Dưới đây tôi sẽ chứng minh hiến pháp Việt Nam đã bị vi phạm một cách có có hệ thống. Đây là một thảm họa quốc gia đã kéo dài. Cả năm bản Hiến pháp các năm 1946, 1959, 1980, 1992 và 2013 đều bị vi phạm suốt 70 năm nay.
Trước khi nói đến những vi phạm đó, xin đặt vấn đề trách nhiệm thuộc về ai ?
Trước hết đó là trách nhiệm của Quốc hội suốt 13 khóa vừa qua, trên danh nghĩa là ‘’cơ quan quyền lực cao nhất’’. Thứ đến là cơ quan hành pháp, bao gồm chính phủ, chủ tịch nước và thủ tướng cùng các bộ trưởng, thứ trưởng, và các thành viên khác. Ở nhiều nước, khi nhận nhiệm vụ, tổng thống phải thay mặt chính phủ đặt tay lên bản hiến pháp hoặc Kinh Thánh để tuyên thệ trung thành tuyệt đối với bản hiến pháp. Tội vi hiến bị coi là tội rất nặng.
Về mặt tư pháp, nhiều nước có tòa án hiến pháp, có hội đồng hiến pháp, chuyên giám sát việc thi hành hiến pháp một cách nghiêm ngặt, khi thấy làm sai hiến pháp phải lên tiếng ngay để truy cứu trách nhiệm và xử lý công khai.
Ở nhiều nước không có hội đồng hiến pháp, như ở Việt Nam, thì tòa án tối cao và viện kiểm sát tối cao phải nhận trách nhiệm này, phải giám sát mọi hoạt động của nhà nước và báo động khi thấy hiến pháp bị vi phạm, và kiểm tra việc giải quyết.
Trong Hiến pháp năm 1980, có thể nói vi phạm nghiêm trọng nhất là Điều 4, một điều được mô phỏng theo Điều 5 trong hiến pháp Liên Xô. Điều 4 này khẳng định ‘’Đảng Cộng sản là lực lượng duy nhất lãnh đạo nhân dân, lãnh đạo xã hội, quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam‘’. Trong Điều 6 còn thêm một câu rất mỉa mai: ’’Đảng hoạt động trong khuôn khổ của Hiến pháp‘’.
Trong Hiến pháp đầu tiên năm 1946, Mục Ba, Điều 22 ghi :’’Nghị viện Nhân dân (Quốc Hội) là cơ quan có quyền cao nhất’’. Rõ ràng qua Hiến pháp 1980, với Điều 4 đảng Cộng sản Việt Nam (CSVN) đã truất quyền của Quốc hội được ghi trong Hiến pháp 1946, tự nhận mình có quyền cao nhất, quyền duy nhất lãnh đạo, tự đặt mình cao hơn nhân dân. Hành động này là vi hiến (Theo lời Gorbachov, Liên Xô sụp đổ là do Điều 5 trong hiến pháp của nước ấy).
Đảng CSVN đã ngang nhiên vi phạm Hiến pháp 1946 vì Điều 32 trong văn kiện đó quy định ‘’Những việc quan hệ đến vận mệnh quốc gia, phải đưa ra nhân dân phúc quyết ‘’. Quyết định đặt đảng CSVN lên trên quốc hội không hề được nhân dân phúc quyết, và đây rõ ràng là một hành động vi hiến cực kỳ nghiêm trọng. Ngay cả Hiến pháp 1959, trong mục Sửa đổi Hiến pháp, cũng quy định “Hiến pháp được sửa đổi phải được 2/3 đại biểu tán thành và phải đưa ra toàn dân phúc quyết’’. Việc không thực hiện chuyện phúc quyết là một vi phạm trắng trợn Hiến pháp 1946.
Mới đây, khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định Hiến pháp là thể chế hóa Cương lĩnh của đảng, Hiến pháp bị đặt dưới Cương lĩnh của đảng, thì đó cũng là một lời tuyên bố vi hiến.
Một điều vi hiến nghiêm trọng khác là ngay trong các điều đầu tiên, Hiến pháp ghi rõ rằng bỏ phiếu ở nước ta là bỏ phiếu tự do, trực tiếp và kín. Vậy mà đảng CSVN qui định các ứng cử viên độc lập phải được cuộc họp ở phường xóm thông qua, rồi phải được Mặt trận Tổ quốc, một tổ chức do đảng điều khiển, thông qua, vậy còn gì là tự do, còn gì là trực tiếp, còn gì là kín nữa? Đây là vi phạm trắng trợn quyền hiến định cả của người ứng cử lẫn người bầu cử. ‘’Đảng chọn, dân bầu ‘’ là trò hề bầu cử vi hiến kéo dài lê thê. Trong Đại hội XII, trò hề ‘’Bộ Chính trị chọn, Ban Chấp hành Trung ưng bầu’’ còn trắng trợn hơn.
Một điều vi phạm nghiêm trọng và có hệ thống nữa là Hiến pháp quy định sau khi Hiến pháp được thông qua, Nhà nước phải sớm soạn thảo một loạt luật để hướng dẫn đưa Hiến pháp vào cuộc sống xã hội. Ở các nước dân chủ có quy định sau khi hiến pháp được ban bố và có hiệu lực, trong hai hoặc ba tháng, Nhà nước phải ban hành các đạo luật đầy đủ để thi hành mọi điều khoản của hiến pháp, được coi như là luật cơ bản, luật gốc của quốc gia. Hiến pháp 1992 quy định trong Điều 146:’’Hiến pháp là Luật cơ bản của Nhà nước, có hiệu lực pháp lý cao nhất‘’. Hiến pháp 2013 cũng ghi trong Điều 119:’’Hiến pháp là Luật cơ bản. Mọi văn bản pháp luật phải phù hợp với Hiến pháp’’.
Như thế, đảng CSVN và quốc hội suốt 13 khóa liền đã vi phạm hiến pháp rất nghiêm trọng, trong mấy chục năm không hề ra luật hướng dẫn quyền lập hội và quyền biểu tình của nhân dân cũng như nhiều luật khác. Luật về biểu tình đã qua dự thảo 2 lần, định thông qua năm 2015, chậm trễ hơn 40 năm sau hòa bình thống nhất, lại do Bộ Công an dự thảo.
Luật về lập hội cũng như luật về đảng CS được nêu lên nhiều lần nhưng vẫn bị trì hoãn hàng chục năm. Tại cuộc họp Ban Thường vụ Quốc hội ngày 17/2 mới đây, Chủ tịch Nguyễn Sinh Hùng đã phàn nàn rằng Luật biểu tình còn trì hoãn đến bao giờ nữa, chậm đến 23 năm rồi!
Luật về Trưng cầu ý dân đã được Quốc hội thông qua ngày 25/11/2015, nhưng chưa hề được áp dụng, trong khi lẽ ra các vấn đề to lớn thuộc quốc kế dân sinh, cải cách kinh tế, lựa chọn đường lối đối ngoại đều cần đưa ra trưng cầu ý dân theo đúng tinh thần trọng dân, gần dân, vì dân, tăng gấp bội giá trị của các quyết sách, khi được đông đảo nhân dân tán đồng. Đó là trưng cầu ý dân về ‘’sở hữu ruộng đất là thuộc về toàn dân do Nhà nước thống nhất quản lý’’, về ‘’sở hữu quốc doanh có vai trò chỉ đạo trong nền kinh tế’’, về ‘’có nên Ba không: không có căn cứ nước ngoài, không để quân nước ngoài trên đất ta, không liên minh với nước ngoài’, hay ‘’Việt Nam là nước độc lập, hoàn toàn có quyền tự do liên minh với ai mình muốn, như mọi nước có chủ quyền đầy đủ.’’.
Các vấn đề sinh tử như có nên vẫn ghi ‘’học thuyết Mác - Lênin’’, ghi ‘’Chủ nghĩa xã hội’’ trong Hiến pháp hay không cũng cần đưa ra trưng cầu ý dân cho đàng hoàng, vì có thể nói toàn dân đang đòi như thế cho danh chính ngôn thuận. Đảng CSVN rất sợ điều này nên cố né tránh.
Một vấn đề rất quan trọng nữa là trong Hiến pháp 1992 Điều 50 ghi rõ: ‘’Các quyền con người về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa xã hội được tôn trọng, thể hiện ở các quyền công dân và được quy định trong Hiến pháp’’. Trong Hiến pháp 2013 Điều 20 ghi rõ: ’’Công dân Việt Nam là bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình.”
Các điều mới này được ghi vào hiếp pháp là do áp lực trong nước và quốc tế, khi chính quyền CSVN bị thế giới đánh giá là vào loại kém nhất trong việc cư xử với công dân nước mình. Hiện nay mỗi ngày trong hàng trăm trại giam, hàng ngàn trụ sở Công an đã có hàng trăm, hàng ngàn vụ vi phạm có hệ thống các điều vừa kể. Ba năm qua có hơn 200 công dân bị giết trong các đồn Công an. Lẽ ra Bộ trưởng Công an phải đưa các điều trên đây ra giáo dục cho hàng trăm Trại trưởng và hàng vạn quản giáo học thuộc lòng và thực hiện nghiêm chỉnh. Món nợ nhân quyền thật là khổng lồ, các vụ vi phạm nột cách có hệ thống đã kéo dài hàng chục năm. Họ chà đạp hiến pháp, chà đạp quyền con người đến thế là cùng!
Trong khi có một số nam nữ công dân tự ứng cử vào Quốc hội năm nay, xin chúc các bạn thành công thuận lợi, hình thành một nhóm đại biểu tự do có thiện chí xây dựng và đổi mới sinh hoạt của quốc hội, trước hết là yêu cầu quốc hội phải soạn thảo và thông qua một loạt luật như luật về lập hội, về biểu tình, về tự do báo chí, xuất bản, và đề xuất việc tổ chức trưng cầu dân ý về một số vấn đề hệ trọng của đất nước, ngăn chặn mọi vi phạm hiến pháp, nhất là về quyền con người, góp phần làm cho sinh hoạt chính trị trong quốc hội và ngoài xã hội có sinh khí mới, xây dựng nền dân chủ tiền tiến, hiện đại, mang lại hòa bình, an ninh, phát triển và phồn vinh cho đất nước.
* Blog của nhà báo Bùi Tín là blog cá nhân. Các bài viết trên blog được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
