Nhóm chuyên gia hạt nhân của Liên hiệp quốc hoàn tất chuyến thị sát an ninh-an toàn đầu tiên tại nhà máy hạt nhân Zaporizhzhia của Ukraine hôm 1/9, ngay cả khi giao tranh giữa các lực lượng Nga và Ukraine bùng nổ gần nhà máy.
Tổng Giám đốc Cơ quan Nguyên tử năng Quốc tế (IAEA), ông Rafael Grossi, dẫn đầu nhóm thanh tra gồm 14 thành viên, nói với các phóng viên rằng IAEA đang “thiết lập sự hiện diện liên tục” tại cơ sở hạt nhân lớn nhất châu Âu, nhưng không đưa ra đánh giá công khai về những gì ông đã nhìn thấy.
Các thanh sát viên của Liên hiệp quốc đặt chân tới nhà máy hạt nhân này dù ông Grossi nói rằng có “hoạt động quân sự gia tăng, kể cả sáng nay”.
Các cuộc tấn công đã buộc một trong những lò phản ứng hạt nhân của nhà máy phải đóng cửa trước khi các thanh sát viên đến, nhưng ông Grossi nói “Cân nhắc lợi hại và tiến được tới mức này, chúng tôi sẽ không dừng lại.”
“Chúng tôi có một nhiệm vụ rất quan trọng phải hoàn thành,” ông lưu ý và nói thêm rằng “Chúng tôi sẽ bắt đầu ngay lập tức đánh giá tình hình an ninh và an toàn tại nhà máy.
“Tôi sẽ xem xét khả năng thiết lập sự hiện diện liên tục của IAEA tại nhà máy, điều mà chúng tôi tin rằng là không thể thiếu để ổn định tình hình và cập nhật thường xuyên, khả tín, khách quan, trung lập về tình hình ở đó”, ông Grossi nói.
Nga nói rằng một số đạn pháo của Ukraine đã rơi cách lò phản ứng số 1 của nhà máy khoảng 400 mét hôm 1/9, trong khi chính phủ Kyiv cáo buộc lực lượng của Moscow tấn công thành phố Enerhodar nơi đặt nhà máy và hành lang mà các thanh sát viên Liên hiệp quốc đi qua.
Nhà máy Zaporizhzhia bị Nga kiểm soát kể từ những ngày đầu xâm lược nhưng được vận hành bởi các kỹ sư Ukraine. Mỗi bên đều cáo buộc đối phương làm nguy hại cơ sở này với các cuộc tấn công liên tục trong khu vực.
Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov nói Moscow mong đợi “sự công bằng” từ các thanh sát viên Liên hiệp quốc.
Ông nói: “Chúng tôi đang thực hiện tất cả các biện pháp cần thiết để đảm bảo rằng nhà máy được an toàn, hoạt động an toàn và hoàn thành tất cả các kế hoạch của mình ở đó.”
Với việc nhà máy hạt nhân ở giữa vùng chiến sự, các nhà lãnh đạo thế giới đã bày tỏ lo ngại rằng nhà máy có thể bị hư hại và dẫn đến thảm họa phóng xạ như tại nhà máy Chernobyl của Ukraine vào năm 1986.
Người đứng đầu chính sách đối ngoại của Liên hiệp châu Âu, Josep Borrell, nhắc lại lời kêu gọi hôm 31/8 yêu cầu Nga phi quân sự hóa hoàn toàn khu vực xung quanh nhà máy.
“Họ đang giỡn mặt. Họ đang đánh bạc với an ninh hạt nhân,” ông Borrell nói. “Chúng tôi không thể chơi trò chơi chiến tranh trong khu vực lân cận của địa điểm như thế này."
Phát ngôn viên Ngũ Giác Đài, Chuẩn tướng Patrick Ryder, hoan nghênh sự hiện diện của nhóm IAEA và kêu gọi Nga tạo điều kiện cho họ thi hành nhiệm vụ của mình.
Tướng Ryder cũng thông báo Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin sẽ dẫn đầu cuộc họp của Nhóm liên lạc quốc phòng Ukraine vào ngày 8 tháng 9 tại Căn cứ Không quân Ramstein ở Đức. Ông Ryder cho biết cuộc họp, lần thứ năm của nhóm, sẽ quy tụ các bộ trưởng quốc phòng và các quan chức quân sự cấp cao từ 50 quốc gia để thảo luận về cuộc xung đột Ukraine và điều phối viện trợ cho Ukraine.
Phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Toà Bạch Ốc John Kirby nói với các phóng viên hôm 31/8 rằng sẽ có một thông báo trong những ngày tới về “hỗ trợ an ninh trong tương lai” cho Ukraine bên cạnh 13 tỷ đô la Mỹ đã cam kết.
Diễn đàn