Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố những nỗ lực của thế giới nhằm hạn chế chương trình hạt nhân của Iran phải bao gồm việc chấm dứt toàn diện công tác tinh chế uranium. Theo tường thuật của thông tín viên Scott Stearns từ Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, các cuộc đàm phán đang diễn ra dường như nhằm mục tiêu cho phép Iran tinh chế một số uranium ở các mức độ thấp hơn.
Thủ tướng Netanyahu nói bất kỳ thỏa thuận nào cho phép Iran tiếp tục tinh chế uranium sẽ đe dọa đến an ninh của Israel qua việc mở rộng các cửa ngõ cho việc phổ biến vũ khí hạt nhân:
“Không may là các cường quốc hàng đầu thế giới đang đàm phán về việc để cho Iran có khả năng tinh chế uranium. Tôi hy vọng họ không làm điều đó vì đó sẽ là một sai sót trầm trọng”.
Ông Netanyahu phát biểu trong một cuộc họp của Uỷ ban Công vụ Israel của Mỹ (AIPAC) tại Washington rằng sẽ chỉ có được an ninh thực sự với việc tiêu hủy toàn bộ các máy ly tâm của Iran, các cơ sở tinh chế bí mật, các lò phản ứng nước nặng cũng như những kho dự trữ uranium đã tinh chế. Ông nói tiếp:
“Mối đe doạ lớn nhất đối với an ninh chung của chúng ta là Iran có vũ trang hạt nhân. Chúng ta phải ngăn chặn Iran có khả năng sản xuất vũ khí hạt nhân”.
Tehran nói rằng chương trình hạt nhân của họ chỉ nhắm mục đích hòa bình và dân sự. Nước này tham gia vào các cuộc đàm phán với các thành viên thường trực của Hội đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc cũng như Đức để hạn chế chương trình đó nhằm đổi lấy việc nới lỏng một số trừng phạt quốc tế.
Các giới chức Hoa Kỳ tham gia vào các cuộc đàm phán cho biết có một thỏa thuận chung là Iran được phép giữ lại một số hoạt động tinh chế uranium. Nhưng việc tinh chế sẽ ở các cấp độ thấp hơn nhiều so với mức uranium được tinh chế 20% của Iran, nghĩa là chỉ thấp hơn cấp độ vũ khí có vài bước.
Trong một cuộc họp hôm thứ Hai với ông Netanyahu tại Tòa Bạch ốc, Tổng thống Barrack Obama nói rằng cam kết của Hoa Kỳ trong việc ngăn chặn Iran phát triển vũ khí hạt nhân là tuyệt đối.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry nói với tổ chức AIPAC ủng hộ Israel rằng Washington sẽ không chấp nhận một thỏa thuận xấu chỉ để có một thoả thuận với Iran:
“Đây không phải là tiến trình có mục đích tin tưởng Tehran. Đây là tiến trình có mục đích thử thách Tehran. Và ta có thể chắc chắn là nếu Tehran không vượt qua bài thử thách này, Mỹ sẽ không làm Israel thất vọng”.
Israel từ lâu vẫn giành quyền được tấn công Iran bằng quân sự để ngăn chận nước này khỏi phát triển vũ khí hạt nhân. Nhưng ông Kerry nói điều đó không bảo đảm an ninh lâu dài. Ông nhận định:
“Những ai nói là tấn công và đánh thì cần phải nhìn xem chuyện gì xảy ra sau khi bạn làm điều đó. Liệu nó có loại bỏ vĩnh viễn chương trình hay chỉ mở ra các khả năng dưới mọi hình thức khác, kể cả việc Iran rút ra khỏi hiệp ước cấm phổ biến vũ khí hạt nhân, thậm chí không cho phép các thanh sát viên của IAEA vào, không tuân thủ bất kỳ chế độ quốc tế nào. Đó là một khả năng. Chỉ có ngoại giao mạnh mới có thể bảo đảm cho một chương trình vũ khí hạt nhân có thể biến mất một cách vĩnh viễn.”
Những quan ngại của Israel về việc thương lượng với Iran được Ả Rập Sê-út chia sẻ, hai đồng minh chính của Washington đang làm việc để tái bảo đảm.
Trong khi chú ý vào những quan ngại trên, giáo sư đại học American Hillary Mann Leverett nói chính quyền Obama không nên cho phép Israel và Ả Rập Sê-út ngăn chận một sự tái cam kết với Tehran có khả năng mang tính cách lịch sử. Ông nói:
“Hoa Kỳ sẽ phải nói rằng “Phải, các anh là những đồng minh của chúng tôi nhưng các anh không thể ngăn cản những lợi ích thiết yếu của Hoa Kỳ”. Cũng giống như khi ông Nixon đến Trung Quốc, chúng ta đã giữ Nhật và Đài Loan làm đồng minh nhưng chúng ta không để cho họ cản đường giành lấy phần thưởng địa chính trị lớn nhất thế kỷ: đó là đến Trung Quốc. Điều tương tự phải diễn ra với Iran”.
Ngoài Iran, Thủ tướng Netanyahu còn bất đồng với chính quyền Obama về những phần quan trọng của một khung hòa bình với người Palestine, bao gồm biên giới của một giải pháp hai quốc gia và tiếp tục chương trình định cư người Israel ở khu vực Bờ Tây bị chiếm đóng.
Thủ tướng Netanyahu nói bất kỳ thỏa thuận nào cho phép Iran tiếp tục tinh chế uranium sẽ đe dọa đến an ninh của Israel qua việc mở rộng các cửa ngõ cho việc phổ biến vũ khí hạt nhân:
“Không may là các cường quốc hàng đầu thế giới đang đàm phán về việc để cho Iran có khả năng tinh chế uranium. Tôi hy vọng họ không làm điều đó vì đó sẽ là một sai sót trầm trọng”.
Ông Netanyahu phát biểu trong một cuộc họp của Uỷ ban Công vụ Israel của Mỹ (AIPAC) tại Washington rằng sẽ chỉ có được an ninh thực sự với việc tiêu hủy toàn bộ các máy ly tâm của Iran, các cơ sở tinh chế bí mật, các lò phản ứng nước nặng cũng như những kho dự trữ uranium đã tinh chế. Ông nói tiếp:
“Mối đe doạ lớn nhất đối với an ninh chung của chúng ta là Iran có vũ trang hạt nhân. Chúng ta phải ngăn chặn Iran có khả năng sản xuất vũ khí hạt nhân”.
Tehran nói rằng chương trình hạt nhân của họ chỉ nhắm mục đích hòa bình và dân sự. Nước này tham gia vào các cuộc đàm phán với các thành viên thường trực của Hội đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc cũng như Đức để hạn chế chương trình đó nhằm đổi lấy việc nới lỏng một số trừng phạt quốc tế.
Các giới chức Hoa Kỳ tham gia vào các cuộc đàm phán cho biết có một thỏa thuận chung là Iran được phép giữ lại một số hoạt động tinh chế uranium. Nhưng việc tinh chế sẽ ở các cấp độ thấp hơn nhiều so với mức uranium được tinh chế 20% của Iran, nghĩa là chỉ thấp hơn cấp độ vũ khí có vài bước.
Trong một cuộc họp hôm thứ Hai với ông Netanyahu tại Tòa Bạch ốc, Tổng thống Barrack Obama nói rằng cam kết của Hoa Kỳ trong việc ngăn chặn Iran phát triển vũ khí hạt nhân là tuyệt đối.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry nói với tổ chức AIPAC ủng hộ Israel rằng Washington sẽ không chấp nhận một thỏa thuận xấu chỉ để có một thoả thuận với Iran:
“Đây không phải là tiến trình có mục đích tin tưởng Tehran. Đây là tiến trình có mục đích thử thách Tehran. Và ta có thể chắc chắn là nếu Tehran không vượt qua bài thử thách này, Mỹ sẽ không làm Israel thất vọng”.
Israel từ lâu vẫn giành quyền được tấn công Iran bằng quân sự để ngăn chận nước này khỏi phát triển vũ khí hạt nhân. Nhưng ông Kerry nói điều đó không bảo đảm an ninh lâu dài. Ông nhận định:
“Những ai nói là tấn công và đánh thì cần phải nhìn xem chuyện gì xảy ra sau khi bạn làm điều đó. Liệu nó có loại bỏ vĩnh viễn chương trình hay chỉ mở ra các khả năng dưới mọi hình thức khác, kể cả việc Iran rút ra khỏi hiệp ước cấm phổ biến vũ khí hạt nhân, thậm chí không cho phép các thanh sát viên của IAEA vào, không tuân thủ bất kỳ chế độ quốc tế nào. Đó là một khả năng. Chỉ có ngoại giao mạnh mới có thể bảo đảm cho một chương trình vũ khí hạt nhân có thể biến mất một cách vĩnh viễn.”
Những quan ngại của Israel về việc thương lượng với Iran được Ả Rập Sê-út chia sẻ, hai đồng minh chính của Washington đang làm việc để tái bảo đảm.
Trong khi chú ý vào những quan ngại trên, giáo sư đại học American Hillary Mann Leverett nói chính quyền Obama không nên cho phép Israel và Ả Rập Sê-út ngăn chận một sự tái cam kết với Tehran có khả năng mang tính cách lịch sử. Ông nói:
“Hoa Kỳ sẽ phải nói rằng “Phải, các anh là những đồng minh của chúng tôi nhưng các anh không thể ngăn cản những lợi ích thiết yếu của Hoa Kỳ”. Cũng giống như khi ông Nixon đến Trung Quốc, chúng ta đã giữ Nhật và Đài Loan làm đồng minh nhưng chúng ta không để cho họ cản đường giành lấy phần thưởng địa chính trị lớn nhất thế kỷ: đó là đến Trung Quốc. Điều tương tự phải diễn ra với Iran”.
Ngoài Iran, Thủ tướng Netanyahu còn bất đồng với chính quyền Obama về những phần quan trọng của một khung hòa bình với người Palestine, bao gồm biên giới của một giải pháp hai quốc gia và tiếp tục chương trình định cư người Israel ở khu vực Bờ Tây bị chiếm đóng.
