Tổng thống Mỹ Barack Obama hôm 23/5 tuyên bố dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam. Chủ tịch Trần Đại Quang của Việt Nam đã hoan nghênh quyết định này của Mỹ. Hai nước cũng đạt thỏa thuận sẽ tẩy độc Chất Da cam/dioxin ở sân bay Biên Hòa và cho phép Tổ chức Hòa bình Mỹ làm thiện nguyện và dạy tiếng Anh ở Việt Nam. Trong khuôn khổ chuyến thăm, các doanh nghiệp hai nước cũng ký một số hợp đồng trị giá hàng tỷ đôla. An Tôn tường trình từ Hà Nội.
Tại cuộc họp báo chung ngày 23/5 cùng Tổng thống Mỹ, với tư cách chủ nhà, Chủ tịch Việt Nam Trần Đại Quang là người đã đầu tiên đưa ra thông tin Mỹ dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam.
Ông Quang phát biểu: “Việt Nam đánh giá cao quyết định của Hoa Kỳ dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí sát thương đối với Việt Nam. Việc này cho thấy quan hệ hai nước đã được bình thường hóa hoàn toàn”.
Trong phần phát biểu của mình, Tổng thống Mỹ Obama nói: “Và tôi cũng công bố Mỹ sắp dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán thiết bị quân sự cho Việt Nam có hiệu lực trong khoảng 50 năm qua. Cũng như các đối tác quốc phòng khác, việc bán vũ khí sẽ phải đáp ứng các yêu cầu khắt khe, kể cả những gì liên quan đến nhân quyền. Sự thay đổi này sẽ giúp Việt Nam tiếp cận với những thiết bị cần có cho khả năng tự vệ, và cũng xóa đi một tàn dư của Chiến tranh Lạnh."
Là một người dân tôi rất hoan nghênh quyết định của chính phủ Mỹ mà Tổng thống Barack Obama đã công bố trong cuộc họp báo với Chủ tịch nước Trần Đại Quang ngày hôm nay. Với quyết định này thì chúng tôi nghĩ là Việt Nam sẽ có điều kiện để trang bị vũ khí để bảo vệ đất nước của mình.Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết, Cựu đại biểu Quốc hội Việt Nam, nói.
Trả lời câu hỏi của một phóng viên, Tổng thống Obama nói rõ thêm rằng việc dỡ bỏ lệnh cấm không căn cứ vào yếu tố Trung Quốc hay những cân nhắc có tính chất như vậy, mà quyết định này gắn với quá trình bình thường hóa quan hệ với Việt Nam đã diễn ra hàng thập kỷ. Quan hệ hai nước phát triển trong nhiều lĩnh vực bao gồm kinh tế, thương mại, an ninh và nhân đạo đã dọn đường cho việc dỡ bỏ lệnh cấm.
Tổng thống Mỹ cũng lưu ý việc bán các mặt hàng quân sự cho Việt Nam sẽ được xem xét về tính phù hợp của từng trường hợp một và điều này cũng áp dụng ngay cả với các đồng minh của Mỹ.
Tin tức về việc Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí cho Việt Nam đã được loan tải nhanh chóng trên truyền thông Việt Nam và nước ngoài. Trong các mục bình luận dành cho độc giả trên các trang tin tức online, rất nhiều người dân Việt Nam bày tỏ vui mừng về tuyên bố quan trọng và có phần bất ngờ của hai nguyên thủ Việt Nam và Mỹ.
Bày tỏ quan điểm của mình với VOA Việt ngữ về sự kiện này, cựu đại biểu Quốc hội Việt Nam, Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết nói:
“Là một người dân tôi rất hoan nghênh quyết định của chính phủ Mỹ mà Tổng thống Barack Obama đã công bố trong cuộc họp báo với Chủ tịch nước Trần Đại Quang ngày hôm nay. Với quyết định này thì chúng tôi nghĩ là Việt Nam sẽ có điều kiện để trang bị vũ khí để bảo vệ đất nước của mình. Tôi cũng không nghĩ rằng quyết định này của chính phủ Mỹ sẽ ảnh hưởng đến đường lối đối ngoại của Việt Nam, cũng như ảnh hưởng đến bất kỳ nước nào khác có quan hệ hữu nghị với Việt Nam.”
Về yếu tố nhân quyền để xem xét việc bán hay không bán vũ khí, Giáo sư Thuyết cho rằng một mặt Việt Nam cần tiếp tục hướng tới các tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế, mặt khác không có sự liên quan chặt chẽ giữa nhân quyền và việc bán vũ khí cho Việt Nam. Ông phân tích:
“Giữa việc dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam với vấn đề nhân quyền không có mối quan hệ thật sự là chặt chẽ. Bởi vì nếu chính phủ Việt Nam đặt mua các vũ khí tối tân của Mỹ thì đó là để bảo vệ đất nước Việt Nam trước những đe dọa của nước ngoài, chứ không dùng những vũ khí tối tân, hạng nặng ấy để đối xử với nhân dân của mình. Chắc chắn đó là những vũ khí để bảo vệ tổ quốc, chứ không phải là những vũ khí để đàn áp nhân dân chẳng hạn. Cho nên tôi nghĩ là không có cơ sở để lo lắng là việc Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam sẽ ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa nhà nước và nhân dân Việt Nam.”
Có nhiều ý kiến của công chúng cho rằng Việt Nam sẽ không sớm mua vũ khí Mỹ vì giá đắt. Chia sẻ với góc nhìn đó, Giáo sư Thuyết cho rằng quyết định dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí “có tính biểu tượng nhiều hơn”. Tuy nhiên, ông cho rằng Việt Nam sẽ xem xét nhu cầu và một khi cần phải bảo vệ đất nước “thì dù đắt tiền cũng vẫn phải mua”.
Giữa việc dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam với vấn đề nhân quyền không có mối quan hệ thật sự là chặt chẽ. Bởi vì nếu chính phủ Việt Nam đặt mua các vũ khí tối tân của Mỹ thì đó là để bảo vệ đất nước Việt Nam trước những đe dọa của nước ngoài, chứ không dùng những vũ khí tối tân, hạng nặng ấy để đối xử với nhân dân của mình. Chắc chắn đó là những vũ khí để bảo vệ tổ quốc, chứ không phải là những vũ khí để đàn áp nhân dân.Giáo sư Thuyết nói.
Ngoài thông báo về quyết định dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí, điều được giới lãnh đạo Việt Nam và các bên quan tâm săn đón bấy lâu nay, Tổng thống Obama cũng cho biết Mỹ sẽ tiếp tục giúp Việt Nam tẩy độc Chất Da cam/dioxin ở sân bay Biên Hòa sau khi kết thúc dự án tẩy độc ở sân bay Đà Nẵng, và lần đầu tiên kể từ sau khi Chiến tranh Việt Nam kết thúc, tổ chức Hòa bình Mỹ, Peace Corps, sẽ đến Việt Nam và các thành viên của tổ chức sẽ tập trung vào việc dạy tiếng Anh. Ông Obama cho rằng thông qua hoạt động này, nhân dân hai nước sẽ trở nên “thân thiết với nhau hơn trong hàng thập kỷ nữa”.
Về quan hệ hai nước trong thời gian tới, Chủ tịch Việt Nam Trần Đại Quang cho hay hai nước sẽ chú trọng xây dựng lòng tin trong khi ưu tiên hợp tác về kinh tế, thương mại, đầu tư, khoa học, công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực và ứng phó với biến đổi khí hậu.
Chuyến thăm của ông Obama đến Việt Nam cũng là dịp để doanh nghiệp hai nước chứng minh rõ nét hơn về việc quan hệ ngày càng phát triển giữa hai nước dẫn đến những kết quả kinh tế. Tổng thống Obama nói tại họp báo rằng các doanh nghiệp hai nước đã ký các hợp đồng có tổng trị giá lên đến 16 tỷ đôla, bao gồm việc Boeing bán 100 máy bay cho Vietjet Air, Pratt&Whitney sẽ bán động cơ máy bay, hãng GE sẽ lập chương trình đối tác với chính phủ Việt Nam về phát triển năng lượng gió.
“Những thương vụ như thế này có lợi cho cả hai nước, giúp tiếp nhiên liệu cho tăng trưởng của Việt Nam, đồng thời tạo hàng chục ngàn việc làm cho người Mỹ”, Tổng thống Obama nói.
Nguyên thủ hai nước Mỹ và Việt Nam cho hay họ tiên liệu các thương vụ sẽ tăng lên khi hai nước phê chuẩn hiệp định Xuyên Thái Bình Dương. Họ nói hy vọng hiệp định sẽ sớm được quốc hội ở hai nước phê chuẩn.
Việt Nam đón tiếp Tổng thống Obama
