Ngoại trưởng Trung Quốc Tần Cương ngày 7/3 cảnh báo rằng Bắc Kinh và Washington đang hướng đến “xung đột và đối đầu” nếu Hoa Kỳ không thay đổi hướng đi, đưa ra một giọng điệu hiếu chiến trong lúc quan hệ giữa hai đối thủ đang ở mức thấp lịch sử.
Trong cuộc họp báo đầu tiên kể từ khi nhậm chức vào cuối năm ngoái, ngôn ngữ gay gắt của ông Tần dường như bất chấp những dự đoán rằng Trung Quốc có thể từ bỏ chính sách ngoại giao “chiến lang” hiếu chiến của mình để ủng hộ những lời lẽ ôn hòa hơn khi hai nước đối đầu về thương mại và công nghệ, Đài Loan, nhân quyền và cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine.
Ông Tần nói với các nhà báo bên lề cuộc họp thường niên của cơ quan lập pháp Trung Quốc, khi các nhà lãnh đạo đưa ra các ưu tiên kinh tế và chính trị của họ cho năm tới, rằng chính sách của Washington đối với Trung Quốc đã “hoàn toàn đi chệch khỏi con đường hợp lý và lành mạnh”.
“Nếu Hoa Kỳ không đạp phanh mà tiếp tục đi sai đường, thì không có hàng rào bảo vệ nào có thể ngăn chặn sự trật đường ray và chắc chắn sẽ có xung đột và đối đầu,” ông Tần, người có vị trí mới là cấp dưới của ông Vương Nghị, giới chức chính sách đối ngoại cao cấp của Đảng Cộng sản, nói. “Cạnh tranh như vậy là một canh bạc liều lĩnh, với tiền cược là lợi ích cơ bản của hai dân tộc và thậm chí là tương lai của nhân loại.”
Những bình luận của ông Tần lặp lại những nhận xét của nhà lãnh đạo Tập Cận Bình trong bài phát biểu hôm 6/3 trước các nhà lập pháp.
“Các nước phương Tây do Hoa Kỳ lãnh đạo đã thực hiện sự ngăn chặn, bao vây và đàn áp toàn diện đối với Trung Quốc, điều này đã mang lại những thách thức nghiêm trọng chưa từng có đối với sự phát triển của đất nước chúng ta,” Tân Hoa Xã dẫn lời ông Tập nói.
Trước tình hình đó, Trung Quốc phải “giữ bình tĩnh, duy trì sự tập trung, phấn đấu tiến bộ trong khi duy trì ổn định, hành động tích cực, đoàn kết như một và dám chiến đấu,” ông nói.
Khi được hỏi về những bình luận của ông Tần và ông Tập, phát ngôn viên của Hội đồng An ninh Quốc gia Tòa Bạch Ốc John Kirby nói rằng chính sách của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc vẫn nhất quán.
“Không có sự thay đổi nào đối với lập trường của Hoa Kỳ khi nói đến mối quan hệ song phương này,” ông Kirby nói. “Tổng thống tin rằng những căng thẳng đó rõ ràng phải được công nhận, nhưng có thể giải quyết được. Và một lần nữa chúng tôi tìm kiếm sự cạnh tranh chứ không phải xung đột.”
Các quan chức Hoa Kỳ ngày càng lo lắng về các mục tiêu kinh tế và chính trị bành trướng của Trung Quốc cũng như khả năng xảy ra chiến tranh về Đài Loan — và nhiều người ở Washington đã kêu gọi Hoa Kỳ nỗ lực nhiều hơn để chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc ở nước ngoài.
Trong những tuần gần đây, những lo ngại về việc Trung Quốc do thám Hoa Kỳ và các chiến dịch gây ảnh hưởng của Bắc Kinh ở đây đã thu hút sự quan tâm đặc biệt và các quan chức của hai nước thường xuyên có những cáo buộc lẫn nhau.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken đã hủy chuyến thăm dự kiến tới Bắc Kinh sau khi Washington bắn hạ một khinh khí cầu do thám của Trung Quốc bay qua lãnh thổ Mỹ. Khinh khí cầu khổng lồ và trọng tải của nó, bao gồm cả thiết bị điện tử và quang học, đã được trục vớt từ đáy đại dương và đang được FBI phân tích.
Sau đó vào tuần trước, Trung Quốc đã phẫn nộ phản ứng khi các quan chức Hoa Kỳ lại nêu vấn đề liệu đại dịch COVID-19 có bắt đầu từ một vụ rò rỉ phòng thí nghiệm hay không. Bộ Ngoại giao Trung Quốc cáo buộc Hoa Kỳ “chính trị hóa vấn đề” nhằm làm mất uy tín của Trung Quốc.
Và hai nước đã có những lời lẽ giận dữ về Đài Loan khi Trung Quốc tăng cường cô lập ngoại giao và quấy rối quân sự đối với nền dân chủ của hòn đảo tự trị mà họ tuyên bố là lãnh thổ của mình.
Ông Tần - người từng có thời gian ngắn làm đại sứ tại Washington và nổi tiếng vì đã lên án mạnh mẽ những người chỉ trích Trung Quốc khi ông còn là phát ngôn viên Bộ Ngoại giao - đã đề cập đến tất cả các chủ đề này vào ngày 7/3.
Ông chỉ trích Washington vì đã bắn hạ khinh khí cầu, lặp lại tuyên bố rằng việc nó xuất hiện trên bầu trời Hoa Kỳ là một tai nạn.
“Trong trường hợp này, nhận thức và quan điểm của Hoa Kỳ về Trung Quốc bị bóp méo nghiêm trọng. Họ coi Trung Quốc là đối thủ chính và là thách thức địa chính trị lớn nhất”, ông Tần nói. “Điều này giống như chiếc cúc áo đầu tiên bị cài sai và kết quả là chính sách Hoa Kỳ-Trung Quốc đã hoàn toàn đi chệch khỏi lộ trình hợp lý và lành mạnh.”
Về Đài Loan, ông Tần gọi vấn đề này là lằn ranh đỏ đầu tiên không được vượt qua. Trung Quốc và Đài Loan bị chia cắt trong cuộc nội chiến năm 1949. Mặc dù Hoa Kỳ không ủng hộ việc thống nhất hay độc lập chính thức của Đài Loan, nhưng theo luật liên bang, Washington có nghĩa vụ phải đảm bảo rằng hòn đảo này có các phương tiện để tự vệ nếu bị tấn công.
“Mỹ có trách nhiệm không thể lay chuyển trong việc gây ra vấn đề Đài Loan,” ông nói, cáo buộc Mỹ “không tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Trung Quốc” bằng cách ủng hộ chính trị cho hòn đảo này và trang bị vũ khí phòng thủ để đáp trả mối đe dọa sử dụng vũ lực của Bắc Kinh đưa Đài Loan nằm dưới sự kiểm soát của Trung Quốc.
“Tại sao Mỹ yêu cầu Trung Quốc không cung cấp vũ khí cho Nga, trong khi nước này tiếp tục bán vũ khí cho Đài Loan?” ông Tần hỏi.
Tại Đài Bắc, Bộ trưởng Quốc phòng Đài Loan cho biết các lực lượng vũ trang không mong muốn xung đột trực tiếp với quân đội Trung Quốc, nhưng họ cũng sẽ không lùi bước trong trường hợp máy bay hoặc tàu Trung Quốc đi vào vùng biển hoặc không phận của Đài Loan.
“Nhiệm vụ của lực lượng vũ trang quốc gia là đưa ra phản ứng thích hợp,” ông Khâu Quốc Chính nói với các nhà lập pháp.
Bắc Kinh cũng cáo buộc phương Tây “thổi bùng ngọn lửa” bằng cách cung cấp vũ khí cho Ukraine để chống lại cuộc xâm lược của Nga. Trung Quốc nói rằng họ có lập trường trung lập trong cuộc chiến, nhưng cũng nói rằng họ có “tình bạn không giới hạn” với Nga và từ chối chỉ trích cuộc xâm lược của Moscow – hoặc thậm chí không gọi đó là một cuộc xâm lược.
Lời kêu gọi của Trung Quốc về ngừng bắn ở Ukraine đã nhận được sự khen ngợi từ Nga nhưng bị phương Tây bác bỏ. Lời kêu gọi của Trung Quốc đã không làm giảm bớt căng thẳng khi các quan chức Mỹ liên tục cáo buộc Trung Quốc cân nhắc cung cấp vũ khí cho Moscow để sử dụng trong chiến tranh.
“Những nỗ lực cho các cuộc đàm phán hòa bình đã nhiều lần bị hủy hoại. Dường như có một bàn tay vô hình đang thúc đẩy sự kéo dài và leo thang của cuộc xung đột và sử dụng cuộc khủng hoảng Ukraine để phục vụ một chương trình nghị sự địa chính trị nhất định”, ông Tần nói.
Cuộc họp báo của ông Tần diễn ra hai ngày sau khi khai mạc cuộc họp hàng năm của Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc, một cơ quan chủ yếu mang tính nghi lễ được tập hợp để thông qua các báo cáo của chính phủ và, năm nay, một danh sách mới các cuộc bổ nhiệm cấp cao nhất. Điều này dự kiến sẽ bao gồm nhiệm kỳ 5 năm lần thứ ba của ông Tập, phá vỡ thông lệ, với tư cách là Chủ tịch nước. Ông Tập đã loại bỏ mọi giới hạn nhiệm kỳ để cho phép ông cai trị vô thời hạn.
Diễn đàn