Trong lúc tiếp tục đàn áp các tổ chức xã hội dân sự, giới hữu trách Trung Quốc mới đây đã ban hành những luật lệ đầu tiên có tính chất đầy đủ về các tổ chức từ thiện và bất vụ lợi nhằm góp phần thúc đẩy những nỗ lực giảm nghèo. Từ Hồng Kông, thông tín viên Shannon Van Sant của đài VOA gởi về bài tường thuật sau đây.
Những luật lệ có tính chất dấu mốc này nới lỏng những chướng ngại trong lãnh vực quản lý nhà nước đối với việc đăng ký của các tổ chức từ thiện và cung cấp những sự bảo vệ cho những người quyên góp. Tuy nhiên, luật mới cũng siết chặt sự giám sát của chính phủ.
Bà Karla Simon, một chuyên gia người Mỹ về xã hội dân sự Trung Quốc, cho biết như sau.
"Có hai mặt. Một bên là các tổ chức từ thiện dễ thành lập hơn. Họ được phép đăng ký, và số tổ chức được phép đăng ký sẽ nhiều hơn. Nó áp dụng cho nhiều loại tổ chức từ thiện khác nhau. Nhưng mặt khác, có một vấn đề là làm thế nào để chúng tôi bảo vệ những người quyên góp."
Trong lúc cho phép nhiều tổ chức từ thiện hơn được đăng ký hoạt động, luật mới cũng qui định sự giám sát chặt chẽ hơn của chính phủ đối với công tác quản lý trong nội bộ của các tổ chức này.
Luật mới ấn định một mức trần đối với phí tổn quản lý hàng năm, và mỗi năm, các tổ chức từ thiện phải chi tiêu 70% thu nhập của năm trước, hoặc của số thu nhập bình quân trong 3 năm trước. Luật này cũng qui định các biện pháp khích lệ về thuế khoá cho người quyên góp.
Đạo luật này được ban hành trong lúc Chủ tịch Tập Cận Bình tiếp tục cuộc đàn áp nhắm vào xã hội dân sự. Đồng thời, giới hữu trách cũng đang xem xét một dự luật để đặt các tổ chức bất vụ lợi của nước ngoài dưới sự quản hạt của cảnh sát. Việc này làm cho Trung Quốc tăng cường các hoạt động từ thiện quốc nội và giúp các tổ chức trong nước tránh được sự can thiệp của nước ngoài.
Tuy nhiên, luật mới cũng qui định là các tổ chức từ thiện bị cho là phương hại an ninh quốc gia sẽ bị trừng phạt hoặc bị thu hồi giấy phép. Trong 4 năm qua, an ninh quốc gia được Bắc Kinh dùng làm lý do cho nhiều vụ bắt giữ các nhà tranh đấu nhân quyền.
Ông Patrick Poo, một nhà nghiên cứu về Trung Quốc của Hội Ân Xá Quốc Tế, cho biết như sau.
"Tại Trung Quốc, phương hại an ninh quốc gia được diễn giải một cách rất rộng và quyền diễn giải nằm ở chính quyền."
Mặc dầu vậy, luật từ thiện này cũng có mục đích tăng cường xã hội dân sự được nhà nước cho phép ngõ hầu các tổ chức bất vụ lợi có thể giúp chính phủ đáp ứng nhu cầu của người nghèo trong lúc nên kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại. Nó cũng giúp cho những người giàu có được dễ dàng hơn trong việc quyên góp cho những hoạt động mà chính quyền cho phép.
Tiền quyên góp cho hoạt động từ thiện ở Trung Quốc đã không gia tăng trong những năm gần đây, mặc dù nền kinh tế nước này đã lớn mạnh hơn. Trong bảng xếp hạng mới đây của Quỹ Giúp đỡ Từ thiện, có bản doanh ở Anh, Trung Quốc xếp hàng thứ 144 trong tổng số 145 được khảo sát.
Ông Anthony Spires, một nhà nghiên cứu về xã hội dân sự Trung Quốc của Đại học Trung Văn ở Hồng Kông, cho rằng sự thực thi của luật này sẽ định đoạt tác động của nó đối với xã hội Trung Quốc.
"Vấn đề then chốt là nó có được thực thi ở cấp địa phương hay không. Vấn đề là các giới chức ở cấp địa phương của Bộ Dân chính sẽ chấp nhận một định nghĩa rộng rãi về từ thiện hay là một định nghĩa rất chật hẹp, rất cụ thể."
Giáo sư Spires luật này có thể được các giới chức địa phương diễn giải để bao gồm những vấn đề nhạy cảm về chính trị, như quyền của phụ nữ hay quyền của những người đồng tính luyến ái.
Chính phủ Trung Quốc cho biết họ sẽ xoá bỏ nạn nghèo túng trong vòng 4 năm nữa và luật mới về từ thiện có phần chắc sẽ giúp cho các giới chức đạt được mục tiêu đó.
