Quốc vương Malaysia đồng ý họp với liên minh cải cách bầu cử

Quốc vương Tuanku Mizan Zainal Abidin của chế độ quân chủ lập hiến Malaysia sẽ họp với các nhà lãnh đạo của Bersih, một liên minh cải cách bầu cử gồm các thành viên của các chính đảng đối lập, để tìm cách ngăn tránh một cuộc đối đầu giữa nhóm này và cảnh sát.

Liên minh Bersih đã hoạch định một cuộc tập họp vào ngày 11 tháng này để kêu gọi cải cách bầu cử và đòi dành cho các ứng cử viên đối lập quyền bình đẳng được tiếp xúc với các cơ quan truyền thông trước cuộc tổng tuyển cử dự trù vào năm tới. Chính phủ đã từ chối không cấp giấy phép cho nhóm này được biểu tình và đã bắt giữ hơn 2.000 người hoạt động. Một số đã bị giam giữ theo một luật khẩn cấp cho phép họ bị giam giữ 60 ngày mà không có cáo trạng.

Hôm Chủ nhật, nhà vua đã công bố một thông cáo yêu cầu cả hai bên giải quyết bất đồng qua đường lối thương nghị. Quyền lực của nhà vua trong hệ thống chính quyền đại nghị của Malaysia chủ yếu có tính cách tượng trưng. Ông Andrew Khoo, một thành viên của ủy ban chấp hành Bersih, nói rằng nhà vua thực sự có quyền thuyết phục cả hai bên phải dung hòa.

Ông Khoo nói: “Ở một mức độ nào đó, chúng tôi không muốn bất tuân những gì mà đức vua đã phát biểu trong thông cáo. Vì thế chúng tôi sẽ cố gắn tìm ra một thỏa hiệp có lẽ một mặt đáp lại các quan tâm của ngài, mặt khác vẫn cứu xét 8 yêu sách mà chúng tôi đã đề ra về sự cần thiết phải cải tổ tiến trình bầu cử ở Malaysia.”

Ông Khoo nói liên minh Bersih sẽ không đệ trình lên nhà vua danh sách các yêu sách và có phần chắc sẽ bải bỏ cuộc tập họp nếu nhà vua yêu cầu họ làm như thế. Ông cũng nói rằng ông hy vọng chính phủ sẽ chứng tỏ sự dung hòa bằng cách cứu xét các đề nghị cải tổ của họ và phóng thích các nhà hoạt động bị bắt giữ.

Chính phủ Malaysia đã bị đặt dưới quyền kiểm soát của một chính đảng là Tổ chức Toàn quốc của người Mã Lai Thống nhất kể từ khi giành được độc lập vào năm 1957.

Lần cuối cùng liên minh Bersih, với danh xưng chính thức là Liên minh tranh đấu cho các cuộc Bầu cử Trong sạch và Công bằng, tổ chức một cuộc biểu tình ở Kuala Lumpur là vào năm 2007, thì đã có hàng chục ngàn người tham dự. Chính quyền đã ứng phó bằng cách dùng vòi rồng và hơi cay mắt để giải tán đám đông. Vài tháng sau, liên minh cầm quyền đã mất thế đa số 2/3 tại Quốc hội Malaysia lần đầu tiên từ nhiều thập niên.

Ông James Chin, giáo sư môn khoa học chính trị ở trường Đại học Monash tại Kuala Lumpur, nói rằng nếu UMNO không nắm quyền kiểm soát các cơ quan truyền thông tin tức, ủy ban và bầu cử và chính phủ vào năm 2008, thì các thất bại bầu cử sẽ còn tệ hại hơn nữa.

Ông Chin nói: “Nhiều người, như chính tôi, nghĩ rằng tuy được tổ chức đều đặn, các cuộc bầu cử không diễn ra một cách minh bạch hay tự do. Vì thế chẳng hạn như trong mỗi cuộc bầu cử thì chính phủ lại dùng guồng máy chính quyền để ủng hộ cho cuộc vận động của mình. Và nhiều người nghĩ rằng nếu có bầu cử tự do và công bằng ở Malaysia, thì phe đối lập ắt đã lên nắm quyền vào năm 2008.”

Theo luật định, Malaysia phải tổ chức các cuộc bầu cử mới trước đầu năm 2013. Theo giáo sư Chin, có nhiều phần chắc Thủ tướng Najib Razak của Malaysia sẽ buộc phải từ nhiệm nếu UMNO không lấy lại được thế đa số 2/3 tại quốc hội trong cuộc bầu cử sắp tới.