộ Quốc phòng bị thu hẹp trong khi nâng cao khả năng phòng thủ trong bối cảnh phải đối phó với những sự cắt giảm ngân sách lên tới hàng trăm tỷ đôla. Ông Carter nói quân đội Mỹ đã phải đối mặt với “những trở ngại đáng kể từ Quốc hội”, kể cả những nỗ lực đòi quản lý vi mô Bộ Quốc phòng.
