Bà Ing Chhorvy ngồi trong một căn nhà hai phòng tại khu sang trọng Toul Kork ở Phnom Penh. Bà mẹ 38 tuổi của 5 đứa con không phải là chủ nhân của căn nhà cũng như không sống ở đây, nhưng chủ đầu tư muốn bà trả tiền mượn ngân hàng hàng tháng đối với căn chung cư sang trọng mà người bà con của bà sở hữu.
Bà Ing Chhorvy lo về tương lai các con bà sau khi người emị bà con là cô Ven Rachana bị bắt. Cô Ven Rachana lấy tên là Thai Srey Neang trên Facebook và là chủ nhân của căn chung cư.
“Điều quan trọng là cô ấy là người đi làm dể nuôi sống gia đình. Khi cô bị tù, chúng tôi còn cái gì đây?” bà Ing Chhorvy, sống tại thôn Toul Sangke ở Phnom Penh nói.
Cô Ven Rachana bán quần áo và mỹ phẩm phụ nữ trên trang Facebook có tên là Cửa hàng trên Mạng Thai Srey Neang. Mỗi ngày cô đưa hình ảnh những sản phẩm của cô và lên Facebook để bán.
Cô là một trong số nhiều người Campuchia sử dụng Facebook, được đồng nghĩa với Internet tại Campuchia, để bán những vật dụng từ thực phẩm cho đến thuốc men và hầu hết những sản phẩm khác.
Người bán xuất hiện trên Facebook tích cực tìm kiếm người mua. Họ quảng cáo sản phẩm cho những người xem, trả lời câu hỏi của người xem và chỉ dẫn cho người mua cách thức trả tiền.
Tuy nhiên vào ngày 18/2, Thủ tướng Campuchia Hun Sen ra lệnh rà soát lại việc các phụ nữ bán hàng trên mạng ăn mặc quá hở hang trong khi chào bán sản phẩm. Thủ tướng nói tại Hội đồng Phụ nữ Toàn quốc khi ông ra lệnh cho cảnh sát lục soát nhà của những phụ nữ bán hàng trên mạng vì cho rằng những người này hủy hoại văn hóa Khmer.
“Như được mô tả trong văn học Khmer, phụ nữ Khmer phải giữ gìn đạo đức cao để tôn vinh hình ảnh của gia đình họ,” bà Elizabeth Chey viết trên Mekong.net. “Phụ nữ phải ăn nói nhỏ nhẹ, đi đứng dịu dàng và lịch sự tại mọi nơi, mọi lúc.”
Chbab Srey, lối cư xử truyền thống của thiếu nữ và phụ nữ Campuchia, được dạy trong trong các trường học Campuchia cho đến năm 2007, và ý niệm này ăn sâu vào tâm khảm của mọi người,” bà Catherine V. Harry nói với Ban Tiếng Khmer đài VOA.
Do đó tại một nước vẫn còn bảo thủ sâu rộng đối với đạo đức xã hội, thì không hoàn toàn ngạc nhiên khi cảnh sát thi hành lệnh của ông Hun Sen và bắt cô Ven Rachana.
Bà Ing Chhorvy nói bà đầu tư 5.000 đô la vào cửa hàng trên mạng của cô Ven Rachana và dùng một số lợi tức từ việc bán hàng trên mạng để nuôi sống gia đình. Bà nói cô Ven Rachana là khuôn mặt của cửa hàng trên mạng, đảm bảo thu được từ 7,5 đến 10 đô la một ngày. Trong những ngày may mắn, cửa hàng có thể thu được 50 đô la một ngày. Vào năm 2017, lợi tức trung bình một gia đình Campuchia là 1.376 đô la.
Tuy nhiên, với việc cô Ven Rachana bị giam trước khi xét xử, bà Ing Chhorvy phải đối phó với việc trả tiền vay ngân hàng, và bà cũng không có tiền thuê luật sư để biện hộ cho người bà con mình.
“Họ muốn cúp điện,” bà nói, ám chỉ người xây dựng khu chung cư bán căn nhà cho cô Ven Rachana. “Họ nói nếu chúng tôi không có tiền trả, họ sẽ tịch thu căn nhà.”
“Chúng tôi hiện nay ít khi vào Facebook, do đó chúng tôi không thể buôn bán gì cả và không ai đến mua sản phẩm của chúng tôi,” bà nói thêm.
Với ít hy vọng có được một giải pháp pháp lý, bà Ven Meta, chị của cô Ven Rachana, sống tại tỉnh Stung Treng nói gia đình hy vọng nhà cầm quyền giải quyết vấn đề trước khi leo thang trở thành một vụ truy tố hình sự.
Theo phúc trình của cảnh sát, một ngày trước khi cô Ven Rachana bị bắt, cô được mời đến một trạm cảnh sát địa phương và được “giáo dục” về việc chọn cách ăn mặc. Cảnh sát sau đó yêu cầu cô ký một thỏa thuận tự chế không đưa hình ảnh và video ‘sexy’ lên mạng. Trong một video cảnh sát đưa lên Facebook, cô xin lỗi về việc ăn mặc quần áo “làm xấu hổ truyền thống Khmer” và “ảnh hưởng đến danh dự phụ nữ Campuchia,” theo Ân xá Quốc tế.
Tuy nhiên vào đêm đó, cô Ven Rachana lại tiếp tục ăn mặc khêu gợi trong lúc bán hàng trên Facebook, đưa đến việc cô bị bắt ít lâu sau đó. Được trả tự do vài giờ sau, cảnh sát nói cô Ven Rachana bị bắt lại sau khi cô đưa lên mạng hình ảnh cô mặc đồ lót vài giờ sau khi được thả.
Nhà chức trách truy tố cô về hình ảnh khiêu dâm theo Luật về Buôn người và Khai thác Tình dục năm 1996 của Campuchia.
Họ cũng truy tố cô Ven Rachana về tội phơi bày bộ phận sinh dục theo điều 249 Luật Hình sự, theo Ân xá Quốc tế. Cô bị đưa đến trại giam CC2 tại Phnom Penh trước khi xét xử. Tổng số các truy tố có thể khiến cô bị 15 tháng tù giam, theo Ân xá Quốc tế.
Bà Ven Meta nói gia đình xin ân xá cho cô Ven Rachana, nhưng không kết quả.
Lệnh của ông Hun Sen bị các tổ chức nhân quyền chỉ trích. Việc ông Hun Sen cho rằng những phụ nữ ăn mặc ‘sexy’ làm trầm trọng thêm vấn đề khai thác tình dục, bị chỉ trích như là một trường hợp “đổ lỗi cho nạn nhân.”
Giám đốc khu vực của Ân xá Quốc tế, Nicholas Bequelin, nói: “Những truy tố được khoa trương là minh bạch này là một cuộc tấn công vào bình đẳng giới tính và nhạo báng việc cai trị theo luật pháp. Tính chất tuỳ tiện của vụ bắt giữ cô Ven Rachana và việc kỳ thị quyền tự do bày tỏ ý kiến của cô cho thấy tình trạng đàn áp của nhà nước đối với quyền của phụ nữ tại Campuchia.
Một liên minh các tổ chức và những người bênh vực quyền phụ nữ ngày 19/2 ra tuyên bố nêu nghi vấn về căn cứ pháp lý của việc bắt giữ và giáo dục phụ nữ về cách ăn mặc và cho rằng bề ngoài của phụ nữ tại những nơi công cộng ảnh hưởng đến văn hoá Khmer.
(Nguồn BTV Hul Reaksmey)
