Một khu lều trại tồi tàn của di dân cạnh sông Rio Grande, nằm cách Cung điện Quốc gia Mexico một quãng đường dài, nơi một phái đoàn Hoa Kỳ trong tuần này gặp tổng thống Mexico để tìm kiếm thêm hành động nhằm hạn chế làn sóng di dân đến biên giới Hoa Kỳ.
Nhưng khi các quan chức Mexico ở thành phố Matamoros phái máy ủi đến để dọn sạch những gì họ cho là những chiếc lều bị bỏ hoang ở trại, thì hành động này có thể là dấu hiệu của những điều sắp xảy ra.
Hoa Kỳ đã đưa ra những dấu hiệu rõ ràng, bao gồm việc tạm thời đóng cửa các cửa khẩu đường sắt biên giới quan trọng vào Texas, rằng họ muốn Mexico làm nhiều hơn để ngăn chặn di dân nhảy lên xe chở hàng, xe buýt và xe tải đến biên giới.
Tổng thống Andrés Manuel López Obrador nói ông nhận được một cuộc điện thoại đầy lo lắng vào ngày 20/12 từ Tổng thống Mỹ Joe Biden.
“Ông ấy yêu cầu, ông Joe Biden yêu cầu được nói chuyện với tôi, ông ấy lo lắng về tình hình ở biên giới vì số lượng di dân đến biên giới cao chưa từng có trước đây”, ông López Obrador nói vào ngày thứ Năm 28/12. “Ông ấy gọi cho tôi và nói rằng chúng tôi phải cùng nhau tìm cho ra giải pháp.”
Mexico, với mong muốn mở cửa trở lại các cửa khẩu biên giới cho hàng hóa sản xuất của mình, đã bắt đầu đưa ra những dấu hiệu rằng họ sẽ thắt chặt một chút.
Điều đó đã diễn ra ở Matamoros khi Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken hội đàm với ông López Obrador ở Thành phố Mexico.
Di dân đã dựng trại đối diện với Brownsville, Texas vào cuối năm 2022. Nơi đây từng chứa tới 1.500 di dân, nhưng nhiều lều đã bỏ trống trong những tháng gần đây khi mọi người lội qua sông để đến Hoa Kỳ.
Ông Segismundo Doguín, người đứng đầu văn phòng địa phương của cơ quan di trú Mexico, nói: “Những gì chúng tôi đang làm là dỡ bỏ bất kỳ căn lều nào mà chúng tôi thấy trống rỗng”.
Tuy nhiên, một người Honduras chỉ cho biết tên, José, khẳng định rằng khoảng 200 di dân còn lại trên thực tế đã bị buộc phải rời khỏi trại khi hoạt động giải tỏa bắt đầu vào cuối ngày thứ Ba 26/12.
“Họ đuổi chúng tôi ra ngoài,” ông nói và giải thích rằng những người cắm trại được thông báo ngắn gọn để di chuyển lều và đồ đạc của họ và cảm thấy sợ hãi trước những chiếc máy ủi. “Bạn phải chạy trốn để tránh tai nạn.”
Một số người di cư đã di chuyển vào khu vực có hàng rào của khu trại, nơi các nhân viên di trú cho biết họ có thể được tái tạm cư, nhưng nỗi sợ hãi vẫn còn đó.
Khoảng 70 di dân đã nhảy xuống sông vào tối thứ Ba 26/12 và vượt biên giới vào Mỹ. Họ bị mắc kẹt hàng giờ dọc theo bờ sông bên dưới những lớp dây kẽm gai được dựng lên theo lệnh của thống đốc tiểu bang Texas.
Bà Glady Cañas, người sáng lập tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại Matamoros, Ayudandoles a Triunfar, hay Giúp Họ Chiến thắng, cho biết có rất ít lựa chọn cho những di dân được yêu cầu rời khỏi trại.
“Sự thật là các nơi trú ẩn đã bão hòa,” bà Cañas nói.
Bà đang làm việc tại trại vào chiều thứ Tư 27/12, khuyến khích những di dân tránh vượt biên trái phép vào Hoa Kỳ, đặc biệt là sau khi có nhiều người chết đuối trong vài ngày qua khi cố gắng bơi qua sông.
Trong tháng này, có tới 10.000 di dân bị bắt giữ hàng ngày ở biên giới Tây Nam Hoa Kỳ. Hoa Kỳ đã phải vật lộn để xử lý họ ở biên giới và cung cấp nơi cư trú khi họ đến các thành phố phía bắc.
Các ngành công nghiệp của Mexico bị ảnh hưởng nặng nề vào tuần trước khi Mỹ đóng cửa nhanh chóng hai cửa khẩu đường sắt quan trọng ở Texas với lý do rằng các nhân viên tuần tra biên giới phải được phân công lại để giải quyết một số lượng lớn người di cư. Một cửa khẩu phi đường sắt vẫn đóng cửa tại Lukeville, Arizona, và các hoạt động biên giới bị đình chỉ một phần tại San Diego và Nogales, Arizona.
Phát biểu ngày thứ Năm 28/12, ông López Obrador cho biết cuộc gặp với các quan chức Hoa Kỳ tập trung vào việc mở lại các cửa khẩu biên giới.
Ông nói về cuộc gặp với Ngoại trưởn Blinken, Bộ trưởng An ninh Nội địa Hoa Kỳ Alejandro Mayorkas và Cố vấn An ninh Nội địa Liz Sherwood-Randall: “Chúng tôi phải cẩn thận để không đóng cửa các cửa khẩu, chúng tôi đã đạt được thỏa thuận đó, các cửa khẩu đường sắt đang được mở lại và các cây cầu biên giới đang trở lại bình thường”.
Mexico đã có hơn 32.000 binh sĩ và lực lượng Vệ binh Quốc gia – khoảng 11% tổng lực lượng – được giao nhiệm vụ thực thi luật di trú.
Nhưng những thiếu sót đã bộc lộ trong tuần này khi các Vệ binh Quốc gia không nỗ lực ngăn chặn khoảng 6.000 di dân, nhiều người đến từ Trung Mỹ và Venezuela, đi qua điểm kiểm tra di trú nội địa chính của Mexico ở bang Chiapas phía nam gần biên giới Guatemala.
Trong quá khứ, Mexico đã cho phép những đoàn lữ hành di cư như vậy đi qua vì tin rằng họ sẽ mệt mỏi khi đi dọc theo đường cao tốc.
Ông López Obrador ngày thứ Năm 28/12 nói đoàn lữ hành đi về phía bắc đã giảm xuống còn khoảng 1.600 người.
Nhưng cách thức khiến người di cư kiệt sức - bằng cách bắt buộc người Venezuela và những người khác phải đi bộ xuyên rừng rậm ở Darien Gap giữa Colombia và Panama hoặc buộc hành khách xuống xe buýt ở Mexico - dường như không còn tác dụng nữa.
Nhiều người đã lên các chuyến tàu chở hàng qua Mexico đến mức một trong hai tuyến đường sắt lớn của nước này đã phải tạm dừng các chuyến tàu vào tháng 9 vì lo ngại về an toàn.
Việc đóng cửa tuyến đường sắt ở Texas gây ra sự tắc nghẽn đối với hàng hóa vận chuyển từ Mexico đến Mỹ cũng như ngũ cốc cần thiết để nuôi gia súc Mexico di chuyển về phía nam.
Ông López Obrador nói ông sẵn sàng giúp đỡ nhưng muốn Hoa Kỳ gửi thêm viện trợ phát triển cho quê hương của di dân, giảm bớt hoặc loại bỏ các chế tài đối với Cuba và Venezuela, đồng thời bắt đầu cuộc đối thoại Mỹ-Cuba.
Diễn đàn