Tổng thống Barack Obama muốn Quốc hội phê chuẩn Hiệp định Hợp tác Xuyên Thái Bình Dương TPP có sự tham gia của 12 nước mà chính quyền của ông đã thương thuyết hầu như trong suốt thời gian ông tại chức. Nhưng các ứng cử viên Tổng thống có thể lên thay thế ông vào tháng Giêng năm 2017, đều không muốn thấy hiệp định TPP được thông qua.
Trong một cuộc họp báo chung với Thủ tướng Singapore hôm 2/8, Tổng thống Obama nói: “Hiện giờ tôi vẫn là tổng thống và tôi ủng hộ hiệp định TPP.”
Ông Obama nói Hiệp định Hợp tác Xuyên Thái Bình Dương - TPP sẽ giảm thuế quan đối với hàng hóa của Mỹ, trong khi giúp thị trường trở thành một sân chơi công bằng hơn đối với giới công nhân Mỹ bằng cách buộc các nước khác tuân thủ các tiêu chuẩn chặt chẽ hơn về lao động và môi trường.
Tổng thống Obama nói: “Tôi nghĩ điều quan trọng là mọi người nhận thức rằng giải pháp thay thế không phải là TPP, hay một tình huống tưởng tượng nào trong đó thình lình chúng ta có thể bán hàng hóa ra thế giới ở bất kỳ nơi nào chúng ta muốn. Giải pháp thay thế đó là những gì chúng ta có hiện nay—một tình huống trong đó chúng ta không được bảo vệ về các vấn đề lao động và môi trường như mong muốn, một tình huống trong đó có những nước như Nhật Bản chẳng hạn, bán nhiều hàng hóa tại Mỹ nhưng vẫn hạn chế khá chặt chẽ các công ty và công nhân Mỹ tiếp cận các thị trường của họ.”
Ứng cử viên tổng thống của Đảng Cộng hòa Donald Trump vẫn lớn tiếng chống đối TPP và những thỏa thuận thương mại khác. Ông Trump cam kết ông sẽ thương thuyết lại các thỏa thuận hiện có, để bảo đảm các quyền lợi của các công nhân Mỹ.
Tháng trước trong một bài diễn văn đọc tại Đại hội Toàn quốc Đảng Cộng hòa, ông Trump nói TPP sẽ “làm cho nước Mỹ phải tôn trọng các quyết định của các chính phủ nước ngoài” và phá hoại lãnh vực chế tạo sản xuất của Mỹ.
Ông Trump tuyên bố: “Tôi cam kết sẽ không bao giờ ký một thỏa thuận thương mại phương hại tới quyền lợi của các công nhân chúng ta, hoặc có thể giảm thiểu sự tự do và độc lập của chúng ta.”
Ông nói tiếp rằng: “Thay vào đó, tôi sẽ đạt thỏa thuận riêng rẽ với từng nước một.”
TPP là một tài liệu dài hơn 8.400 trang. Chính phủ của Tổng thống Obama nói mục tiêu của thỏa thuận là đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế Mỹ và tạo các việc làm tốt cho người Mỹ bằng cách tăng xuất khẩu.
Ứng cử viên của Đảng Dân chủ Hillary Clinton nói trong thời gian giữ chức Ngoại trưởng dưới quyền Tổng thống Obama thì TPP đã “đặt ra ‘tiêu chuẩn vàng’ trong các thỏa thuận thương mại.”
Tuy nhiên nhận xét đó của bà đã được đưa ra trước khi hiệp định TPP được ký kết hồi năm ngoái, sau khi bà rời bỏ chức vụ. Bây giờ thì bà Clinton chống đối TPP. Bà giải thích rằng bà muốn nói với giới lao động thuộc tầng lớp trung lưu rằng TPP sẽ giúp họ được tăng lương, nhưng lại kết luận là bà không bảo đảm điều đó có thể xảy ra, vì vậy bà chống đối TPP.
Trong một cuộc tranh luận hồi tháng Hai năm nay, bà Clinton giải thích thêm lập trường của bà:
“Chúng ta phải làm ăn với toàn thế giới. Dân số Mỹ chỉ chiếm 5% dân số toàn cầu. Chúng ta phải buôn bán với 95% dân số thế giới còn lại. Thương mại phải có tính cách hỗ tương, đó là cách mà nền kinh tế toàn cầu hoạt động. Tuy nhiên chúng ta đã thất bại, không cung cấp được một mạng lưới an toàn cơ bản cho công nhân Mỹ, là mạng lưới mà giới công nhân Mỹ cần để có thể cạnh tranh và thắng trong nền kinh tế toàn cầu."
Cương lĩnh được Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa chấp thuận tại đại hội đảng vào tháng 7 vừa rồi cũng cho thấy có sự chống đối đối với hiệp định TPP.
Các thành viên Đảng Dân chủ cho rằng có quá nhiều thỏa thuận trong quá khứ “không đáp ứng được kỳ vọng” và những thỏa thuận này thường giúp các tập đoàn công ty lớn, hơn là bảo vệ quyền lợi của công nhân.
Đảng Cộng hòa không đề cập rõ rệt đến TPP nhưng cảnh báo rằng không nên thông qua một hiệp định thương mại quan trọng như vậy, do các dân biểu quốc hội đang sắp sửa rời chức vụ.
Ứng cử viên Đảng Xanh Jill Stein còn dùng những lời lẽ mạnh mẽ hơn nữa chống lại TPP. Bà cho rằng nước Mỹ cần có những chính sách thương mại phục vụ lợi ích của tất cả mọi người.
Ứng cử viên Gary Johnson, có lập trường tự do, hiện về hạng ba trong các cuộc thăm dò nói ông nghi ngờ các loại thỏa thuận như vậy, nhưng căn cứ vào những gì ông nghe được từ các cố vấn thì TPP sẽ giúp tăng tiến thương mại tự do và vì lẽ ấy, ông sẽ ký hiệp định này.
Ngày hôm qua, Tổng thống Obama nói ông hiểu những quan ngại về công nhân và lương bổng tại Hoa Kỳ, nhưng ông tin vào hiệp định TPP.
