Việc Mỹ không cấp visa cho các đảng viên cộng sản là ‘điều đã có từ lâu’ và hướng dẫn mới đây của Sở Di trú là để yêu cầu các nhân viên di trú thực hiện chính sách này một cách gắt gao hơn, một luật sư gốc Việt chuyên về di trú giải thích với VOA.
Hôm 2/10, Sở Di trú và Nhập tịch Mỹ (USCIS) ban hành hướng dẫn về thực thi luật nhập cư ngăn không cho các thành viên của một đảng cộng sản hoặc của một đảng chuyên chế tương tự được cấp quy chế thường trú nhân hoặc được nhập tịch Hoa Kỳ.
‘Giúp Trung Quốc giữ nhân tài’?
Thông báo của USCIS viết: “Nói chung, trừ khi được miễn trừ, bất kỳ người nào có ý định nhập cư mà là đảng viên hoặc người trực thuộc đảng cộng sản hoặc bất kỳ đảng toàn trị nào khác… dù trong nước hay nước ngoài đều không thể được Hoa Kỳ chấp nhận. ”
USCIS nói đây là một phần của ‘một bộ luật lớn hơn đã được Quốc hội thông qua nhằm đối phó các mối đe dọa đối với an toàn và an ninh của Mỹ’.
Động thái này diễn ra giữa bối cảnh căng thẳng Mỹ-Trung gia tăng. Mặc dù thông báo không nêu đích danh đảng cộng sản Trung Quốc, vốn có 90 triệu đảng viên, nhưng nó dẫn đến một khía cạnh mới trong cuộc đối đầu tiếp diễn giữa Bắc Kinh và Washington.
Ông Hồ Tích Tiến, tổng biên tập tờ Hoàn cầu Thời báo vốn có lập trường bảo thủ, có cái nhìn tích cực về sự thay đổi này. Ông nói rằng việc Mỹ đề ra hạn chế này sẽ giúp Bắc Kinh ‘giữ được nhiều nhân tài ở Trung Quốc’.
Ông viết trên Twitter: “Nhiều tài năng xuất chúng ở Trung Quốc là đảng viên đảng cộng sản.”
Theo hướng dẫn của USCIS, có thể cứu xét ngoại lệ nếu đảng viên nào đó chứng minh được họ gia nhập đảng cộng sản vì miếng cơm manh áo, để có công ăn việc làm, hoặc vì các nhu cầu thiết yếu khác của cuộc sống.
‘Phải có giấy bên Đảng cho ra’
Quy định này chỉ nhắm vào các visa sang Mỹ định cư mà thôi, còn các loại thị thực khác như du học, du lịch hay làm việc đều được cấp bình thường cho các đảng viên cộng sản, theo luật sư di trú Khanh Phạm hiện đang hành nghề tại bang Texas.
Luật sư Khanh cho biết ‘quy định này đã có lâu nay và đã được áp dụng nhiều lần rồi’ và bây giờ ‘chỉ là siết chặt hơn mà thôi’.
Theo dẫn giải của chuyên gia này, nếu đảng viên cộng sản có chức trách trong bộ máy chính quyền thì phải ra khỏi đảng 5 năm trở lên còn đảng viên thường thì phải ra khỏi đảng 2 năm trở lên mới được xét cho cư trú hay trở thành công dân Hoa Kỳ.
“Rời khỏi đảng phải có giấy bên đảng chấp nhận cho anh rời khỏi chứ không phải giấy anh nộp vào đảng xin ra khỏi,” luật sư Khanh nhấn mạnh.
Ông cũng cho biết thêm một số trường hợp được miễn trừ (waiver) bao gồm những đảng viên nào chứng minh được rằng họ có thân nhân đang thường trú hay đã nhập tịch Mỹ và người thân nhân này sẽ gặp khốn đốn nếu không có họ bên cạnh và rằng chính bản thân họ phải có tiền sử và nhân thân tốt, không phạm tội. “Phải thỏa mãn có ba điều kiện này thì mới được miễn trừ,” luật sư Khanh nêu rõ.
Một trường hợp khác có thể được miễn trừ là ‘phải chứng minh được anh bị cưỡng ép phải vào đảng, nếu không thì bị đàn áp hay trù dập’, ông nói.
Luật sư Khanh lưu ý chính sách này áp dụng đối với từng đương sự nên nếu những ai không phải là đảng viên cộng sản, cho dù họ có người thân là đảng viên đi chăng nữa, thì cũng không bị ảnh hưởng.
Tuy nhiên, những hồ sơ phụ thuộc một hồ sơ xin visa định cư mà đương đơn chính là đảng viên cộng sản thì các hồ sơ phụ thuộc đều bị ảnh hưởng. Trong trường hợp đương đơn chính không phải đảng viên mà người phụ thuộc là đảng viên, thì người phụ thuộc không được duyệt.
‘Tách đảng cộng sản khỏi người dân’
Chính sách này dựa trên một đạo luật có từ năm 1918 vốn phân ra những người cộng sản, người vô chính phủ và những người khác là những mối đe dọa an ninh đối với Mỹ.
Đạo luật An ninh Nội bộ năm 1950 là đạo luật đầu tiên loại trừ thành viên của các đảng cộng sản hoặc đảng toàn trị được nhập tịch trở thành công dân Mỹ.
Không có số liệu chính thức cho biết có bao nhiêu đảng viên đảng cộng sản Trung Quốc có thẻ xanh thường trú nhân hoặc đã nhập quốc tịch ở Mỹ.
Kể từ khi lên nắm quyền vào năm 2012, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã tiến hành một số chiến dịch trấn áp các quan chức chính phủ có thẻ xanh Mỹ hoặc hộ chiếu nước ngoài khác. Theo điều lệ của Đảng Cộng sản Trung Quốc, các đảng viên sẽ đối mặt với việc bị khai trừ ra khỏi đảng vì chuyển ra nước ngoài cư trú và luật pháp Trung Quốc cấm người dân có hai quốc tịch.
Theo Viện Chính sách Di cư, trong năm 2018 Mỹ có 2,5 triệu di dân người Trung Quốc. Cùng năm đó, Trung Quốc chiếm 67.000 trong số 1,1 triệu người được cấp quy chế thường trú của Mỹ, đứng thứ ba sau Mexico và Cuba.
Hầu hết tất cả các quan chức chính phủ, giám đốc các công ty quốc doanh và giới chức tại các cơ quan công quyền Trung Quốc đều là đảng viên cộng sản.
Phe diều hâu chống Trung Quốc ở Washington đang cố gắng tách người dân Trung Quốc ra khỏi đảng cộng sản cầm quyền.
Hôm 1 tháng 10, nhân Quốc khánh Trung Quốc, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã gửi lời chúc mừng tới ‘người dân Trung Quốc’. Bắc Kinh đáp trả bằng cách nói rằng bất kỳ nỗ lực nào nhằm tách đảng cộng sản cầm quyền ra khỏi người dân Trung Quốc ‘chắn chắn sẽ thất bại’.
Trước đây trong năm, các nhà hoạch định chính sách Hoa Kỳ từng tính tới chuyện cấm đảng viên đảng cộng sản Trung Quốc bước chân vào Mỹ, theo tường thuật của Reuters và New York Times.
