Chuyên gia phụ trách giải đáp thắc mắc y học kỳ này là Bác sĩ Hồ Văn Hiền, chuyên khoa nhi và y khoa tổng quát, có phòng mạch và đang làm việc cho các bệnh viện ở Bắc Virginia.
Thính giả Ðỗ Mai Phương email đến câu hỏi về ‘Tổn thương cơ rotator cuff ("ống xoay") vai’, như sau:
“Thưa Bác sĩ
Mẹ tôi 83 tuổi, hiện sống ở Sài Gòn, bị đau nhức cánh tay phải nên đã đến khám tại phòng mạch của một bác sĩ.
Sau khi chẩn-đoán là mẹ tôi có thể bị đứt gân tay và bảo bà làm MRI, kết-quả nguyên văn như sau:
- Đứt hoàn toàn gân chóp xoay trên gai và gân nhị đầu cánh tay;
- Viêm+đứt bán phần mạn tính gân chóp xoay dưới gai;
- Viêm mạn+rách nhẹ gân chóp xoay dưới vai;
- Viêm hoạt mạn mức độ nhiều+viêm co rút bao khớp;
Bác sĩ bảo Mẹ tôi cần phải giải phẫu (mổ nội soi) ngay vì nếu để chậm trễ sẽ sinh ra biến chứng thì có thể bị liệt, chi phí là 50 triệu đồng…
Tay của Mẹ tôi vẫn làm được những cử động gần như bình thường, như giơ tay lên hoặc bẻ quặt tay về đằng sau...
Do vậy, xin vui lòng chuyển tiếp những chi tiết nêu trên đến Bác-sĩ phụ-trách để hướng dẫn cách chữa trị cho Mẹ tôi.
Xin cám ơn.”
Chúng tôi đã chuyển thắc mắc cho bác sĩ Hồ Văn Hiền, và sau đây là phần giải đáp của bác sĩ Hiền:
Tổn thương cơ rotator cuff ("ống xoay") vai.
Khớp vai chúng ta gồm đầu xương cánh tay (head of the humerus), nằm trong hốc lõm của xương bả vai (glenoid fossa of the scapula). Củ động bình thường, trơn tru cần có một nhóm cơ bao bọc chung quanh khớp xương vai, ổn định khớp đồng thời cho phép các thành phần của khớp di chuyển (dynamic stabilizer) úc khớp vai cử động, không cho cánh tay bị kéo lệch vế phía trên. Nhóm cơ này gọi là rotator cuff ("ống xoay")
Trường hợp sợi gân (tendon) các cơ trong nhóm này bị tổn thương do:
-chấn thương mạnh, thường ở người trẻ (té, nâng vật rất nặng);
-hoặc những chấn thương lặp đi lặp lại nhiều qua thời gian (như người thợ sơn phải đưa tay quá đầu làm việc), gân các cơ rotator cuff bị kẹt, vướng (impingement) vào các mấu xương của khớp vai, gây sưng, viêm mãn tính, làm cho đau, yếu đi, hoặc rách;
- thoái hoá các gân, xương, thường ở người lớn tuổi hơn. Trong loại này, các sợi gân có thể sưng, đau do viêm gân (tendinitis). Viêm nặng có thể làm trở ngại cho dinh dưỡng của sợi gân (mất nguồn máu nuôi gân), làm cho gân có thể đứt một phần, hoặc đứt hẳn (partial or complete tear).
Người già trên 70 tuổi, hết 1/5 là có triệu chứng đau vai, đa số là do tổn thương ở gân rotator cuff.Giải phẫu tử thi cho thấy 26% người trên 60 bị rách một phần gân này (partial tears) và có đến 28% rách hoàn toàn gân này (full thickness tear).
Nếu căn cứ trên MRI cho mọi lứa tuổi, hết 34% có rách nào đó trong gân rotator cuff; có nghĩ là những vết rách này khá phổ biến, dù có triệu chứng hay không. Tuy nhiên ít khi gặp ở người dưới 40 tuổi.
Triệu chứng:
Đau ê ẩm, lúc đau lúc không (intermittent dull pain), đau mặt trên và mặt ngoài của vai.
Đau nhiều hơn lúc làm việc tay với lên khỏi đầu, hay dang tay ra trước (overhead or arm-length activities).
Bệnh nhân không vặn cánh tay hoàn toàn về phía mình được (incomplete internal rotation), và không đưa cánh tay lên, mở rộng nách ra được (no abduction of the shoulder).
Trị liệu:
-Vật lý trị liệu
-Luyện tập cử động khớp (exercises)
-Đắp nước đá lạnh (ice)
-Thuốc giảm đau, giảm viêm (NSAIDS)
-Chích thuốc corticoid vô khớp
-Chữa bằng siêu âm, chạy điện (TENS: transcutaneous electrical nerve stimulation.
Do cách định bệnh còn chưa rõ ràng, thống nhất chưa có khảo cứu nào chứng minh khách quan phương pháp nào là trị liệu thât sự hữu hiệu và tốt nhất.
Những người hoạt động nhiều (active individuals), bị rách gân nhiều hoặc toàn phần, nếu sau 3-6 tháng trị liệu bảo thủ phục hồi (rehabilitation) mà không tiến triển, cần nghĩ đến phẫu thuật.
Cần nhấn mạnh vào sự phục hồi cơ năng, và nếu bệnh nhân với gân bị rách, có thể hoạt động bình thường trong cuộc sống hàng ngày mà không đau đớn, thì có thể không cần phẫu thuật.
(“Functional recovery should be stressed, and, in a patient who can achieve pain-free activities of daily living in the setting of a rotator cuff tear, surgical repair may be avoided.“ Gerard Malanga, MD., bác sĩ nội thương chuyên về y khoa phục hồi)
http://emedicine.medscape.com/article/92814-treatment#aw2aab6b6b2)
Tóm lại, rách, đứt gân rotator cuff không có nghĩa là tay chân phải bị liệt không cử động được. Bác sĩ chuyên khoa xương khớp (orthopedics) chuyên về định bệnh và chữa trị loại bệnh này. Tuy nhiên, cùng một định bệnh (diagnosis), có thể hoàn cảnh người bệnh, sở thích người bệnh mỗi người mỗi khác. Bác sĩ nội thương chuyên về y khoa phục hồi (rehabilitation medicine) cũng có thể nhìn và giải quyết vấn đề dưới một góc cạnh khác với người chuyên giải phẫu, mặc dù cả hai người đều muốn chữa bệnh nhân hết bệnh, theo y đức của Hippocrates. Giống như người Mỹ thường nói: có nhiều cách khác nhau để lột da con mèo (“There are more than one way to skin a cat’).
Chúc bệnh nhân may mắn.
Bác sĩ Hồ Văn Hiền.
Ngày 13 tháng 5, năm 2013
Cảm ơn bác sĩ Hồ Văn Hiền. Chúng tôi cũng xin cảm ơn thính giả đã tham gia chương trình Hỏi Đáp Y Học này.
-------------------------------------------
Quý vị có thể nghe lại các bài giải đáp trên mạng Internet ở địa chỉ voatiengviet.com
Chúng tôi vẫn dành đường dây điện thoại miễn phí để tiếp nhận các thắc mắc khác của quý thính giả về sức khỏe và y học thường thức. Số điện thoại miễn phí dành cho mục Hỏi Đáp Y học là 202-205-7890, ngày giờ nhận câu hỏi là thứ ba và thứ năm mỗi tuần, từ 8 giờ 30 đến 9 giờ 30 tối, giờ Việt Nam. Quý vị cũng có thể gửi câu hỏi cho chúng tôi qua điện thư ở địa chỉ Vietnamese@voanews.com.
