Tính đến tối 16/7, 3.700 người ủng hộ đơn kiến nghị giảm án tử hình cho ông Đặng Văn Hiến, người đã bắn chết 3 người khác trong một vụ tranh chấp đất gây rúng động dư luận ở tỉnh Đắc Nông hồi cuối tháng 10/2016.
Đơn kiến nghị công khai do các luật sư bào chữa cho ông Hiến soạn, được đăng lên Internet hôm 15/7, ba ngày sau khi một tòa phúc thẩm y án tử hình đối với ông Hiến. Bản thân tử tù 47 tuổi hôm 13/7 cũng đã gửi đơn xin ân xá.
Một luật sư bào chữa cho ông Hiến cho VOA biết hai lá đơn từ ông Hiến và các luật sư gửi đến Chủ tịch nước Việt Nam, Tòa án Nhân dân Tối cao và Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao bày tỏ mong muốn những quan chức có cấp thẩm quyền cứu xét để cho ông Hiến “có một cơ hội sống”.
Thừa nhận trong đơn của mình rằng giết 3 người là “vi phạm nghiêm trọng pháp luật”, song ông Hiến viết nhấn mạnh hành vi phạm tội của ông “xuất phát từ lỗi của Công ty Long Sơn”.
Theo cáo trạng được báo chí trong nước trích dẫn, ngày 23/10/2016, một công ty tư nhân có tên là Long Sơn đã điều 34 người mang theo vũ khí và máy móc đến san ủi vườn điều của một vài hộ dân tại một xã ở tỉnh Đắc Nông. Ông Đặng Văn Hiến cùng một số người dân ngăn cản. Đỉnh điểm của vụ việc là ông Hiến nổ súng khiến 3 người chết, 13 người bị thương.
Tử tù Hiến lý giải rằng hành động của ông là do “bức xúc” khi thấy người của công ty Long Sơn “phá tài sản của gia đình”, đẩy họ đến nguy cơ “phải ra đường sống”. Sau khi gây án, ông Hiến bỏ trốn nhưng ra đầu thú chỉ sau một thời gian ngắn.
Tranh chấp đất giữa công ty Long Sơn và những người dân bắt đầu từ năm 2008 khi chính quyền tỉnh Đắc Nông cho công ty này thuê một khu vực gọi là “đất rừng”, nhưng một số hộ dân, trong đó có gia đình ông Hiến, khẳng định họ đã xâm canh tại một phần của khu vực đó nhiều năm trước khi công ty Long Sơn được giao đất.
Luật sư bào chữa Nguyễn Văn Quynh nói với VOA rằng việc công ty Long Sơn “cưỡng chế” đất hồi cuối tháng 10/2016 là “trái pháp luật”.
Dẫn lại lời khai của ông Hiến và lời kể của người dân địa phương, luật sư này nói thêm rằng trong các năm trước khi vụ việc nghiêm trọng xảy ra, công ty Long Sơn thường xuyên thuê những thành phần “côn đồ”, “xã hội đen” hành hung, phá hoại cuộc sống của các hộ dân ở khu vực tranh chấp, làm họ rất “bức xúc”, “căm phẫn”.
Theo luật sư, ông Hiến và các hộ dân đã khiếu kiện với chính quyền địa phương và thậm chí ra Hà Nội nộp đơn, nhưng không được xem xét giải quyết.
Hành động của ông Hiến bắn súng vào những người của công ty Long Sơn được luật sư Quynh xem là giọt nước tràn ly trước hành xử mang tính “áp bức”, “vô pháp luật” của công ty này, trong khi chính quyền địa phương “thờ ơ, thiếu tránh nhiệm”.
Dư luận trên mạng xã hội cho thấy nhiều người, kể cả những Facebooker có ảnh hưởng lớn như Mai Quốc Ấn, Đoàn Bảo Châu, Tạ Duy Anh, Bạch Hoàn, Hiệu Minh, Lê Công Định, Hoàng Dũng, v.v… thể hiện đồng quan điểm với các thông tin của ông Hiến và những lập luận của các luật sư.
Thông qua các bài viết cá nhân riêng rẽ trên mạng xã hội, họ gần như có quan điểm chung rằng lãnh đạo Việt Nam nên chấp nhận đơn xin giảm án của tử tù Đặng Văn Hiến.
Tôi cho rằng rất khả thi. Ở góc độ chủ quan thôi, theo tôi, việc ân giảm cho Hiến thì người dân và tất cả các luật sư như chúng tôi tin tưởng vào việc giải quyết của pháp luật có tình, có lý. Anh Hiến thì cũng rất hy vọngluật sư Nguyễn Văn Quynh
Đơn kiến nghị của các luật sư đăng lên trang hopecom.org hôm 15/7 có đoạn “… chúng tôi những người ký đơn kính đề nghị Quý ông hãy vì lợi ích chung của cộng đồng, vì tính nhân đạo của pháp luật xã hội chủ nghĩa mà rộng lòng ân xá cho anh Đặng Văn Hiến”.
Các luật sư hy vọng sẽ thu được 10.000 chữ ký từ công chúng trong vòng 4 ngày tới, trước khi kết thúc thời hạn gửi đơn xin ân xá cho ông Hiến.
Đơn kiến nghị này kêu gọi Chủ tịch nước, Tòa án Nhân dân Tối cao và Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao cho ông Hiến “một cơ hội hoàn lương, một cơ hội làm lại cuộc đời” và cho các công dân Việt Nam “thêm niềm tin, thêm cơ hội để sống có trách nhiệm và thêm tự hào về tính nhân văn của pháp luật Việt Nam”.
Luật sư Nguyễn Văn Quynh, một trong những luật sư bào chữa cho ông Hiến, cho VOA biết kỳ vọng của ông về hành động từ phía nhà lãnh đạo Việt Nam:
“Tôi cho rằng rất khả thi. Ở góc độ chủ quan thôi, theo tôi, việc ân giảm cho Hiến thì người dân và tất cả các luật sư như chúng tôi tin tưởng vào việc giải quyết của pháp luật có tình, có lý. Anh Hiến thì cũng rất hy vọng”.
Là luật sư “làm nhiều án hình sự”, ông Quynh cho hay vụ án giết người của ông Đặng Văn Hiến là trường hợp “rất hiếm” trong đó gia đình các nạn nhân có đơn xin giảm án.
Ông Quynh nói các gia đình của cả 3 người bị ông Hiến bắn chết cũng như của hơn 10 người bị thương đều “hiểu, thông cảm, chia sẻ” với bị cáo khi họ gửi đơn đến hội đồng xét xử xin giảm án cho tử tù này.
Nhà báo Hoàng Linh của báo Tuổi Trẻ mở một cuộc khảo sát trên Facebook cá nhân, thu hút 1.700 phiếu bầu, trong đó 96% ủng hộ việc kêu gọi chủ tịch nước duyệt đơn xin giảm án cho tử tù Đặng Văn Hiến.
Trên mạng xã hội, những người ủng hộ đơn xin ân giảm cảnh báo rằng nếu bản án được giữ nguyên, điều đó sẽ dẫn đến ít nhất hai hậu quả lớn.
Theo họ, một là những người phạm tội sẽ không có động lực ra đầu thú, thay vào đó, họ sẽ bằng mọi cách trốn tránh, chống đối đến cùng để khỏi bị bắt. Hai là các nhóm lợi ích vốn có thể thao túng được giới có quyền lực sẽ càng mạnh bạo thực hiện các hành vi trái pháp luật trong việc chiếm đất, đẩy người dân yếu thế đến đường cùng. Điều này dẫn đến nguy cơ là các bên ngày càng sử dụng nhiều bạo lực để giải quyết các tranh chấp đất đai, đồng nghĩa là hỗn loạn có thể bùng phát.
