Với tư cách là thủ quỹ tiểu bang, ông Vivek Malek đã thúc đẩy hệ thống hưu trí chính của Missouri rút các khoản đầu tư từ các công ty Trung Quốc, khiến Missouri trở thành một trong những tiểu bang đầu tiên trên toàn quốc làm như vậy. Giờ đây, ông Malek đang khuyến khích việc thoái vốn khỏi Trung Quốc khi ông tìm cách tái tranh cử trong cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Cộng hòa vào ngày 6 tháng 8 trước những đối thủ cũng đang tố cáo các mối liên hệ tài chính với Trung Quốc.
Cuộc đua vào vị trí thủ quỹ Missouri nêu bật một khía cạnh mới của sự phản đối Trung Quốc, quốc gia được nhiều ứng cử viên tranh cử năm nay coi là mối đe dọa hàng đầu đối với Hoa Kỳ. Indiana và Florida cũng đã hạn chế quỹ hưu trí công của họ đầu tư vào một số công ty Trung Quốc. Đạo luật tương tự nhằm vào đầu tư công vào các đối thủ nước ngoài đã bị phủ quyết ở Arizona và được đề nghị ở Illinois và Oklahoma.
Trung Quốc được xếp hạng là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới sau Mỹ
Theo một phân tích của Future Union, một nhóm ủng hộ dân chủ phi lợi nhuận do nhà đầu tư mạo hiểm Andrew King đứng đầu, từ năm 2018 đến năm 2022, lương hưu công và tài trợ của trường đại học Hoa Kỳ đã đầu tư khoảng 146 tỷ đô la vào Trung Quốc. Báo cáo cho biết hơn 4/5 số tiểu bang Mỹ có ít nhất một quỹ hưu trí công đầu tư vào Trung Quốc và Hong Kong.
Ông King, người khẳng định rằng Trung Quốc đã sử dụng tài sản trí tuệ từ các công ty Mỹ để tạo ra các sản phẩm tương tự có giá thấp hơn thị trường, nói: “thành thật mà nói, đáng xấu hổ - còn hơn thế nữa - khi tiếp tục có những khoản đầu tư đó”.
Ông King nói: “Bạn đang nói đến một số tiền đáng kể đang cạnh tranh thẳng thắn với hệ sinh thái đổi mới và công nghệ của Hoa Kỳ”.
Tuy nhiên, một số quan chức đầu tư và nhà kinh tế đã nêu lên mối lo ngại rằng sự chắp vá của chính sách thoái vốn có thể làm suy yếu lợi nhuận đầu tư của người về hưu.
Ông Ben Powell, giáo sư kinh tế và giám đốc điều hành của Viện Thị trường Tự do tại Đại học Texas Tech, nói: “Hầu hết các chính sách này đều không khôn ngoan và sẽ khiến công dân Mỹ nghèo hơn”.
Hiệp hội Quốc gia Quản trị Hưu trí Tiểu bang phản đối việc thoái vốn do tiểu bang ủy quyền, nói rằng những lệnh như vậy chỉ nên đến từ chính phủ liên bang đối với các công ty cụ thể dựa trên lợi ích an ninh hoặc nhân đạo của Hoa Kỳ.
Bộ Ngân khố Hoa Kỳ gần đây đã đề nghị quy định cấm các nhà đầu tư Mỹ bỏ tiền vào các hệ thống trí tuệ nhân tạo ở Trung Quốc có thể phục vụ mục đích quân sự, chẳng hạn như nhắm mục tiêu vào vũ khí. Vào tháng 5, Tổng thống Joe Biden đã chặn một công ty khai thác tiền điện tử do Trung Quốc hậu thuẫn sở hữu đất gần căn cứ phi đạn hạt nhân ở Wyoming, gọi đó là “rủi ro an ninh quốc gia”.
Tuy nhiên, đây không phải là lần đầu tiên các tiểu bang đưa các khoản đầu tư cụ thể vào danh sách đen. Nhiều tiểu bang, thành phố và trường đại học đã thoái vốn khỏi Nam Phi vì chế độ phân biệt chủng tộc trước khi Quốc hội Hoa Kỳ hành động. Một số tiểu bang cũng đã thoái vốn khỏi các công ty thuốc lá vì lo ngại về sức khỏe.
Gần đây nhất, một số tiểu bang tuyên bố thoái vốn khỏi Nga vì cuộc chiến với Ukraine. Nhưng điều đó rất khó thực hiện đối với một số nhà quản lý quỹ hưu trí công.
Nhiệm vụ ngăn chặn đầu tư vào các công ty Trung Quốc được đưa ra khi ngày càng nhiều tiểu bang cũng nhắm mục tiêu vào quyền sở hữu đất đai của Trung Quốc tại Hoa Kỳ. Theo Trung tâm Luật Nông nghiệp Quốc gia tại Đại học Arkansas, hai chục tiểu bang hiện có luật hạn chế quyền sở hữu nước ngoài đối với đất nông nghiệp. Một số luật được áp dụng rộng rãi hơn, chẳng hạn như luật đang bị kiện ở Florida cấm công dân Trung Quốc mua bất động sản trong phạm vi 16 km từ các cơ sở quân sự và cơ sở hạ tầng quan trọng.
Ông Clark Packard, một nhà nghiên cứu về chính sách thương mại tại Viện Cato theo chủ nghĩa tự do, cho biết các chính sách thoái vốn lương hưu của nhà nước là “một phần của cuộc tuần hành rộng lớn hơn hướng tới sự đối đầu nhiều hơn giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ”. Tuy nhiên, “điều này khiến chính phủ liên bang gặp khó khăn hơn trong việc quản lý mối quan hệ tổng thể nếu chúng ta phải giải quyết chính sách phân tán ở cấp tiểu bang.”
Indiana năm ngoái đã trở thành tiểu bang đầu tiên ban hành luật yêu cầu hệ thống lương hưu công của tiểu bang phải thoái vốn dần khỏi một số công ty Trung Quốc. Tính đến ngày 31 tháng 3 năm 2023, hệ thống này đã đầu tư khoảng 1,2 tỷ đô la vào các thực thể Trung Quốc với 486 triệu đô la phải tuân theo yêu cầu thoái vốn. Một năm sau, mức đầu tư vào Trung Quốc đã giảm xuống còn 314 triệu đô la và chỉ còn 700.000 đô la phải thoái vốn, Hệ thống Hưu trí Công cộng Indiana cho biết.
Thủ quỹ bang Missouri Malek đã cố gắng vào tháng 11 năm ngoái để thuyết phục những người được ủy thác của Hệ thống hưu trí nhân viên tiểu bang Missouri thoái vốn khỏi các công ty Trung Quốc. Sau thất bại, ông thử lại vào tháng 12 và được chấp thuận kế hoạch thoái vốn trong thời gian 12 tháng. Các quan chức của hệ thống hưu trí đã không trả lời các câu hỏi của AP về tình trạng thoái vốn đó.
Trong những tuần gần đây, ông Malek đã nhấn mạnh việc Trung Quốc thoái vốn trong các quảng cáo tranh cử, khẳng định rằng fentanyl từ Trung Quốc “đang đánh thuốc mê những đứa trẻ của chúng tôi” và thề: “Chừng nào tôi còn là thủ quỹ, họ sẽ không nhận được tiền từ chúng tôi. Không một xu nào cả”.
Hai trong số những đối thủ chính của ông Malek trong cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Cộng hòa – Dân biểu tiểu bang Cody Smith và Thượng nghị sĩ tiểu bang Andrew Koenig – cũng ủng hộ việc thoái vốn khỏi Trung Quốc.
Ông Koenig cho biết Trung Quốc đang trở nên kém ổn định hơn và là “nơi có nhiều rủi ro hơn để đầu tư tiền”.
Ông Smith nói: “Ở Trung Quốc, ranh giới giữa công và tư mờ nhạt hơn nhiều so với ở Mỹ”.
Một đạo luật được Thống đốc tiểu bang Florida Ron DeSantis ký vào đầu năm nay yêu cầu hội đồng nhà nước giám sát hệ thống hưu trí phải xây dựng kế hoạch trước ngày 1 tháng 9 để thoái vốn khỏi các công ty thuộc sở hữu của Trung Quốc. Hội đồng giám sát đã thông báo vào tháng 3 năm 2022 rằng họ sẽ ngừng thực hiện các khoản đầu tư mới của Trung Quốc. Theo một phân tích của nhân viên lập pháp Florida, tính đến tháng 5, họ vẫn có khoảng 277 triệu đô la đầu tư vào các thực thể thuộc sở hữu của Trung Quốc, bao gồm ngân hàng, công ty năng lượng và công ty rượu.
Luật pháp Florida đã cấm đầu tư vào một số công ty có quan hệ với Cuba, Iran, Sudan, Venezuela hoặc những công ty tham gia tẩy chay kinh tế chống lại Israel.
Vào tháng 4, Thống đốc tiểu bang Arizona Katie Hobbs đã phủ quyết một dự luật yêu cầu thoái vốn khỏi các công ty ở các quốc gia được chính phủ liên bang xác định là đối thủ nước ngoài. Danh sách đó bao gồm Trung Quốc, Cuba, Iran, Triều Tiên, Nga và Venezuela.
Bà Hobbs nói trong một lá thư gửi các nhà lập pháp rằng biện pháp này “sẽ gây bất lợi cho sự tăng trưởng kinh tế mà Arizona đang trải qua cũng như danh mục đầu tư của Tiểu bang”.
Diễn đàn