Tuần trước, Tổng thống Donald Trump tuyên bố sẽ xem xét việc tái gia nhập Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) nếu hiệp định này “tốt hơn đáng kể” so với thỏa thuận mà chính quyền của cựu Tổng thống Barack Obama đã thương thuyết với 11 nước thành viên khác.
Sau đây là cái nhìn về những cuộc thương thuyết và những điều kiện cần phải có để Hoa Kỳ tái gia nhập một hiệp ước mà ông Trump đã hủy bỏ ngay sau khi nhậm chức.
TPP và CPTTP là gì?
Hiệp ước nguyên thủy gồm 12 thành viên được gọi là TPP là một dấu ấn về chính sách thương mại của ông Obama, nhưng ông không có được sự ủng hộ của Quốc hội. Hiệp định này rơi vào tình trạng bấp bênh khi người kế nhiệm Donald Trump rút Mỹ ra khỏi TPP chỉ 3 ngày sau khi tuyên thệ nhậm chức Tổng thống vào tháng 1/2017, viện lý do bảo vệ công ăn việc làm của Hoa Kỳ.
Sau khi Hoa Kỳ rút khỏi TPP, 11 nước còn lại tái thương thuyết các phần của TPP, bỏ một số yêu cầu của Washington. Vào tháng 3 năm nay, các quốc gia này ký Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) còn được gọi là TPP-11.
Thỏa thuận thương mại này trở nên có hiệu lực khi được 6 nước phê chuẩn. Hiệp định sẽ giảm thuế quan tại các quốc gia với hơn 13% kinh tế toàn cầu- tổng cộng 10 ngàn tỉ tổng sản lượng nội địa. Nếu có thêm Hoa Kỳ, con số này lên đến 40%.
Các thành viên của CPTTP là Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, và Việt Nam.
Gần đây nhất ông Trump nói gì về TPP?
Các Thượng nghị sĩ Cộng hòa gặp ông Trump vào ngày 12/4 và ông bảo ông đã chỉ thị cho Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Robert Lighthizer và cố vấn kinh tế Tòa Bạch Ốc Larry Kudlov mở lại các cuộc thương thuyết.
Trên Twitter ngày 12/4 và trong cuộc phỏng vấn trên CNBC ngày 25/1 năm nay, ông Trump nói “Tôi sẽ tái gia nhập TPP nếu chúng ta có được một thỏa thuận tốt hơn trước đây. Chúng ta đã có một thỏa thuận tệ hại.”
Làm thế nào Hoa Kỳ tái gia nhập?
Đây không phải là một trường hợp đơn giản tái thương thuyết thỏa thuận TPP nguyên thủy vì 11 nước thành viên đã thay đổi và ông Trump nói ông muốn tìm một thỏa thuận tốt.
Hiệp định CPTPP dự kiến sẽ được phê chuẩn vào đầu năm tới, là thời điểm sớm nhất để Hoa Kỳ có thể chính thức bắt đầu thương thuyết để gia nhập. Tất cả 11 nước phải đồng ý chấp nhận một thành viên mới và mỗi nước đều có quyền phủ quyết.
CPTPP tốt hơn TPP?
11 nước đã đình chỉ khoảng 20 điều khoản của thỏa thuận nguyên thủy. Nhiều điều khoản trong số đó từng được thúc đẩy bởi Washington, bao gồm các điều khoản củng cố bảo vệ tài sản trí tuệ, bảo vệ một số dược phẩm, nới rộng thời hạn tác quyền và giảm các rào cản đối với những công ty chuyển vận nhanh.
Văn bản pháp lý của TPP-11 gồm 548 trang so với 622 trang nguyên thủy khi có Hoa Kỳ. 18 trang bị bỏ thuộc chương IP, mà Washington xem rất quan trọng và là chương khó thương thuyết nhất.
Việc Hoa Kỳ trở lại cũng đòi hỏi tái thương thuyết về một số điểm gai góc đối với những thành viên hiện hữu trong đó có Nhật Bản, chẳng hạn thuế quan về xe tải và hạn ngạch về ô tô trong các nước ký kết.
Ngài ra Washington muốn có nhượng bộ đối với những sản phẩm nông nghiệp của các tiểu bang bỏ phiếu cho ông Trump trong cuộc bầu cử 2016. Gạo mà Nhật Bản xem như thực phẩm chiến lược cũng là một điều khoản khó khăn nhất trong danh sách thương thuyết.
