Nếu Tổng thống Donald Trump đi đến tình trạng không thể thực hiện nhiệm vụ sau khi ông và Đệ nhất Phu nhân Melania Trump nhận kết quả xét nghiệm dương tính với COVID-19, theo trình tự, Phó Tổng thống Mike Pence sẽ là người đảm nhiệm vai trò quyền tổng thống, kế đến là Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi (đảng Dân chủ-bang California), theo Newsweek và CNBC.
Tổng thống Trump thông báo sau 12h đêm 1/10 rằng ông và phu nhân có kết quả xét nghiệm dương tính với virus corona và vì thế họ bắt đầu thực hiện cách ly.
Sau khi có kết quả đó, bác sĩ Sean Conley của ông Trump đưa ra tuyên bố nói rằng tổng thống sẽ "tiếp tục thực hiện nhiệm vụ và không bị gián đoạn công việc trong qúa trình hồi phục".
Nếu có một thời điểm nào đó xảy ra việc tổng thống không thể thực hiện nhiệm vụ, Tu chính án số 25 của Hiến pháp Mỹ đã tính đến phương án dự phòng để Nhà Trắng liên tục có người lãnh đạo, Newsweek và CNBC cho biết.
Theo Điều 3 của Tu chính án số 25, tổng thống có thể thông báo bằng văn bản cho Quốc hội, thông qua Chủ tịch Thượng viện tạm quyền và Chủ tịch Hạ viện, rằng ông "không thể thực hiện chức vụ và quyền hạn trong nhiệm kỳ của mình".
Nội dung của điều khoản này là: "Bất cứ khi nào Tổng thống chuyển cho Chủ tịch Thượng viện tạm quyền và Chủ tịch Hạ viện văn bản thông báo rằng ông ấy không thể thực hiện các quyền hạn và nhiệm vụ trong nhiệm kỳ của mình, và cho đến khi ông ấy chuyển cho họ một thông báo bằng văn bản về điều ngược lại, những quyền hạn và nhiệm vụ đó sẽ do Phó Tổng thống đảm nhiệm với tư cách Quyền Tổng thống", tin của Newsweek và CNBC viết.
Việc này có thể diễn ra nếu tổng thống còn đủ khỏe mạnh tại một thời điểm để biết rằng tình huống này sẽ xảy ra, có thể là do ông phải tuân theo phương pháp điều trị bệnh sắp được thực hiện.
Theo Điều 4, nếu tổng thống quá ốm yếu nên không thể thi hành Điều 3, thì phó tổng thống, cùng với đa số Nội các, có thể thông báo cho Quốc hội rằng tổng thống không thể thực hiện vai trò của mình.
Trong cả hai trường hợp nêu trên, phó tổng thống sẽ đảm nhận vai trò quyền tổng thống cho đến khi tổng thống có thể nói rằng ông lại khỏe mạnh, sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ của mình.
Trong trường hợp mà ngay cả ông Pence cũng không thể thực hiện vai trò quyền tổng thống, bà Pelosi - Chủ tịch Hạ viện - sẽ rời vị trí đó rồi nhận chức vụ quyền tổng thống, theo quy định trong của Đạo luật về Kế vị Tổng thống năm 1947.
Trước đây, ông Trump từng nói rằng nếu điều đó xảy ra sẽ là một "thảm họa toàn diện".
Trong từng trường hợp như nêu trên, người đảm nhận vai trò quyền tổng thống sẽ tiếp nhận quyền hạn của chức tổng thống - mặc dù không đảm nhận đầy đủ chức vụ này.
Ông Trump sẽ vẫn tại vị trong bất kỳ thời gian nào xảy ra sự việc như vậy, cho dù quyền hạn của ông được chuyển giao cho người thay thế thực hiện các nhiệm vụ với tư cách là quyền tổng thống.
Sau khi xác nhận tổng thống và đệ nhất phu nhân bị nhiễm virus, ông Pence viết trên Twitter: "Karen và tôi yêu thương và cầu nguyện cho những người bạn thân thiết của mình là Tổng thống Donald Trump và Đệ nhất Phu nhân Melania Trump. Chúng tôi cùng hàng triệu người trên khắp nước Mỹ cầu nguyện để họ bình phục nhanh chóng và hoàn toàn. Xin Chúa phù hộ cho Tổng thống Trump và Đệ nhất Phu nhân Melania tuyệt vời của chúng ta".
Liệu có hoãn bầu cử?
Đầu năm nay, giáo sư luật Richard Pildes thuộc Đại học New York nói với Washington Post rằng Ủy ban Quốc gia của đảng Cộng hòa sẽ nắm quyền kiểm soát nếu ông Trump không thể tiếp tục là ứng cử viên của đảng Cộng hòa trước cuộc bầu cử.
Ông Pildes nói rằng trong trường hợp ông Trump hoặc ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ là Joe Biden qua đời, hai đảng liên quan sẽ cần phải thay tên của ứng cử viên của họ trên lá phiếu ở mỗi bang bằng tên của ứng cử viên mới, CNBC tường thuật.
Tuy nhiên, với thực tế là hàng triệu người đã bỏ phiếu rồi, nhiều người không dám chắc liệu giải pháp nêu trên có thể thực hiện được không trong cuộc chạy đua sít sao này, vẫn tin của CNBC viết.
Tại thời điểm này, “dường như là không thể có chuyện các ứng cử viên đưa ra một cái tên mới để thay thế cho một cái tên trên lá phiếu mà lại không kéo theo việc phải bắt đầu lại toàn bộ quá trình bầu cử, điều này là không thể trong khoảng thời gian chỉ có hơn 30 ngày trước ngày bầu cử”, Rick Hasen, một giáo sư luật tại Đại học California, viết trong một bài blog đăng hôm 1/10, được CNBC dẫn lại.
Ông Hasen viết rằng ông thấy "khó mà tin” là Quốc hội sẽ thông qua một dự luật trì hoãn cuộc bầu cử tổng thống, mặc dù ông công nhận là nó vẫn có khả năng xảy ra nếu một trong các ứng cử viên tổng thống bị mất năng lực, nhận thức.
“Tuy là mọi chuyện vẫn không có gì chắc chắn, song nhiều khả năng là cuộc bầu cử sẽ diễn ra đúng ngày giờ trong khi tên của ứng viên đã qua đời hoặc mất năng lực-nhận thức vẫn ở trên lá phiếu; và sau đó, sẽ đặt ra vấn đề là liệu các cơ quan lập pháp có cho phép hay không cho phép các đại cử tri bầu cử tổng thống của mỗi bang bỏ phiếu cho một người khác không phải là ứng cử viên đã qua đời”, ông Hasen đưa ra nhận định, theo CNBC.
