Hoa Kỳ cáo buộc Trung Quốc để Snowden chạy trốn

Tòa Bạch Ốc tố cáo chính phủ Trung Quốc cố ý để cho cựu nhân viên hợp đồng làm việc cho cơ quan tình báo Hoa Kỳ đang bị truy nã bỏ trốn qua Hong Kong, bất chấp các yêu cầu của Hoa Kỳ đòi dẫn độ người Mỹ này.

Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc Jay Carney nói cuộc hành trình hôm chủ nhật của ông Snowden từ Hong Kong đi Moscow trên một máy bay chở khách của Nga “rõ ràng” có “ảnh hưởng tiêu cực” đến bang giao Trung-Mỹ.

Cựu nhân viên hợp đồng làm việc cho Cơ quan An ninh Quốc gia Hoa Kỳ đang đối mặt với các cáo trạng làm gián điệp vì đã tiết lộ các chương trình theo dõi mật của Mỹ.

Phát biểu với báo giới hôm thứ hai, ông Carney nói Washington tin rằng Bắc Kinh đã có “một chọn lựa cố ý” để cho ông Snowden rời khỏi Hong Kong bất chấp điều mà phát ngôn viên này gọi là một lệnh truy nã “có hiệu lực” của Hoa Kỳ.

Trước đó trong ngày, hành chánh trưởng quan Hong Kong Lương Chấn Anh nói không có “cơ sở pháp lý” nào để nhà chức trách địa phương ngăn cản ông Snowden ra đi trong khi họ đang cứu xét lời yêu cầu dẫn độ của Hoa Kỳ và “yêu cầu Washington cho biết thêm chi tiết quan trọng” về vụ việc. Ông Lương nói nhà chức trách đã không nhận được văn kiện nào cho thấy hộ chiếu Hoa Kỳ của ông Snowden đã bị mất hiệu lực.

Nữ phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Doanh nói Bắc Kinh tôn trọng cách thức Hong Kong xử lý vụ Snowden. Bà không cho biết chi tiết về bất kỳ vai trò nào mà chính phủ Trung Quốc có thể đã đóng trong vụ này.

Ông Carney bác bỏ quan niệm cho rằng việc ông Snowden ra đi chỉ là một “quyết định kỹ thuật” của một giới chức di trú Hong Kong.

Ông nói: “Tôi có thể nói rằng chính quyền Hong Kong đã được thông báo về tình trạng giấy tờ đi lại của ông Snowden rất lâu để có thể cấm ông đi lại. Tôi nghĩ tôi đã phản ảnh mối quan ngại và thất vọng của tôi trong việc nhà chức trách Hong Kong không có hành động, cũng như sự kiện chúng tôi không tin vào gợi ý rằng Trung Quốc đã không thể có hành động.”

Một giới chức Hoa Kỳ nói với các hãng tin Tây phương hôm Chủ nhật rằng Washington đã bãi bỏ hộ chiếu của ông Snowden ngày hôm trước để tìm cách ngăn ông rời khỏi Hong Kong, nơi ông đã trốn tránh cả tháng trước khi bỏ trốn từ nhà ông ở Hawaii.

Ông Lương thừa nhận điều ông gọi là “những ý kiến bất mãn” của một số giới chức ở Hoa Kỳ.

Ông Lương nói: “Đây là một ví dụ tốt để minh họa chính sách “một quốc gia, hai hệ thống.” Người Hong Kong cai trị Hong Kong và mức độ tự trị cao mà chúng tôi có. Đây cũng là một ví dụ tốt để minh họa tính pháp trị mà chúng tôi tôn trọng và sự công bằng trong thủ tục và công lý mà chúng tôi tôn trọng.”

Theo khái niệm một “quốc gia – hai hệ thống, Hong Kong có quyền tự trị về các vấn đề kinh tế xã hội nhưng Bắc Kinh nắm quyền điều hành quốc phòng và chính sách đối ngoại.

Nghị sĩ Hong Kong Albert Ho bác bỏ phát biểu của ông Lương nói rằng chính phủ xử lý vụ việc Snowden một cách độc lập.

Ông Ho cho biết ông đã gặp Snowden để tư vấn pháp lý và biết được rằng một "người trung gian" đã kêu gọi Snowden rời khỏi Hong Kong và hứa hẹn ông sẽ được an toàn đi đến nước thứ ba. Nhà lập pháp này cho biết giới chức Hong Kong từ chối không nói cho ông biết bất cứ điều gì về lời đề nghị rời đi an toàn, do đó khiến nghi ngờ người trung gian này đã hành động theo chỉ thị của Bắc Kinh và không để chính quyền thành phố có nhiều tiếng nói trong vấn đề này.

Ông Ho là người vẫn hay chỉ trích Trung Quốc về điều mà ông cho là sự can dự của nước này vào việc chuyện Hong Kong.

Một số nhà phân tích cho biết có vẻ như Trung Quốc đã dàn dựng vụ Snowden đào thoát để tránh một cuộc chiến pháp lý có khả năng kéo dài ở Hong Kong về yêu cầu dẫn độ của Mỹ. Họ nói rằng Bắc Kinh muốn ngăn vụ việc trở thành điều gây thêm trắc trở cho mối quan hệ vốn dễ nảy sinh xung đột với Washington.