Ông Rex Tillerson, Tổng giám đốc ExxonMobil, mới được chọn trở thành Ngoại trưởng Hoa Kỳ. Vị doanh nhân 64 tuổi này đã có 41 năm làm việc tại Exxon và chưa có kinh nghiệm chính trị.
Ông Tillerson có quan hệ kinh doanh với nhiều nước, đáng chú ý là Nga. Với nhiều hợp đồng làm ăn khổng lồ ở Nga, Tổng thống Vladimir Putin đã trao tặng Huân chương Hữu nghị của Liên bang Nga cho ông Tillerson năm 2013.
Trong khi có ý kiến quan ngại về sự thân thiết giữa Ngoại trưởng tương lai của Hoa Kỳ với Nga, Tiến sĩ Tạ Văn Tài, nguyên là luật sư đại diện cho công ty dầu khí Mobil tại Việt Nam trước năm 1975, cho rằng sự thân thiết đó không những không có tác động xấu đối với Việt Nam mà có khi còn mang lại những ảnh hưởng tốt hơn và Mỹ sẽ không bao giờ từ bỏ quyền lợi của họ ở Biển Đông.
Ông nói: “Nga mà đi với Mỹ gần hơn thì theo tôi ước đoán, Nga có thể nói với Mỹ giúp đỡ nước Việt Nam, mà có thể ông Putin vẫn coi là người bạn cũ từ thời xa xưa, thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Nước Nga có những lần chứng tỏ có sự thân thiện với Việt Nam khi đối diện với Trung Quốc.”
Để chính thức đảm nhận vị trí Ngoại trưởng, ông Tillerson cần có sự biểu quyết thông qua tại Thượng viện và các mối quan hệ của ông với Nga có thể là một chướng ngại.
Mặc dù những người chỉ trích nói rằng ông Tillerson không có kinh nghiệm chính trị, nhưng dường như ông Trump lại nhắm vào những ưu thế khác cần thiết cho chức vụ Ngoại trưởng của ông Tillerson.
Theo phân tích của kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa ở California (Hoa Kỳ), ông Tillerson là một doanh gia rất thành công và quản lý một công ty có 70 ngàn nhân viên, trong khi Bộ Ngoại giao của Hoa Kỳ cũng là một cơ quan khổng lồ với số lượng nhân viên tương tự, có thể ông Tillerson sẽ cải tổ lại bộ máy làm việc ở đây với hiệu năng giống như của một doanh nghiệp. Ngoài ra, chuyên gia kinh tế này nói tiếp, ông Tillerson có thể sẽ thương thuyết lại những điều kiện hợp tác kinh tế có lợi cho Hoa Kỳ.
Về lý do ông Trump dành vị trí Ngoại trưởng cho ông Tillerson, kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa cho rằng: “Quan trọng nhất đó là ông Trump nhắm về châu Á, với đối tượng mà ông quan tâm nhất bây giờ - về cả kinh tế lẫn an ninh, là Trung Quốc, thì ông ấy cần một doanh gia biết thương thuyết cho có kết quả về cả hai mặt ngoại giao lẫn kinh tế.”
Về quyết định của ông Trump, cựu Ngoại trưởng Condoleeza Rice nói rằng ông Tillerson là “một lựa chọn tuyệt vời”. Nhưng ông Thomas Wright, giám đốc Dự án Trật tự và Chiến lược Quốc tế, nói với VOA News: “Tôi lo ngại rằng ông Rex Tillerson sẽ là người theo chủ nghĩa thực dụng giúp ông Trump thương thảo với các đối thủ của Hoa Kỳ mà phải trả giá bằng chính các đồng minh. Chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ không phải là thương thảo các thỏa thuận. Ông ấy cần cho thấy sự thấu hiểu và hỗ trợ vai trò đặc biệt của Mỹ là lãnh đạo của một trật tự quốc tế tự do.”
