Mỹ và các đồng minh đấu khẩu với Trung Quốc tại hội nghị an ninh hàng đầu Châu Á vào ngày thứ Bảy, đặc biệt là về Đài Loan, nhưng cuộc chiến ở Ukraine và bài phát biểu từ xa của Tổng thống Volodymyr Zelenskyy trở thành chủ đề chính của sự kiện.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin trước đó phát biểu tại Đối thoại Shangri-La ở Singapore rằng Washington sẽ làm tròn bổn phận của mình để quản lý căng thẳng với Trung Quốc và ngăn ngừa xung đột dù Bắc Kinh đang ngày càng trở nên hung hăng trong khu vực.
Ông Zelenskyy, phát biểu qua đường truyền video từ một địa điểm không được tiết lộ ở thủ đô Kyiv của Ukraine, nói với các đại biểu rằng sự ủng hộ từ nước của họ là hệ trọng không chỉ để đánh bại cuộc xâm lược của Nga mà còn để duy trì trật tự dựa trên luật lệ.
“Các luật lệ của thế giới trong tương lai đang được quyết định trên chính các chiến trường của Ukraine, cùng với ranh giới của những điều có thể,” ông nói.
Ông lưu ý rằng Nga đang phong tỏa các cảng ở Biển Đen và Biển Azov, không cho thực phẩm xuất khẩu của Ukraine tiếp cận thị trường thế giới.
“Nếu ... do sự phong tỏa của Nga mà chúng tôi không thể xuất khẩu lương thực của mình, thế giới sẽ đối mặt với một cuộc khủng hoảng lương thực nghiêm trọng và trầm trọng và nạn đói ở nhiều nước ở Châu Á và Châu Phi.”
Trung Quốc và Mỹ, trong những tháng gần đây đã đụng độ nhau về mọi vấn đề, từ Đài Loan và thành tích nhân quyền của Trung Quốc cho đến hoạt động quân sự của họ ở Biển Đông, lại mâu thuẫn với nhau.
Ông Austin và Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa gặp nhau hôm thứ Sáu và nhắc lại rằng họ muốn quản lý tốt hơn mối quan hệ của mình nhưng không có dấu hiệu cho thấy bất cứ đột phá nào trong việc giải quyết những khác biệt.
Ông Austin nói Mỹ sẽ tiếp tục đứng về phía các đồng minh của mình, bao gồm cả Đài Loan.
“Điều đó đặc biệt quan trọng khi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa áp dụng một phương sách mang tính cưỡng chế và hung hăn hơn cho các tuyên bố chủ quyền lãnh thổ của mình,” ông nói.
Trung Quốc tuyên bố đảo Đài Loan tự trị thuộc chủ quyền của mình và nói sẽ sử dụng vũ lực nếu cần thiết.
Ông Austin nói đã có sự gia tăng “đáng báo động” về số vụ đối đầu không an toàn và không chuyên nghiệp giữa các máy bay và tàu thuyền của Trung Quốc với các máy bay và tàu thuyền của các nước khác.
Úc nói một máy bay chiến đấu của Trung Quốc đã nghênh cản một cách nguy hiểm một trong những máy bay trinh sát quân sự của họ ở khu vực Biển Đông vào tháng 5, và quân đội Canada đã cáo buộc máy bay chiến đấu của Trung Quốc quấy rối máy bay tuần tra của họ khi họ theo dõi các vụ né tránh chế tài của Triều Tiên.
Đài Loan những năm qua đã phàn nàn về việc Trung Quốc liên tục điều chiến đấu cơ vào vùng nhận dạng phòng không của mình, và ông Austin nói những cuộc xâm nhập này đã gia tăng trong những tháng gần đây.
Trung tướng Zhang Zhenzhong, một sĩ quan cấp cao của quân đội Trung Quốc, gọi bài phát biểu của ông Austin là một “cuộc đối đầu.”
“Có nhiều cáo buộc vô căn cứ chống lại Trung Quốc. Chúng tôi bày tỏ sự bất mãn sâu sắc và kiên quyết phản đối những cáo buộc sai trái này,” ông Zhang, phó tham mưu trưởng bộ tham mưu liên hợp của Quân ủy Trung ương Trung Quốc, nói với các phóng viên.
“Mỹ đang cố gắng lập một hội nhỏ ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương bằng cách lôi kéo một số quốc gia để kích động chống lại một số quốc gia khác. Chúng ta nên gọi điều này là gì khác hơn là đối đầu?”
Trước đó trong năm nay, Washington cho biết Trung Quốc tỏ ra sẵn sàng giúp đỡ Nga trong cuộc chiến chống Ukraine.
Nhưng kể từ đó, các quan chức Mỹ nói dù họ vẫn cảnh giác về sự ủng hộ lâu dài của Trung Quốc đối với Nga nói chung, sự hỗ trợ kinh tế và quân sự mà họ lo lắng đã không thành hiện thực, ít nhất là cho đến thời điểm hiện tại.
Ng Eng Hen, bộ trưởng quốc phòng nước chủ nhà Singapore, nói mối quan hệ giữa Trung Quốc và Nga đã được thảo luận tại một cuộc họp kín giữa các bộ trưởng vào ngày thứ Bảy và rằng một số đại biểu đã yêu cầu Bắc Kinh làm nhiều hơn nữa để kiềm chế Moscow.
Bộ trưởng quốc phòng Nhật Bản, một trong những đồng minh thân cận nhất của Washington ở Châu Á, phát biểu trong cuộc họp rằng hợp tác quân sự giữa Trung Quốc và Nga đã làm gia tăng những lo ngại về an ninh trong khu vực.
“Các hoạt động quân sự chung giữa hai cường quốc quân sự hùng mạnh này chắc chắn sẽ làm gia tăng lo ngại của các nước khác,” ông Nobuo Kishi nói tại cuộc họp ở Singapore.
Bộ trưởng quốc phòng Canada Anita Anand cũng lên tiếng phản đối Trung Quốc.
"Việc Trung Quốc nghênh cản máy bay của chúng tôi là rất đáng lo ngại và không chuyên nghiệp và chúng tôi cần bảo đảm rằng sự an toàn và an ninh của các phi công của chúng tôi không gặp rủi ro, đặc biệt là khi họ chỉ đơn giản là giám sát theo quy định của các phái bộ do Liên Hợp Quốc chuẩn thuận,” bà Anand nói với Reuters trong một cuộc phỏng vấn.
New Zealand bày tỏ lo ngại về những nỗ lực của Trung Quốc nhằm giành ảnh hưởng tại các đảo ở Thái Bình Dương.
Bộ trưởng Quốc phòng Úc Richard Marles cho biết không có gì vô lý khi kì vọng Trung Quốc nói rõ rằng họ không ủng hộ xâm lược một quốc gia có chủ quyền vi phạm Hiến chương Liên Hợp Quốc.
“Việc Trung Quốc đã không làm như vậy nên khiến chúng ta lo ngại, đặc biệt là với các khoản đầu tư mà nước này đang đổ vào sức mạnh quân sự,” ông nói tại hội nghị.
