Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) khen ngợi tiến bộ mới đây ở Việt Nam liên quan đến quyền của người chuyển đổi giới tính, song hối thúc Việt Nam công nhận quyền được tự nhận giới tính mà không có điều kiện tiên quyết là phẫu thuật chuyển đổi giới tính.
Thông cáo của HRW hôm 30 tháng 11 nói rằng luật mới hợp pháp hóa phẫu thuật điều chỉnh giới tính, được Quốc hội Việt Nam thông qua hôm 24 tháng 11, là một “bước tiến nhỏ, nhưng đáng kể” hướng tới việc công nhận những quyền của người chuyển đổi giới tính.
“Tuy nhiên, quy định phẫu thuật là điều kiện tiên quyết để được công nhận giới tính hợp pháp đặt ra một gánh nặng đối với những người chuyển đổi giới tính, và trái ngược với quyền căn bản của họ là được công nhận giới tính mà họ tự nhận,” thông cáo nói.
Được biết những quy định chi tiết về phẫu thuật chuyển đổi giới tính sẽ được ban hành qua những văn bản pháp luật bổ sung trong năm 2016.
282 trong số 366 đại biểu Quốc hội Việt Nam đã bỏ phiếu tán thành thông qua văn bản luật mới – sửa đổi điều 37 của Bộ Luật Dân sự 2005 và Nghị định 88/2008/ND-CP, dự kiến sẽ có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2017.
Bộ luật Dân Sự năm 2005 và Nghị định 88 nghiêm cấm việc chuyển đổi giới tính và không thừa nhận giới tính của những người đã phẫu thuật chuyển đổi giới tính.
“Bằng việc sửa đổi điều 37, chính phủ Việt Nam đã thực hiện một bước nhỏ, nhưng đáng kể trên đường tiến tới công nhận quyền của người chuyển đổi giới tính, đó là điều đáng khen ngợi,” ông Boris Dittrich, giám đốc vận động chương trình quyền của Người Đồng tính Nam, Đồng tính Nữ, Lưỡng tính, Chuyển tính (LGBT) tại HRW, phát biểu. “Nhưng Việt Nam cũng nên cho phép những người chuyển đổi giới tính không muốn trải qua phẫu thuật được công nhận giới tính mà họ muốn về mặt pháp lý.”
HRW nói theo Nguyên tắc Yogyakarta, một sự pháp điển hóa luật pháp quốc tế hiện hành liên quan đến quyền của giới LGBT, các nước cần cứu xét những biện pháp cho phép tất cả mọi người được tự nhận giới tính của riêng mình.
Năm 2010, Hiệp hội Chuyên môn Quốc tế về Sức khỏe Người Chuyển đổi Giới tính (WPATH), một tổ chức chuyên môn đa ngành quốc tế nói rằng: “Không người nào phải trải qua phẫu thuật hay chấp nhận triệt sản như một điều kiện để được công nhận nhân dạng.” Trong một thông cáo về chính sách hồi tháng 1 năm 2015, WPATH kêu gọi chính phủ các nước “loại bỏ những rào cản không cần thiết, chế định những thủ tục hành chính đơn giản và dễ tiếp cận cho người chuyển đổi giới tính được công nhận giới tính về mặt pháp lý, phù hợp với nhân dạng bản thân, khi xác định giới tính trên những giấy tờ nhân thân được coi là cần thiết.”
“Khi tiếp tục sửa đổi luật pháp, Việt Nam nên dựa theo chỉ dẫn của Nguyên tắc Yogyakarta và sự đồng thuận y học ngày càng lớn là phẫu thuật không nên là điều kiện bắt buộc để thay đổi bản dạng giới tính của một cá nhân,” ông Dittrich nói. “Người chuyển đổi giới tính ở Việt Nam cần có quyền được tự quyết định mình là ai.”
