Người đứng đầu cơ quan thanh sát hạt nhân của Liên Hiệp Quốc hôm nay tỏ ý tin tưởng cơ quan của ông có thể xác định liệu Iran có tìm cách phát triển một vũ khí hạt nhân cách đây hơn 1 thập niên hay không.
Tại một cuộc họp ở Vienna, Giám đốc Cơ quan Nguyên tử năng Quốc tế, ông Yukiya Amano tuyên bố, “Các sắp xếp đã thực hiện với Iran là hợp lý về mặt kỹ thuật và theo đúng các tập tục bảo vệ an toàn của IAEA. Chúng không gây nguy cơ nào cho các tiêu chuẩn của chúng ta.”
Thỏa thuận về Iran vói cơ quan thanh sát hạt nhân LHQ đã đạt được như một thỏa hiệp phụ hồi tháng 7 khi Hoa Kỳ và 5 cường quốc khác trên thế giới đạt được một thỏa thuận với Tehran nhằm theo dõi các hoạt động hạt nhân của họ sau này, ngăn cấm họ chế tạo một vũ khí hạt nhân để đổi lấy việc bãi bỏ các biện pháp chế tài đã gây khó khăn cho nền kinh tế Iran.
Nhưng thỏa thuận của IAEA nhằm điều tra việc phát triển vũ khí hạt nhân mà Iran bị cáo buộc tại cơ sở quân sự Parchin bên ngoài Tehran ít nhất cho đến năm 2003 có điểm bất thường. Các cuộc thanh sát thường được thực hiện bởi các thanh sát viên của cơ quan, nhưng cách đây 1 tuần, hãng thông tấn Associated Press lại loan tin rằng trong trường hợp này Iran sẽ được phép điều tra hoạt động mà họ không chịu nhận là đã thực hiện, đó là chế tạo một vũ khí hạt nhân.
Những người chỉ trích hiệp ước quốc tế với Iran ở Hoa Kỳ theo dõi các hoạt động hạt nhân trong tương lai viện dẫn thỏa thuận của IAEA là lý do để không tin những lời bảo đảmg của Iran nói rằng chương trình hạt nhân của họ là nhắm mục tiêu dân sự.
Ông Amano nói Iran mới đây đã trao cho các thanh sát viên một “khối lượng đáng kể” thông tin về các hoạt động hạt nhân của họ, nhưng vẫn còn quá sớm để biết được liệu có thông tin nào tiết lộ những chi tiết mới có liên quan đến việc phát triển vũ khí hạt nhân có thể có hay không.
Ông Amano nói, “Chúng tôi đang nghiên cứu lời giải thích bằng văn bản mà chúng tôi nhân được ngày 15 tháng 8. Chúng tôi có thể nói là thảo luận các chi tiết của lời giải thích do Iran đệ trình. Bước kế tiếp là chúng tôi phải nghiên cứu, xét duyệt và đặt những câu hỏi trước ngày 15 tháng 9 và sau đó Iran và IAEA sẽ tham gia vào tiến trình thực hiện.”
Với tối đa là 10 thanh sát viên tại Iran mỗi ngày, IAEA có nhiệm vụ theo dõi chương trình hạt nhân của Tehran. Hôm thứ hai, ông Amano đã yêu cầu các nước thành viên của cơ quan cung cấp thêm 10,6 triệu đôla mỗi năm để thực hiện các cuộc thanh sát tại Iran. Nhiều nước đã cam kết tài trợ thêm và Hoa Kỳ hôm thứ ba cho biết sẽ đảm bảo là cơ quan có đủ tiền để chắc chắn là Iran giữ lời cam kết theo đúng hiệp ước
Cả hai viện Quốc hội Hoa Kỳ sẽ biểu quyết vào tháng tới liệu có phê chuẩn hiệp ước với Iran hay không. Tổng thống Barack Obama đã thề quyết sẽ phủ quyết việc bác bỏ thỏa thuận, đòi hỏi cả hai viện phải quy tụ được đa số 2 phần 3 để vượt qua việc phủ quyết.
