Sau một ngày đầy kịch tính, Hạ viện Mỹ đã thông qua một dự luật cho phép Hạ viện kiện Tổng thống Barack Obama. Các dân biểu Cộng hòa nói Tổng thống vi phạm hiến pháp vào năm 2013 bằng cách thay đổi luật bảo hiểm sức khoẻ mà không được sự chấp thuận của Quốc hội. Phe Dân chủ nói dự luật này là một đòn chính trị nhằm phá hoại tính chính đáng của Tổng thống. Từ Điện Capitol, thông tín viên Đài VOA Cindy Saine gởi về bài tường thuật sau đây.
Đó là một ngày tranh luận sôi nổi tại Hạ viện về tình trạng dân chủ tại nước Mỹ. Các dân biểu Cộng hòa nói Tổng thống Dân chủ Barack Obama đã công khai tuyên bố là ông có cây bút để ký, và nếu Quốc hội không hành động để giải quyết vấn đề, ông sẽ tự hành động về những vấn đề như di trú và bảo hiểm sức khoẻ. Chủ tịch Hạ viện, Dân biểu Cộng hòa John Boehner, nói vụ kiện này không liên quan gì đến Cộng hòa hay Dân chủ, nhưng là để bảo vệ hiến pháp Hoa Kỳ chống lại sự lạm quyền của ngành hành pháp.
Ông Boehner nói: “Quí vị có muốn để bất cứ tổng thống nào tự chọn luật để thi hành và tự chọn luật để thay đổi không? Quí vị có muốn để bất cứ ai phá vỡ những điều mà các nhà lập quốc đã xây dựng hay không?”
Tuy nhiên, hầu hết các dân biểu Dân chủ cực lực chống lại vụ kiện này và họ xem đó là một động thái chính trị để lấy lòng các cử tri Cộng hòa trong năm bầu cử và làm mất thì giờ của Quốc hội và phí tiền của người đóng thuế. Một số dân biểu Dân chủ nói một số đảng viên Cộng hòa đã chống đối mạnh mẽ Tổng thống Obama ngay từ ngày đầu tiên ông nhậm chức. Dân biểu Dân chủ và là lãnh tụ dân quyền John Lewis nói vụ kiện này đi quá xa.
Ông Lewis phát biểu rằng: “Tôi yêu cầu các đồng viện của tôi có can đảm, chỉ cần can đảm thôi, chống lại nghị quyết lăng nhục và xúc phạm này.”
Khi nói chuyện với đám đông tại thành phố Kansas thuộc tiểu bang Missouri ở vùng trung tây nước Mỹ, Tổng thống Obama dường như bác bỏ cuộc bỏ phiếu này. Ông chế diễu đảng Cộng hòa là đã phí phạm thì giờ trong lúc chỉ còn 2 ngày nữa trước khi họ rời Washington để đi nghỉ hè vào tháng 8.
Tổng thống Obama nói: “Thay vì kiện tôi vì tôi làm việc của tôi, tôi muốn Quốc hội làm việc của Quốc hội, và làm cho cuộc sống của người Mỹ, những người đã đưa họ vào Quốc hội, tốt hơn một ít. Hãy ngưng làm dáng.”
Một số dân biểu Dân chủ cho rằng điều mỉa mai là các dân biểu Cộng hòa tại Hạ viện muốn kiện Tổng thống vì đã trì hoãn một phần của luật bảo hiểm sức khoẻ mà Hạ viện đã hơn 50 lần bỏ phiếu để đòi hủy bỏ hay trì hoãn.
Tuy nhiên các dân biểu Cộng hòa nói quyền của Quốc hội đã bị ngành Hành pháp rút bớt trong một thời gian dài.
Dân biểu Cộng hòa Rich Nugent nói việc này đã đạt đến cực điểm: “Ngày hôm nay, chúng ta phải nhận trách nhiệm. Chúng ta cần phải có lập trường về việc: Hiến pháp có còn thích hợp hay không? Hạ viện có còn thích hợp hay không? Nếu không, tất cả chúng ta nên về nhà.”
Sử gia chuyên về các tổng thống, ông Alan Lichtman thuộc trường đại học American, nói ông tin là vụ bỏ phiếu, cũng như nhiều chuyện khác tại Washington, chỉ có tính cách chính trị mà thôi.
Ông Lichtman cho biết: “Đây chỉ là một mánh khoé chính trị, và có phần chắc là có phản tác dụng đối với đảng Cộng hòa, cũng như việc luận tội Tổng thống Bill Clinton có kết quả ngược lại đối với đảng Cộng hòa vào những năm cuối của thập niên 1990.”
Ông Lichtman nói nếu tòa án nhận thấy Hạ viện có đủ tư cách pháp lý để kiện Tổng thống, thì điều đó sẽ đặt Quốc hội vào một tình trạng chưa từng có trước đây.
Sử gia Lichtman nói tiếp: “Nỗ lực này, nếu nó thành công trong việc kiện Tổng thống, sẽ là một việc chưa từng có trước đây trong lịch sử nước Mỹ. Thông thường thì cách giải quyết, nếu thấy tổng thống lạm dụng quyền hành, là tiến hành thủ tục luận tội để truất nhiệm.”
Một số đảng viên Dân chủ cho rằng vụ kiện này có thể là bước đầu tiên của đảng Cộng hòa trong mưu toan luận tội để truất phế Tổng thống Obama. Dân biểu Dân chủ Nancy Pelosi, lãnh tụ khối thiểu số Hạ viện, thách thức chủ tịch Quốc hội loại trừ khả năng tiến hành thủ tục luận tội.
Bà Pelosi phát biểu: "Việc luận tội truất nhiệm không hề được xét tới. Tại sao ông chủ tịch Hạ viện không nói rõ như vậy?”
Hồi đầu tuần này, Chủ tịch Boehner cho biết sự bàn tán về vấn đề luận tội chỉ là một “mưu đồ” của đảng Dân chủ để khích động cử tri và quyên góp cho cuộc bầu cử vào tháng 11 năm nay. Tòa Bạch Ốc nói họ đang xem xét một cách nghiêm chỉnh về khả năng tổng thống có thể bị luận tội, đặc biệt nếu tổng thống có thêm những hành động của hành pháp về cải cách di trú.
Các nhà phân tích nói một vụ kiện chống tổng thống, nếu được tiến hành, phải mất nhiều năm mới thật sự được tòa án xét xử.
