Nga hôm 7/11 đã chính thức rút khỏi hiệp ước an ninh quan trọng vốn hạn chế các hạng mục trọng yếu của lực lượng vũ trang quy ước, đổ lỗi cho Hoa Kỳ làm suy yếu an ninh hậu Chiến tranh Lạnh với việc mở rộng liên minh quân sự NATO. Các đồng minh NATO lập tức lên án quyết định của Nga.
Hiệp ước lực lượng vũ trang quy ước ở châu Âu (CFE) được ký vào năm 1990, tức là một năm sau khi Bức tường Berlin sụp đổ, đặt ra các hạn chế có thể kiểm chứng đối với các hạng mục khí tài quy ước mà NATO và Khối hiệp ước Warsaw có thể triển khai.
Hiệp ước này ra đời nhằm ngăn chặn các bên trong Chiến tranh Lạnh tập hợp lực lượng để tấn công nhanh vào phía bên kia ở châu Âu, nhưng không được lòng Moscow vì nó làm giảm lợi thế của Liên Xô về vũ khí quy ước.
Trong tuyên bố ngày 7/11 NATO nói: “NATO lên án quyết định của Nga rút khỏi Hiệp ước về các lực lượng vũ trang quy ước ở châu Âu (CFE) và cuộc chiến xâm lược Ukraine của Nga đi ngược lại với các mục tiêu của Hiệp ước”.
NATO nói rằng quyết định này của Nga là hành động mới nhất nhằm phá hoại một cách có hệ thống an ninh châu Âu-Đại Tây Dương.
Tuyên bố nói tiếp: "Do đó, các quốc gia đồng minh có ý định đình chỉ hoạt động của Hiệp ước CFE trong thời gian cần thiết, phù hợp với các quyền của họ theo luật pháp quốc tế. Đây là quyết định được tất cả các đồng minh NATO hoàn toàn ủng hộ".
Hoa Kỳ cho biết họ sẽ đình chỉ các nghĩa vụ theo hiệp ước có hiệu lực từ ngày 7 tháng 12.
Nga đã ngưng tham gia hiệp ước vào năm 2007 và dừng chủ động tham gia tích cực vào năm 2015. Hơn một năm sau khi Nga phát động xâm lược toàn diện vào Ukraine, Tổng thống Nga Vladimir Putin hồi tháng Năm năm nay đã ký một sắc lệnh lên án hiệp ước này.
Bộ Ngoại giao Nga cho biết nước này đã chính thức rút khỏi hiệp ước vào lúc nửa đêm - và nó đã thành ‘quá khứ’.
“Hiệp ước CFE được ký kết vào cuối Chiến tranh Lạnh, khi mà việc hình thành cấu trúc mới về an ninh toàn cầu và châu Âu dựa trên sự hợp tác dường như là khả dĩ, và đã có mộ số nỗ lực phù hợp,” Bộ Ngoại giao Nga cho biết.
Nga cho biết việc Mỹ thúc đẩy mở rộng NATO đã dẫn đến các nước đồng minh ‘công khai lách’ các hạn chế trong hiệp ước, đồng thời nói thêm rằng việc kết nạp Phần Lan vào NATO và Thụy Điển nộp đơn xin gia nhập có nghĩa là hiệp ước đã chết.
“Ngay cả duy trì chính thức Hiệp ước CFE cũng trở nên không thể chấp nhận được từ quan điểm lợi ích an ninh cơ bản của Nga,” Bộ Ngoại giao Nga cho biết, lưu ý rằng Mỹ và các đồng minh đã không phê chuẩn bản CFE được cập nhật hồi năm 1999.
Cuộc chiến ở Ukraine đã dẫn đến khủng hoảng tồi tệ nhất trong quan hệ giữa Moscow với phương Tây kể từ thời Chiến tranh Lạnh. Phát ngôn nhân Điện Kremlin Dmitry Peskov cuối tuần qua cho biết quan hệ giữa Nga với Mỹ hiện ở mức dưới 0.
Sau khi Nga tuyên bố ý định rút khỏi hiệp ước trong năm nay, NATO đã lên án và nói rằng nó làm suy yếu an ninh châu Âu-Đại Tây Dương.
“Nga trong nhiều năm đã không tuân thủ các nghĩa vụ của mình trong CFE,” NATO cho biết hồi tháng 6. “Cuộc chiến xâm lược của Nga nhằm vào Ukraine, và sự đồng lõa của Belarus là đi ngược lại các mục tiêu của Hiệp ước CFE.”
Mỹ và các đồng minh đã liên kết việc phê chuẩn bản CFE cập nhật năm 1999 với yêu cầu Nga thực hiện các cam kết về Gruzia và Moldova. Nga cho rằng việc liên hệ như vậy là sai lầm.
Hồi năm 2011, để đáp trả Nga ‘đình chỉ’ mà Washington cho là không hợp pháp theo hiệp ước, Mỹ và NATO đã ngừng thực thi các nội dung về Nga trong hiệp ước, theo Bộ Ngoại giao Mỹ.
iuuruur
Diễn đàn