Ngày 13/8, Israel và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) loan báo một thỏa thuận sẽ dẫn đến việc bình thường hóa hoàn toàn các quan hệ ngoại giao giữa đôi bên, một động thái giúp định hình lại trật tự chính trị Trung Đông từ vấn đề Palestin cho đến Iran.
Theo thỏa thuận do Tổng thống Donaald Trump giúp làm trung gian, Israel đồng ý ngưng sáp nhập những khu vực tại Bờ Tây do nước này chiếm đóng như đã dự trù trước đây, các giới chức Tòa Bạch Ốc cho biết.
Thỏa thuận cũng củng cố sự phản kháng đối với Iran vốn bị UAE, Israel và Mỹ xem như mối đe dọa chính trong khu vực đầy xung đột này.
Israel đã ký thỏa thuận hòa bình với Ai Cập năm 1979 và Jordan năm 1994. Tuy nhiên UAE cùng với hầu hết các nước Ả Rập khác không công nhận Israel và không có quan hệ ngoại giao hay kinh tế chính thức với Israel cho tới nay.
Thỏa thuận có tên Hiệp ước Abraham là sản phẩm của những cuộc thảo luận kéo dài giữa Israel, UAE và Mỹ được tăng cường gần đây, các giới chức Tòa Bạch Ốc nói.
Một thông cáo chung do 3 nước công bố cho biết Tổng thống Donald Trump, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và Thái tử của tiểu vương quốc Abu Dhabi, ông Sheikh Mohammed Bin Zayed đã “đồng ý bình thường hóa hoàn toàn các quan hệ giữa Israel và UAE.”
Tuyên bố chung gọi thỏa thuận này là ‘bước đột phá ngoại giao lịch sử’, thúc đẩy hòa bình ở Trung Đông.
Thái tử Sheikh Mohammed Bin Zayed nhấn mạnh thỏa thuận sẽ ngưng việc Israel sáp nhập thêm nữa lãnh thổ của người Palestine mà Israel nói đang chờ Washington bật đèn xanh.
Ông Netanyahu nói thỏa thuận biểu hiện một “ngày lịch sử” cho đất nước ông.
Tuy nhiên, một giới chức cao cấp Israel nói việc áp dụng chủ quyền của Israel tại những khu vực Bờ Tây-lãnh thổ mà người Palestin muốn cùng với dải Gaza và Đông Jerusalem nằm trong quốc gia Palestin-vẫn còn trong nghị trình.
Đặc sứ của ông Trump, ông Brian Hook nói thỏa thuận này là ‘ác mộng’ đối với Iran.
Iran và Israel là kẻ thù không đội trời chung. Israel đặc biệt quan tâm đến những nỗ lực của Iran muốn phát triển vũ khí hạt nhân, mà Tehran phủ nhận.
Iran cũng liên hệ đến những cuộc chiến tranh ủy nhiệm từ Syria cho đến Yemen, nơi UAE là một thành viên hàng đầu của liên minh do Ả Rập Xê-út lãnh đạo chống lại những lực lượng thân Iran tại đây.
Các phái đoàn Israel và UAE sẽ gặp nhau trong những tuần tới để ký thỏa thuận liên hệ đến đầu tư, du lịch, các chuyến bay trực tiếp, an ninh, viễn thông và những vấn đề khác, thông cáo cho hay.
Hai bên hy vọng sẽ sớm trao đổi đại sứ và tòa đại sứ.
Tổng thống Trump cho biết lễ ký kết với sự tham gia của phái đoàn Israel và UAE sẽ được tổ chức tại Tòa Bạch Ốc trong những tuần tới.
